پاکستان بازی تجاری با ایران و افغانستان را بُرد

به گزارش اکوایران؛ بررسی تجارت ایران و پاکستان نشان می‌دهد در سال 1401 مناسبات تجاری این دو کشور سرعت بیشتری نسبت به سال 1400 داشته و به حدود 2.5 میلیارد دلار رسیده و با این شرایط افزایشی 59.1 درصدی را ثبت کرده است. اما در خصوص اینکه چه عاملی این رشد را رقم زده می توان به این نکته اشاره کرد که افزایش حدود 3 برابری واردات ایران از این کشور عامل رشد تجارت میان ایران و پاکستان بوده است.

در  گزارش معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق بازرگانی تهران علاوه بر مرور وضعیت مراودات تجاری ایران، افغانستان و پاکستان در خصوص کالاهای که در سبد تجاری این سه کشور قرار دارد به این نکته اشاره شده که عمده کالاهای صادراتی ایران به افغانستان و پاکستان در سال 1401 شامل «سایر روغن های سبک و فرآورده ها بجز بنزین»، «روغن و سایر محصولات به دست آمده از تقطیر قطران های زغال سنگ»، «سایر هیدروکربورهای حلقوی»، «سایر گازهای نفتی و هیدروکربورهای گازی»،«قیرنفت»و «شیر خشک صنعتی از گاو» می‌شود.

از سوی دیگر عمده کالاهای وارداتی ایران از افغانستان و پاکستان نیز در سال مورد بررسی شامل «سرب تصفیه شده»، «سایر دانه‌های آفتابگردان»، «سایر نباتات و اجزاء آن ها مورد مصرف در عطر سازی و داروسازی»، «برنج کامل سفید شده صیقلی یا براق شده»، «برنج نیمه سفید شده» و «دانه کنجد به استثنای بذر آن» می‌شود.

 با توجه به اهمیت بازار دو کشور هماسیه شرقی ایران این سوال مطرح می‌شود که ایران چه سهمی از بازار این دو کشور دارد و چگونه می‌تواند این سهم را افزایش دهد.

در این خصوص و با توجه به توان رقابت‌پذیری ایران در بازار برخی محصولات وارداتی کشورهای افغانستان و پاکستان و در راستای تامین نیاز‌های وارداتی این دو کشور با هدف افزایش سهم بازار ایران، دو سناریو قابل پیش‌بینی است. در سناریوی اول، ایران می‌تواند صادرات خود به پاکستان را 164 میلیون دلار افزایش دهد و با این شرایط در تامین نیازهای وارداتی پاکستان نقش پررنگ‌تری داشته باشد، اقدامی که سهم ایران در بازار پاکستان را از 1.2 درصد به 1.4 درصد افزایش می‌دهد.

در سناریوی دوم، ایران می‌تواند حدود 306 میلیون دلار صادرات خود به افغانستان را افزایش دهد و با این شرایط سهم خود در بازار افغانستان را از 18.5 درصد به 23 درصد برساند.

روند تجارت ایران، افغانستان و پاکستان

براساس ارزیابی‌های صورت گرفته این سوال مطرح می‌شود که مناسبات تجاری ایران و افغانستان در دو سال اخیر چه شکل و شمایلی داشته است؟ داده‌های اعلام شده نشان می‌دهد صادرات ایران به این کشور برای دومین سال پیاپی در سال 1401 با کاهش 9.6 درصدی نسبت به سال 1400 همراه بوده است که دلیل آن را می توان کاهش صادرات 10.2 درصد به این کشور در کنار افزایش واردات 39.3 درصد از  آن عنوان کرد. دلیل اصلی کاهش صادرات ایران به افغانستان در سال 1401 به کاهش صادرات «میله‌های آهنی یا فولاد» با «بنزین» و «روغن و سایر محصولات که از تقطیر قطران‌های زغال سنگ» باز می‌گردد، کاهشی که مشارکت منفی 12 واحد درصدی در کاهش صادرات به افغانستان را به همراه داشت. کل تجارت با افغانستان در سال 1401حدود 1.7 میلیارد دلار بوده که 98 درصد آن را صادرات تشکیل می دهد. تراز تجاری ایران و افغانستان نیز در سال 1402 حدود 1.6 میلیارد دلار به نفع ایران مثبت بوده و طی بازه مورد بررسی حدود 196 میلیون دلار کاهش یافته است.

از سوی دیگر ارزیابی‌ها نشان می‌دهد روند کاهشی تجارت ایران و پاکستان در سال 1400 متوقف شد  و در سال 1401 نیز با سرعت بیشتری افزایش یافت و به حدود 2.5 میلیارد دلار رسیده و افزایش 59.1 درصدی را ثبت کرده است. عامل اصلی افزایش تجارت با پاکستان افزایش حدود سه برابری واردات ایران از این کشور با مشارکت 44 واحد درصد بوده است. در واقع افزایش واردات از پاکستان از محل افزایش واردات و نه صادرات بوده است. افزایش 8 برابری و حدود 34 برابری «برنج کامل سفید شده صیقلی یا براق شده» و «برنج نیمه سفید شده» هم منجر به افزایش حدود 3 برابری واردات از پاکستان شده است. تراز تجاری ایران و پاکستان نیز در سال 1401 حدود 490 میلیون دلار بوده که کاهش 459 میلیون دلاری را نسبت به سال 1400 تجربه کرده است.