به گزارش اکوایران، کند شدن رشد هشت ماهه پایه پولی و نقدینگی به زعم برخی کاشناسان حاکی از تلاش سیاست‌گذاران پولی برای بازگرداندن کانال حرکتی کل‌های پولی به روند سابق هستند. به همین ترتیب شدت رشد پایه پولی و نقدینگی از ابتدای سال تا انتهای آبان هر سال از 1400 تا 1402 بررسی شده است. 

سرعت متورم شدن هسته پولی بانک مرکزی از ابتدا تا انتهای آبان 1400-1402

بر اساس تعاریف رایج، به کل دارایی‌های بانک مرکزی پایه پولی گفته می‌شود. داده‌ها نشان می‌دهد حجم کل پایه پولی در اقتصاد در انتهای آبان 1402 از مرز 1000 همت عبور کرده است؛ اما به‌طور کلی مسئله مهم در میان اقتصاددانان، حجم پایه پولی یا نقدینگی در کشور نیستّ بلکه سرعت و جهت رشد آن‌هاست که اهمیت دارد. 

داده‌ها نشان می‌دهد در هشت ماه ابتدایی 1400 پایه پولی حدود 17.8 درصد حجیم‌تر شده است. این درحالیست که رشد پایه پولی در هشت ماهه سال گذشته تقریبا به 20.5 درصد رسید اما در سال جاری مجددا افت کرده و در جایگاه 17.2 درصدی قرار گرفته است.

از پایه پولی با عنوان چاپ پول نیز یاد می‌شود. به دلیل قابلیت خلق شبه پول توسط بانک‌ها، در حقیقت میزان اعتبار بسیار نسبت به پول چاپ شده توسط بانک مرکزی در اقتصاد جریان می‌یابد که به مجموع آن نقدینگی گفته می‌شود. 

کاهش 8.5 درصدی رشد 8 ماهه نقدینگی طی 3 سال اخیر

با توجه به آخرین آمار انتشار یافته از کل‌های پولی، مشاهده می‌شود کل حجم نقدینگی موجود در اقتصاد نزدیک به 7 هزار و 330 همت رسیده است. این درحالیست که داده‌ها حاکی از کاهش سرعت رشد حجم نقدینگی در هشت ماهه ابتدایی هرسال هستند. 

به همین ترتیب بر اساس محاسبات، نرخ رشد  نقدینگی در هشت ماهه ابتدایی سال 1400 حدود 24.16 درصد به ثبت رسیده است. در مقابل بررسی‌ها نشان می‌دهد حجم نقدینگی موجود در اقتصاد از ابتدای سال تا انتهای آبان 1401 حدود 20.16 درصد رشد کرده است که سرعت آن در مقایسه با بازه زمانی مشابه در 1400 حدود 4 درصد کندتر شده است. 

در سال جاری نیز آمارها حاکی از کند شدن رشد نقدینگی در هشت ماهه ابتدایی سال 1402 هستند. بر این اساس نرخ رشد این کل پولی در بازه زمانی مد نظر حدود 15.6 درصد تخمین زده شده که در مقایسه با سه سال گذشته به پایین‌ترین جایگاه خود رسیده است. 

140210031

مقامات پولی عنوان می‌کنند سیاست پولی بانک مرکزی اخیرا ناظر به کنترل ضریب فزاینده نقدینگی بوده است. ضریب فزاینده به نوعی نشان‌دهنده قدرت خلق شبه پول بانک‌هاست که عمدتا با کنترل‌های مقداری بر ترازنامه و نظارت بر عملکرد بانک‌ها قابل مهار است. به همین ترتیب مشاهده می‌شود علی‌رغم اینکه رشد هشت ماهه پایه پولی در  1402 تقریبا مشابه با رقم مذکور در 1400 بوده، اما رشد نقدینگی هشت ماهه تقریبا 8.5 درصد در مقایسه با 1400 کاهش یافته است. 

اهمیت رشد کل‌های پولی و انعکاس آن‌ها در تورم

به طور کلی کارشناسان اقتصادی عنوان می‌کنند که رشد اقتصادی و تورم در بلندمدت رابطه مستقیم دارند. بنابراین جهش موقت نقدینگی یا پایه پولی را نگران‌کننده نمی‌دانند؛ اما با توجه به اینکه در سال‌های اخیر رشد نقدینگی برای چندمین سال متوالی بالاتر از میانگین بلندمدت خود قرار گرفته است، برخی از اقتصاددانان ابراز نگرانی می‌کنند از اینکه کانال تورمی بلندمدت اقتصاد ایران به جایگاه بالاتری انتقال یافته باشد. 

روند کاهشی رشد نقدینگی و بازگشت رشد پایه پولی هشت ماهه به رقم 1400 احتمالا حاکی از تلاش سیاست‌گذار پولی برای مهار کل‌های پولی بوده تا کانال حرکتی آن‌ها به روند گذشته یا حتی پایین‌تر از آن بازگردد.