خیال خام دولت بایدن برای اعتمادسازی با ایران

به گزارش اکوایران، سال گذشته این موقع، ایالات متحده و ایران نظرات خود را در مورد آنچه «متن نهایی» برای احیای مجدد توافق هسته‌ای تلقی می‌شد، تبادل می‌کردند.

به نوشته المانیتور، امروز به طور هدفمند چنین متنی در دستور کار وجود ندارد.

در حالی که انتخابات سال 2024 نزدیک و نزدیک‌تر می‌شود، تحلیلگران می‌گویند که دولت بایدن به جای تلاش برای مذاکره بر سر یک توافق جدید که شامل کاهش قابل توجه تحریم‌ها علیه تهران باشد، قصد دارد برنامه هسته‌ای ایران را از طریق یک تفاهم نانوشته در همین سطح حفظ کند.

علی واعظ، مدیر پروژه ایران در گروه بحران بین‌المللی، گفت: «هدف، تعامل از طریق گفت‌وگو است، نه توافق. اما نزدیک بودن به انتخابات ایالات متحده باعث می‌شود که این تعامل دیپلماتیک چندان سازنده نباشد.»

دولت آمریکا در حال حاضر به خاطر توافقی که برای بازگرداندن پنج زندانی آمریکایی از ایران منعقد کرده، از طرف جمهوری خواهان تحت فشار است. بر اساس این توافق، واشنگتن دسترسی تهران به حدود 6 میلیارد دلار از درآمدهای انرژی بلوکه شده خود را که تنها می‌تواند تحت نظارت شدید برای خریدهای بشردوستانه استفاده شود را تسهیل می‌کند.

دولت بایدن مدت‌هاست اصرار دارد که تلاش‌هایش برای آزادی زندانیان جدا از دیپلماسی با هدف نجات توافق هسته‌ای با ایران است.

اما تحلیلگران می‌گویند که توافق زندانیان، در صورت موفقیت آمیز بودن، می‌تواند شانس همکاری در مورد برنامه هسته‌ای ایران را افزایش دهد، برنامه‌ای که ایرانی‌ها از زمان خروج دونالد ترامپ، رئیس جمهور سابق آمریکا از برجام در سال 2018، به طور پیوسته آن را گسترش داده‌اند.

واعظ گفت: «این واقعاً به نفع هر دو طرف است که سعی کنند از زمانی که توانسته‌اند بخرند، برای بحث در مورد عناصر یک توافق جایگزین استفاده کنند تا در صورت انتخاب مجدد بایدن، آن را به سرعت نهایی و اجرایی کنند».

پیشرفت در آزادی زندانیان پس از گفتگوهای غیرمستقیم مقامات آمریکایی و ایرانی در عمان در ماه مه حاصل شد. در ماه‌های پس از آن، به نظر می‌رسد هر دو طرف گام‌های متقابلی برای کاهش تنش‌ها برداشته‌اند.

مارک فیتزپاتریک، یکی از مقامات سابق وزارت امور خارجه آمریکا در زمینه منع اشاعه می‌گوید: «در حالی که جزئیات آن همچنان یک راز دولتی است، به نظر می‌رسد که ایران و ایالات متحده واضحاً درگیر دیپلماسی شدیدی برای رسیدن به یک تفاهم بوده‌اند. اگر همه این‌ها به نتیجه برسد، می‌توان گفت که این یک نمایش قابل توجه از قدرت دیپلماسی بوده است.»

سیگنال‌های مثبت؟

یک روز پس از انتقال چهار آمریکایی بازداشت شده توسط ایران به حبس خانگی، وال استریت ژورنال ادعا کرد که ایران سرعت انباشت اورانیوم نزدیک به سطح تسلیحاتی را کاهش داده و بخشی از ذخایر اورانیوم غنی شده 60 درصد خود را رقیق کرده است.

در دیگر نشانه‌های احتمالی کاهش تنش، حملات گروه‌های نزدیک به ایران در عراق و سوریه به نیروهای آمریکایی کمتر شده است و طبق گزارش‌ها، ایالات متحده ایران را تحت فشار قرار داده است تا فروش پهپادهای مسلح خود به روسیه را متوقف کند.

در همین حال، پنتاگون هنوز طرح استقرار تفنگداران دریایی آمریکا بر روی نفتکش‌های تجاری در تنگه هرمز را اجرایی نکرده است و روند ثابت وضع تحریم‌های جدید مرتبط با ایران از سوی وزارت خزانه‌داری و وزارت خارجه، از اوایل ژوئن متوقف شده است.

بهنام طالبلو، از اعضای بنیاد دفاع از دموکراسی، گفت: «ما شروع به دیدن یک سری رویدادها در جهتی کرده‌ایم که دولت بعداً می‌تواند آن را کاهش تنش بنامد. اما ایران همه انگیزه‌ها را دارد تا حسن نیت‌ها را به جیب بزند و بعد تنش را تشدید کند.»

دولت بایدن بارها گفته است که هیچ «توافق» هسته‌ای روی میز وجود ندارد، انتخاب کلماتی که برخی از منتقدان آن را تلاشی برای جلوگیری از رای‌گیری در کنگره می‌دانند، جایی که اشتهای کمی برای انعقاد توافق با کشوری وجود دارد که [به ادعای غرب] به روسیه کمک‌های تسلیحاتی می‌کند و اعتراضات را سرکوب می‌کند.

در حالی شهریور ماه سالگرد اعتراضات در ایران است، که می‌تواند چند روز قبل از حضور مذاکره‌کنندگان اصلی ایران و آمریکا در نیویورک برای نشست مجمع عمومی سازمان ملل، دور دیگری از رویارویی معترضان و دولت را رقم بزند.