رقابت فشرده، دیپلماسی پیگیر؛ آغاز مأموریت غیرممکن بلینکن در پکن

به گزارش اکوایران، بامداد روز یکشنبه، آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده در یک مأموریت دیپلماتیک حیاتی وارد پکن شد تا تنش‌های بین آمریکا و چین که باعث نگرانی جهان شده را کاهش دهد.

به نوشته آسوشیتدپرس، قرار بود بلینکن بعدازظهر امروز، گفتگوهای دو روزه را با مقامات ارشد چینی آغاز کند. او بالاترین مقام آمریکایی است که از زمان روی کار آمدن جو بایدن به چین سفر کرده و اولین وزیر امور خارجه‌ای است که در پنج سال گذشته به این کشور سفر کرده است. او قبلاً برنامه سفر خود در ماه فوریه و پس از سرنگونی یک بالون جاسوسی چینی بر فراز آمریکا را به تعویق انداخته بود.

آمریکا پیش‌قدم شد

با این حال و از آنجایی که روابط چین و آمریکا در سال‌های اخیر به طور فزاینده‌ای افزایش یافته است، چشم‌انداز هرگونه پیشرفتی قابل توجه در مورد سخت‌ترین مسائلی که دو اقتصاد بزرگ زمین با آن مواجه هستند، اندک است. خصومت و اتهامات متقابل آن‌ها بر سر یک سری از اختلافات که پیامدهایی منفی برای امنیت و ثبات جهانی دارد، افزایش یافته است.

به گفته مقامات آمریکایی، بلینکن قصد دارد تا روز یکشنبه با چین گانگ، وزیر خارجه چین و وانگ یی، دیپلمات ارشد این کشور دیدار کرده و احتمالاً در روز دوشنبه نیز با شی جین‌پینگ ملاقات کند.

اوایل سال گذشته، بایدن و شی در نشستی در بالی با سفر بلینکن موافقت کردند. اما به دلیل تنش‌های دیپلماتیک و سیاسی ناشی از بالن جاسوسی چینی که در آسمان آمریکا پرواز کرد و سپس توسط ارتش ساقط شد، به تعویق افتاد.

فهرست اختلافات و منازعات طولانی است. از تجارت با تایوان گرفته تا شرایط حقوق بشر در چین، مسئله هنگ کنگ، جولان‌دادن نظامی چین در دریای چین جنوبی و جنگ روسیه در اوکراین. قبل از خروج بلینکن از واشنگتن در روز جمعه، مقامات آمریکایی گفتند که او تمام این مسائل را مطرح خواهد کرد، اگرچه هیچ یک از طرفین تمایلی به عقب‌نشینی از مواضع خود نشان نداده‌اند.

اندکی قبل از پرواز، بلینکن بر اهمیت ایجاد و حفظ خطوط ارتباطی بهتر توسط ایالات متحده و چین تأکید کرد. او به خبرنگاران گفت که ایالات متحده می‌خواهد اطمینان حاصل کند که «رقابتی ما با چین نباید به دلیل سوء تفاهمات قابل اجتناب به سمت درگیری تبدیل شود». روز جمعه، بلینکن گفت که بایدن و شی متعهد شده بودند که با بهبود ارتباطات دو دولت، «اطمینان حاصل کنیم که تا حد امکان از سوء تفاهمات احتمالی جلوگیری می‌شود».

روز شنبه، بایدن به خبرنگاران کاخ سفید گفت: «امیدوارم طی چند ماه آینده، دوباره با شی ملاقات کرده و در مورد اختلافاتی که با هم داریم و اینکه چطور با هم کنار بیاییم، صحبت کنم». این احتمال وجود دارد که در گردهمایی ماه سپتامبر رهبران گروه ۲۰ در دهلی‌نو و در اجلاس ماه نوامبر سران همکاری اقتصادی آسیا اقیانوسیه در سانفرانسیسکو، فرصت دیدار آن‌ها فراهم شود.

از زمان لغو سفر بلینکن در ماه فوریه، برخی تعاملات در سطح بالا همچنان ادامه داشته است. ویلیام برنز، رئیس سیا در ماه می به چین سفر کرد. وزیر بازرگانی چین نیز به ایالات متحده آمد و جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی بایدن در ماه می با وانگ در وین دیدار داشت.

اما با جنگ لفظی بر سر تنگه تایوان، قصد و غرض حضور نظامی در اقیانوس هند و آرام، امتناع چین از محکوم‌کردن روسیه در جنگ اوکراین و تلاش‌های پکن برای تقویت قابلیت‌های نظارتی و جاسوسی در سراسر جهان، از جمله کوبا، مانع به ثمررسیدن گفتگوها شده است.

و در اوایل ماه جاری، وزیر دفاع چین درخواست لوید آستین، وزیر دفاع ایالات متحده برای دیدار در حاشیه سمپوزیوم امنیتی در سنگاپور را رد کرد که نشانه‌ای از ادامه نارضایتی‌ها بود. روز جمعه آستین گفت که او و همتای چینیش زمانی با هم ملاقات خواهند کرد، اما آن زمان هنوز نرسیده است.

چین با تأکید این وضعیت، گزارش یک شرکت امنیتی آمریکایی مبنی بر ارتباط چین با حمله سایبری به صدها سازمان دولتی، مدرسه و سایر اهداف در سراسر جهان را نادرست و غیرحرفه‌ای دانست. سخنگوی وزارت خارجه چین نیز مجددا اتهام حملات سایبری واشنگتن را تکرار کرد و از صنعت امنیت سایبری به خاطر عدم گزارش و پوشش این حملات گله کرد.

رقابت سازنده

در اوایل هفته، چین گفت که در تماس تلفنی با بلینکن، از ایالات متحده خواسته شد که به «نگرانی‌های اصلی چین» مانند موضوع خودمختاری تایوان احترام گذاشته، «دخالت در امور داخلی چین را متوقف کند» و از آسیب‌رساندن به حاکمیت، امنیت و منافع توسعه چین به اسم رقابت دست بردارد.

شی نیز با ابراز تمایل ضمنی برای کاهش تنش‌ها، در روز جمعه و در دیدار با بیل گیتس، بنیان‌گذار شرکت مایکروسافت گفت که ایالات متحده و چین می‌توانند در جهت منافع هر دو کشور همکاری کنند. شی به گیتس گفت: «معتقدم که اساس روابط چین و آمریکا در مردم نهفته است. در شرایط کنونی جهان، ما می‌توانیم کارهای مختلفی کنیم که به نفع دو کشور، مردممان و کل بشریت باشد».

در همین حال، مشاوران امنیت ملی ایالات متحده، ژاپن و فیلیپین اولین گفتگوهای مشترک خود را روز جمعه برگزار و توافق کردند که همکاری دفاعی خود را، تا بخشی برای مقابله با نفوذ و جاه‌طلبی‌های روبه‌رشد چین تقویت کنند.

این اتفاق با امضای توافق‌نامه‌ای توسط دولت بایدن با استرالیا و بریتانیا جهت فروش اولین زیردریایی‌های هسته‌ای مصادف شد. در همین حین، چین نیز به سرعت حرکت خود برای گسترش حضور دیپلماتیک خود، به ویژه در اقیانوس هند و کشورهای جزیره‌ای اقیانوس آرام را آغاز کرده و قصد افتتاح پنج سفارت جدید در سال آینده را دارد.

این توافق بخشی از یک شراکت هسته‌ای ۱۸ماهه است که به اختصار «آکوس» نام دارد.

دو مقام آمریکایی که قبل از خروج بلینکن گفتند که امیدها برای پیشرفت بزرگ بعید دانسته و تأکید کردند که هدف از این سفر بازگرداندن حس آرامش به تماس‌های سطح بالا است.

دنیل کریتنبرینک، دیپلمات ارشد ایالات متحده در شرق آسیا و اقیانوسیه گفت: «ما با رویکردی واقع‌بینانه، مطمئن و با تمایلی صادقانه برای مدیریت رقابت خود به مسئولانه‌ترین شکل ممکن، به پکن می‌آییم».

کرت کمبل، کارشناس ارشد آسیا در شورای امنیت ملی گفت: «اگر می‌خواهیم تنش‌ها را مدیریت کنیم، رقابت شدید نیازمند دیپلماسی شدید است. این تنها راهی است که می‌توان سوءتفاهم‌ها را برطرف کرد، سیگنال داد، ارتباط برقرار کرد و در جایی که منافعمان همسو می‌شوند، همکاری داشت».