روزهای پایانی بنیانگذار انقلاب

دکترسیدحسن عارفی مسئول تیم پزشکی بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران در گفت‌وگویی با ماه‌نامه دانش‌روز نکات قابل تاملی از شیوه مراقبت‌های درمانی آیت‌الله خمینی را مطرح کرده است. او می‌گوید: تیم پزشکی مستقر در جماران در مدت فعالیت خود تلاش داشت که که همواره ودر عین حال موثر، وضعیت عمومی حضرت امام را زیر نظر داشته‌باشد و از اتفاقات محتمل تا جای امکان پیشگیری کرده و در مواردی که نیز که عارضه‌ای ایجاد می‌شد در کمترین زمان ممکن و با استفاده از مناسب‌ترین روش­ها درمان خود را آغاز کنند. درباره این پرسش که اولین کسی که ما وضعیت جسمی امام را به وی گزارش می‌کردیم، نیز باید بگویم که شخص خود ایشان بود. بار‌ها وبه ویژه در سه سال وسه ماه آخر حیات ایشان که قلب امام بیست‌وچهارساعته مونیتور می‌شد، پیش آمده بود که تیم پزشکی در نیمه شب با توجه به بررسی اطلاعات ارسال شده از دستگاه‌ها متوجه اختلال در ریتم عملکرد قلب شود وهمان لحظه به اتاق ایشان مراجعه کند ویا بر بالای بالین ایشان حاضرشود و موارد پیشگیری ودرمان از جمله تزریق سرم ویا آزمایش‌های را انجام دهد. همین امر هم سبب می‌شد که در بسیاری از مواقع علت اقدامات خود از قبیل تزریق سرم در نیمه‌شب و یا حتی یکبار که مجبور شدیم با دستگاه الکتروشوک به ایشان شوک قلبی وارد کنیم، را برای ایشان تشریح کرده ودر برخی موارد هشدارهای لازم درباره احتمال وقوع عوارض مختلف جسمی را به ایشان منتقل کنیم. بنابر این باید تاکید کنم که شخص امام نخستین فردی بود که از وضعیت پرونده پزشکی خود اگاهی می‌یافت. البته همیشه حاج‌احمدآقا نیز در این موارد بر بالین ایشان حاضر می‌شد و مسائل ونیاز‌ها به وی گزارش داده می‌شد.

درباره بیماری سال 1368 ایشان اما باید بگویم که ما به ایشان اعلام نکردیم که مبتلا به لمفوم معده هستند. بیماری امام زمانی برای تیم پزشکی آشکار شد که ایشان اعلام کردند که اجابت مزاج ایشان به شدت تیره است. با آزمایش‌های صورت گرفته آشکار شد که در آن خون وجود دارد و مشکوک به سرطان معده شدیم. من  همان زمان خدمت امام رسیدم و ضمن اینکه از وجود خون در مدفوع سخن گفتم تاکید کردم که این علامت خوبی نیست وما باید به هر صورت ممکن ودر اسرع وقت چاره‌ای در این زمینه بیاندیشیم. امام هم با توجه به اظهارات من از خطرناک‌بودن وضعیت سلامتی خود آگاه شدند، اما نام بیماری را به ایشان اعلام نکردیم. ایشان هم پس از گزارش من تاکید کردند که هرچه که فکر می‌کنید درست است، را انجام دهید.

دکتر عارفی درباره این شبهه که با وجود چک‌آپ‌های متعدد، چرا فاصله تشخیص بیماری تا مرگ آیت الله خمینی این قدر کوتاه بود نیز این نکته را مورد توجه قرار می‌دهد که سرطان‌ها انواع گوناگونی دارند، در بخشی موارد فرد مبتلا سال‌ها به این بیماری مبتلا می‌شود. اما برخی دیگر از این نوع بیماری‌ها در مدتی بسیار کوتاه به صورتی تهاجمی عمل کرده و بیمار را از پای در می‌اورند. لموفوم معده امام نیز از تیپ­های نادر این بیماری بود. همین امر هم سبب شد تا در فاصله کوتاهی وضعیت امام را به شدت بحرانی کند. این  نکته را نیز باید تاکید کنم که در آزمایش خون امام در هفته‌های پیش از اعلام تیرگی اجابت مزاج ایشان، هیچ‌گونه اثری از احتمال ابتلا به سرطان یافت نمی‌شود. حتی هنگامی‌که در روزهای ابتدایی بیماری امام که سرطان سلول‌های معده امام را درگیر کرده بود در خون ایشان علامتی از این بیماری یافت نشد. متاسفانه نحوه عملکرد بیماری امام به شدت تهاجمی بود و در نتیجه در کمتر از دو هفته از تشخیص لمفوم معده، سرطان به اعضای دیگر بدن ایشان از جمله خون، ریه‌ها، کبد و... نیز هجوم برده وآن‌ها را نیز مبتلا کرد.

در همان زمان شایع شده بود که برخی از مسولین تاکید داشتند که با توجه به عوارض ناشی از شیمی‌درمانی و احتمال ریزش مو ویا تغییر چهره بیمار ترجیح داده‌شد که تصویر آیت الله خمینی  بدون تغییر در خاطره‌ها بماند. عارفی درباره روند درمان واین شائبه نیز تاکید می‌کند که: من هم این مطلب را شنیده‌ام. اما فکر می‌کنم که منظور این افراد این باشد که چه خوب شد که این اتفاق رخ نداد تا مثلا برخی از مغرضین در حین استفاده از این روش و در هنگام ریزش محاسن امام از ایشان تصویری تهیه کنند. با این حال باید تاکید کنم که بنا به بررسی‌های صورت گرفته بهترین اقدام در آن روز عمل جراحی بود.ما یک تیم پزشکی بودیم. در این زمینه متخصصان جراحی و سرطان‌شناسی همکار ومدعو به این نتیجه رسیدند که با توجه به وضعیت ویژه امام، عمل جراحی بهترین شیوه برای درمان ویا جلوگیری از پیشروی این سرطان است. همین امر هم سبب شد تا با موافقت حاج‌احمدآقا وسران قوا وشخص امام این جراحی صورت بگیرد. هرچند اصولا نمی‌توان برای موفقیت اقدامات پزشکی به صورت عددی درصد تعیین کرد. شاید یک عمل آپاندیسیت معمولی به یک فاجعه بدل شود. با این وجود همه امیداور بودیم که ایشان به سلامت اتاق عمل را ترک کنند. اما باز تاکید می‌کنم. امروز هم اگر بیماری باوضعیت امام داشته باشیم دقیقا‌‌ ازهمان روشی که در سال ۱۳۶۸ انجام شد بهره می‌گیریم، در این بخش تحول جدی رخ نداده‌است.