وضعیت قرمز در دریای سرخ: آسیبی دیگر به کشتیرانی جهانی

منبع، نیویورک‌تایمز-پیتِر ایآویس/مترجم:احسان دستغیب:شرکت‌های کشتیرانی که پیش‌تر به دلیل مشکلاتِ موجود در کانال پاناما با دشواری‌هایی مواجه شده‌اند، اکنون مجبورند از مسیر کانال سوئز نیز اجتناب کرده تا در دریای سرخ مورد حمله قرار نگیرند.

نبرد بین اسرائیل و حماس تاکنون تأثیر عمده‌ای بر اقتصاد جهانی نداشته است. اما موجی از حملات علیه کشتی‌های تجاری در دریای سرخ می‌تواند این وضعیت را تا حد زیادی تغییر دهد.

حوثی‌ها،  گروه مسلح تحت حمایت ایران که بخش اعظم شمال یمن را کنترل می‌کنند، از زمان حملهٔ حماس به اسرائیل در 7 اکتبر،  از پهپادها و موشک‌ها برای هدف قرار دادن کشتی‌ها استفاده کرده‌اند. این امر برخی از غول‌های کشتیرانی و شرکت‌های نفتی را مجبور به اجتناب از کانال سوئز کرده است به طوری که گسترش و فراگیرتر شدن این روند می‌تواند تجارت جهانی را مختل کند و هزینه کالاهای وارداتی را افزایش دهد.

کانال سوئز یک شُریان حیاتی برای کشتی های کانتینری و تانکرهای سوخت است. از زمان افتتاح این گذرگاه در سال 1869، کالاها و سوخت از آسیا و خاورمیانه به اروپا و ایالات متحده راه یافته است. برای بیش از یک قرن، بریتانیا و سایر قدرت های جهانی بر سر این کانال که اکنون تحت کنترل مصر است جنگ داشته‌اند و درگیر دسیسه های ژئوپلیتیکی شدند. 

کریس راجرز، رئیس بخش تحقیقات پیرامون زنجیره تامین در مجموعهٔ پژوهشیِ  S&P Global Market Intelligence، می‌گوید: روزانه حدود 50 کشتی از کانال سوئز عبور می کنند و داده های اخیر نشان می دهد که تا روز دوشنبه ۱۸ دسامبر، حداقل 32 کشتی از مسیر خود منحرف شده اند. وی خاطرنشان کرد: نزدیک به 15 درصد واردات اروپا از طریق دریا، از آسیا و خلیج فارس انجام می شود که بیشتر آن از گذرگاه سوئز عبور می‌کند. 

پیتر ساند، تحلیلگر ارشد شرکت تحلیلی بازار کشتیرانی Xeneta ، مشکلات دریای سرخ و کانال را به عنوان "فاجعه آهسته‌سوزی که واقعیت خود را از اواخر هفته گذشته نشان داده است" توصیف کرد. وی افزود: "همه کسانی که در کشتیرانی جهانی، به ویژه با زنجیره‌های تامین متصل شده با کانال سوئز درگیر هستند، تلاش می کنند تا دریابند کالاهایشان کجا هستند و به کجا می‌روند." لوید جی آستین، وزیر دفاع ایالات متحده روز دوشنبه اعلام کرد که یک نیروی چند ملیتی جدید تشکیل خواهد شد که «به طور مشترک بر چالش‌های امنیتی در جنوب دریای سرخ و خلیج عدن با هدف تضمین آزادی دریانوردی برای همه کشورها و تقویت امنیت و رفاه منطقه‌ای متمرکز خواهد شد”.

این تکاپوی مشترک نیروهای مسلح ایالات متحده، بریتانیا، بحرین، کانادا و فرانسه را شامل خواهد شد، و خبر آن پس از آن اعلام شد که یک ناو جنگی ایالات متحده ، روز شنبه 14 پهپاد پرتاب شده از قلمرو تحت کنترل حوثی‌ها را سرنگون کرد. روز دوشنبه شرکت نفت بریتیش‌پترولیوم اعلام کرد که حمل و نقل از طریق کانال سوئز را به دلیل "وضعیت امنیتی وخیم برای کشتیرانی" به حالت تعلیق در می‌آورد

حتی شرکت‌هایی که محصولاتی نه چندان حیاتی مانند اسباب‌بازی‌ها و وسایل الکترونیکی را از آسیا با کشتی‌های کانتینری بزرگ حمل می‌کنند نیز گفته‌اند که ارسال محموله‌های‌شان به این منطقه را متوقف خواهند کرد. هفته گذشته کشتی‌ای متعلق به یکی از این شرکت ها به نام Maersk مورد حمله قرار گرفت. مرسک روز سه‌شنبه اعلام کرد که تمام کشتی‌های این شرکت که عازم دریای سرخ هستند، از طریق دماغه امیدنیک در آفریقای جنوبی تغییر مسیر خواهند داد تا از ایمنی خدمه، کشتی‌ها و محموله‌های مشتریان خود اطمینان حاصل کنند. تا زمانی که استفاده از این گذرگاه ایمن نشود، انحراف مسیر به سمت آفریقا "نتیجه سریع‌تر و قابل پیش‌بینی‌تری برای مشتریان و زنجیره‌های تامین آنها خواهد بود.".

بی ثباتی در مسیر کانال سوئز زمانی رخ می دهد که خشکسالی، اپراتورهای کانال پاناما، یکی دیگر از حلقه‌های حیاتی زنجیره تامین جهانی را مجبور کرده است تا تعداد کشتی هایی را که می توانند از این آبراه استفاده کنند، کاهش دهد.

حدود 12 درصد تجارت جهانی از طریق کانال سوئز و 5 درصد از طریق کانال پاناما انجام می شود. وقتی شرکت‌های کشتیرانی از کانال‌ها اجتناب می‌کنند، اغلب باید میلیون‌ها دلار بیشتر برای سوخت هزینه کنند، چرا که کشتی‌ها مجبورند مسیرهای طولانی‌تری را طی ‌نمایند. به عنوان مثال کشتی‌رانی از آسیا به اروپا از طریق دماغه امیدنیک به جای کانال سوئز، مسیری است که راه سنگاپور تا روتردام در هلند را 3300 مایل (۵۳۰۰ کیلومتر) یا نزدیک به 40 درصد طولانی‌تر می‌کند.

استفاده از مسیر دماغه امیدنیک می تواند تقریباً یک میلیون دلار یا حدود یک سوم به هزینه مسیر حمل‌و‌نقل رفت و برگشت از آسیا به اروپا اضافه کند. پیتر ساند در همین رابطه افزود: برخی از نرخ‌های حمل‌ونقل در روزهای اخیر 20 درصد افزایش یافته است. بخشی از این هزینه‌های اضافی می تواند به مصرف کنندگان منتقل شود و این درست در زمانی که تورم در ایالات متحده و اروپا در حال کاهش است.

به نظر می رسد که این حملات تا همین حالا هم بر قیمت نفت تاثیر خود را گذاشته‌اند. قیمت نفت خام برنت، معیار بین المللی نفت، نسبت به پایین ترین سطح خود در اوایل ماه جاری حدود 5 درصد افزایش یافته است.

پیامد‌های اقتصادی ناشی از این حملات، فشار بر ایالات متحده و دیگر کشورها را برای تقابل به هدف توقف تعرض حوثی‌ها افزایش داده است. مدیران کشتیرانی گفتند چنین نیرویی ضروری است.

Oystein Kalleklev، مدیر اجرایی شرکت Avance Gas که محصول پروپان را از ایالات متحده به آسیا منتقل می کند، در این رابطه گفته: "اگر کانال سوئز را ببندید، موجی از پیامدهای بزرگی شکل خواهد گرفت." بنابراین، ما فکر می‌کنیم تعداد کافی‌ای کشتی و ناوهای جنگی وجود دارد که وضعیت را به ثبات لازم برساند.

کمی بیش از دو سال پیش، کانال سوئز منبع ترس دیگری برای  زنجیره‌های تامین شده بود. یکی از بزرگ‌ترین کشتی‌های کانتینری که تا به حال ساخته شده، برای روزها در کانال گیر کردو گذرگاه را مسدود نمود، به‌طوری‌که دیگر کشتی‌ها را از عبور از گذرگاه باز می‌داشت. آن رویداد زمانی رخ داد که زنجیره‌های تامین تحت تاثیر تقاضایی روز‌افزون برای لوازم خانگی، الکترونیک و سایر کالاها در طول همه‌گیری کرونا قرار گرفته بودند.

در مقایسه، یورش‌های کنونی در دریای سرخ در دوره‌ای از تقاضای نسبتاً ضعیف رخ می‌دهد. در نتیجه گفته می‌شود که تأثیر آنها محدود خواهد بود، البته "اگر این اختلال روزها طول بکشد نه هفته ها یا ماه ها." 

بروز مشکلات در کانال پاناما باعث شد تا برخی از شرکت‌های کشتیرانیِ دربردارندهٔ کالاهایی که از آسیا به سواحل شرقی ایالات متحده حمل می‌شوند، مسیر کانال سوئز را انتخاب نمایند. اما مشکلات به‌وجودآمده در دریای سرخ اکنون می تواند آنها را مجبور کند تا دماغه امید‌نیک را دور بزنند و این سفرها را بیش از پیش طولانی‌تر می‌کند.

برخلاف کانال سوئز، کانال پاناما از چفت‌وبست‌هایی استفاده می‌کند که کشتی ها را هنگام عبور از اقیانوسی به اقیانوس دیگر بالا و پایین می‌برد. کمبود باران میزان آب موجود برای پر کردن این سامانه‌ها را کاهش داده است و مقامات کانال پاناما مجبور شده اند تعداد کشتی‌هایی که از این آبراه استفاده می کنند را کاهش دهد. این تعداد ممکن است بیشتر نیز کاهش یابد زیرا فصل خشک تازه شروع شده است و به گفته برخی از کارشناسان : «وضعیت کانال پاناما به این زودی‌ها بهبود نخواهد یافت».