بازی قدرت‌های بزرگ در جنگ غزه/ آیا موضع چین و روسیه صرفاً از روی فرصت‌طلبی است؟

به گزارش اکوایران، با تشدید خطوط شکاف حول درگیری اسرائیل و حماس در غزه، سوالاتی مطرح می‌شود در مورد اینکه قدرت‌های بزرگ کجا قرار خواهند گرفت.

به نوشته وبسایت مینت، در حالی که اکثر دولت‌های غربی در حمایت از حق اسرائیل در دفاع از خود متحد شده‌اند، چین و روسیه محاسبات دیگری کرده‌اند. آنها همراه با جنوب جهانی گسترده‌تر ، از انتقاد از واکنش نظامی اسرائیل در غزه و تأثیر آن بر غیرنظامیان فلسطینی دریغ نکرده‌اند.

این که آیا جنگ بین اسرائیل و حماس به نفع روسیه و چین است یا خیر تا حد زیادی بستگی به ادراک جهان از آن دارد. در حالی که غرب ممکن است مواضع روسیه و چین را فرصت طلبانه و ناشی از تمایل آن‌ها به مخالفت با کشورهای غربی برای کسب مزیت استراتژیک بداند، نظر جنوب جهانی ممکن است این نباشد.

اما روسیه و چین باید مطمئن شوند که به سرنوشت غرب دچار نخواهند شد، که به دلیل ریاکاری در رفتار متناقضش با بحران اوکراین و غزه مورد انتقاد قرار می‌گیرد.

آن‌ها برای نشان دادن جایگاه خود به عنوان قدرت‌های بزرگ و جلب حمایت جنوب جهانی، باید با اقدام برای محافظت از غیرنظامیان و اجرای تعهدات حقوقی و بشردوستانه -همانطور که در قطعنامه اخیر سازمان ملل متحد بیان شده است- گفتار خود را با عملشان مطابقت دهند.

اختلاف بین غرب و بقیه جهان بر سر غزه از زمانی که حماس حمله غافلگیرانه ای را در 7 اکتبر آغاز کرد، عمیق‌تر شده است.

در حالی که بسیاری از کشورهای غربی به سرعت با اسرائیل همسو شدند، روسیه و چین به دنبال توازن بیشتر در بیانیه‌های خود بودند، که شامل انتقاد از واکنش اسرائیل می‌شد –از جمله آواره کردن بیش از یک میلیون غیرنظامی تحت محاصره شدید، محدود کردن کمک‌های بشردوستانه و در عین حال قطع دسترسی غزه برق و آب.

در حالی که تأثیر فوری اقدام نظامی اسرائیل در غزه ممکن است در خط مقدم ذهن سیاستگذاران روسیه و چین باشد، ملاحظات منطقهای و جهانی گسترده‌تری نیز بر مواضع آنها تأثیر می‌گذارد.

در هفته‌های پس از حمله حماس، شورای امنیت سازمان ملل برای رسیدن به اجماع تلاش کرد. چهار تلاش برای پیش‌نویس قطعنامه‌ها به دلیل وتوی ایالات متحده از یک طرف و روسیه و (گاهی) چین از سوی دیگر شکست خورد.

اگرچه اکثر قطعنامه‌های پیشنهادی حملات به غیرنظامیان را محکوم می‌کردند، مخالفت‌های آمریکا با عدم پذیرش حق دفاع از خود اسرائیل و تنها تعهد به «وقفه‌های بشردوستانه» برای اجازه دادن به ورود کمک به غزه بود.

در مقابل، نه روسیه و نه چین به عدم درخواست برای آتش بس در پیش نویس قطعنامه‌ها اعتراض نکردند. اختلاف دیگر آن‌ها در مورد محکوم کردن آشکار حماس بود. چه بسا حتی یک هیئت حماس برای گفتگو در مورد چشم‌انداز آتش بس و حل و فصل وضعیت اسرا از مسکو بازدید کرد.

اگرچه هر دو کشور در دهه‌های اخیر روابط دیپلماتیک و اقتصادی با اسرائیل برقرار کرده‌اند- از سرمایه‌گذاری چین در اسرائیل گرفته تا هماهنگی روسیه و تل‌آویو در طول جنگ داخلی سوریه- آن‌ها به افکار عمومی در جهان عرب که منتقد واکنش ارتش اسرائیل است، توجه کرده‌اند.

خشم آنقدر زیاد بوده است که حتی دولت‌هایی در عربستان سعودی و امارات که با حماس چالش دارند و یا روابط خود را با اسرائیل عادی کرده بودند (مانند امارات) یا در حال انجام این کار بودند (مانند عربستان سعودی) باید علناً از اسرائیل فاصله می‌گرفتند.

علاوه بر این، مواضع روسیه و چین احساسات جهانی گسترده تری را نیز منعکس کرده است. در غیاب قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل، مجمع عمومی، که همه کشورهای عضو در آن حضور دارند، با موفقیت قطعنامه غیرالزام‌آوری را برای آتش بس بشردوستانه تصویب کرد.

این قطعنامه حملات علیه غیرنظامیان را محکوم کرد و خواستار «حمایت از غیرنظامیان و رعایت تعهدات قانونی و بشردوستانه» شد.

روسیه و چین به همراه اکثر کشورهای عربی و جنوب جهانی جزو 120 کشور عضوی بودند که رای موافق دادند، با 14 مخالف (از جمله ایالات متحده که مخالف حذف هرگونه اشاره صریح به حماس بود) و 45 رای ممتنع شامل آلمان، انگلیس و استرالیا.

موضع روسیه همچنین تحت تأثیر جنگ جاری این کشور در اوکراین است، که از فوریه 2022 بخش‌هایی از این کشور را اشغال کرده است. مسکو ممکن است امیدوار باشد که درگیری اسرائیل و حماس بتواند توجه غرب و کمک های عملی آن را از اوکراین منحرف کند، از جمله تامین تسلیحات.

در حالی که مواضع روسیه و چین تاکنون با مواضع جنوب جهانی در رابطه با جنگ اسرائیل و حماس مطابقت داشته است، موضع آن‌ها به طور بالقوه می‌تواند به ضرر آن‌ها باشد.

مواضع چند هفته گذشته به افزایش بی اعتمادی به روسیه و چین در ساختار سیاسی اسرائیل کمک کرده است.

اسرائیل هرگز روسیه و چین را به عنوان متحدان خود یا ارائه دهنده کمک‌، مشابه ایالات متحده در نظر نگرفته است، بنابراین واکنش کند آن‌ها به حمله 7 اکتبر و به دنبال آن انتقاد از پاسخ نظامی اسرائیل می‌تواند عواقبی را در آینده داشته باشد.

در سال‌های اخیر مقامات چینی علاقه پکن را برای تبدیل شدن به یک میانجی در مناقشات خاورمیانه، از جمله در مورد مسئله فلسطین، مطرح کرده‌اند. اما با توجه به سوء ظن اسرائیل، بعید است که حضور چین در روند صلح آینده مورد استقبال قرار گیرد.

چنین محرومیتی می‌تواند به امیال این کشور برای تبدیل شدن به یک قدرت جهانی، با منافع و تأثیرات فراتر از منطقه نزدیک به خود آسیب بزند.

همین امر ممکن است در مورد روسیه نیز صدق کند. مسکو در حال حاضر عضو گروه چهارجانبه است، گروهی از طرف‌های خارجی (در کنار سازمان ملل، ایالات متحده، اتحادیه اروپا) که مسئول و حامی روند متوقف شده صلح اسلو هستند. دولت‌های متعدد اسرائیل به طور ضمنی حکومت حماس در غزه را پذیرفته بودند، اما حمله 7 اکتبر این محاسبات را از ریشه تغییر داد.

اکنون دولت اسرائیل قصد دارد حماس را از بین ببرد. این باعث شده است که کانال ارتباطی مسکو با حماس کمتر از قبل مفید باشد. علاوه بر این، امتناع روسیه از محکوم کردن حماس و آمادگی این کشور برای میزبانی از آن‌ها تنها باعث آزار بیشتر رهبری اسرائیل می‌شود.

موضع روسیه و چین در مورد جنگ اسرائیل و حماس به طور بالقوه می‌تواند مشکلاتی را با شرکای آنها در منطقه و فراتر از آن ایجاد کند.

اگر آن شرکا مواضع مسکو و پکن را ناشی از منفعت شخصی بدانند و نه بر اساس اصول، این می تواند منجر به سوء ظن و تردید در مورد روابط آن ها با هر یک از این دو قدرت شود.

حسن نیت ایجاد شده در گذشته نزدیک - به عنوان مثال از طریق ابتکار کمربند و جاده چین، یا کمک آن‌ها به کشورهای در حال توسعه در طول همه گیری کرونا در قالب تجهیزات پزشکی، راهنمایی و واکسن ممکن است به راحتی از بین برود.