ردپای «گرانی گوشت» در کدام دهک پررنگ‌تر است؟

به گزارش اکوایران، در آذر سال جاری «انواع گوشت و فرآورده‌های آن» یکی از کالاهای موثر در افزایش تورم ماهانه بوده است. اگر سبد کالایی که مورد استفاده مردم کل کشور است را به 1000 قسمت تقسیم کنیم، 62 قسمت آن را گوشت قرمز، گوشت پرندگان و فرآورده‌های گوشتی تشکیل می‌دهد. گوشت به دلیل وزنی که در سبد مصرفی خانوارها دارد، روی تورم ماهانه آن‌ها اثر می‌گذارد.

داده‌های مرکز آمار نشان می‌دهد که در سال جاری، 13 درصد از تورم ماهانه 2.9 درصدی کل کشور را افزایش قیمت گوشت ایجاد کرده است. بررسی‌های بیش‌تر حاکی از آن است که هر چه از دهک اول به سمت دهک سوم نزدیک‌تر شویم، سهم گوشت از تورم ماهانه هر دهک افزایش می‌یابد. این روند از دهک سوم به بعد معکوس می‌شود به‌طوری که گوشت در دهک دهم کمترین سهم از تورم ماهانه را به خود اختصاص می‌دهد.

افزایش 2.9 درصدی هزینه خانوارها در آذر 1402

تورم، تعریف‌های مختلفی دارد اما یکی از رایج‌ترین تعاریف آن، افزایش مستمر سطح عمومی قیمت‌ها است. بنابراین اگر به صورت مقطعی قیمت یک یا چند کالا افزایش یابد به آن تورم نمی‌گویند؛ بلکه اگر این گرانی ادامه‌دار شود و اکثر کالاها را در بر گیرد نشانه تورم است.

برای اندازه‌گیری نرخ تورم ابتدا باید بازه مورد بررسی را مشخص کرد؛ یعنی باید تصمیم گرفت که قرار است افزایش قیمت در زمان فعلی را نسبت به چه زمانی در گذشته محاسبه کنیم. برای مثال، تورم ماهانه نشان می‌دهد که قیمت یک سبد یکسان از کالا و خدمات در این ماه چقدر نسبت به ماه گذشته تغییر کرده است.

آخرین گزارش منتشرشده از سوی مرکز آمار نشان می‌دهد که مردم برای خرید سبدی یکسان از کالا و خدمات در آذر امسال 2.9 درصد بیش‌تر از آبان ماه هزینه‌ کرده‌اند. البته این رقم مربوط به میانگین کل کشور است. هر خانوار با توجه به درآمدی که دارد نسبت متمایزی از کالا و خدمات مختلف را مصرف می‌کند. به همین دلیل، تورم ماهانه هر خانوار نیز با دیگری متفاوت است. برای رفع این چالش، از مفهوم «دهک‌‌ هزینه‌ای» استفاده می‌شود.

فقرا، میزبان بالاترین تورم ماهانه در آذر 1402

اگر تمام خانوارهای کشور را از کمترین هزینه به بیش‌ترین هزینه مرتب کنند و هر 10 درصد از آن‌ها را در یک گروه قرار دهند، دهک‌ هزینه‌ای ایجاد می‌شود. بنابراین دهک اول نماینده 10 درصد از فقیرترین خانوارها و دهک دهم نماینده 10 درصد از ثروتمندترین خانوارها است.

گزارش مرکز آمار نشان می‌دهد که در آذر سال جاری، تورم ماهانه دهک اول 3.8 درصد بوده است. این رقم، بالاترین تورم ماهانه میان دهک‌های هزینه‌ای است. به بیان دیگر، خانوارهای دهک اولی در آذر سال جاری 3.8 درصد بیش‌تر از آبان ماه برای خرید یک سبد یکسان از کالا و خدمات هزینه‌کرده‌اند.

این نرخ تا دهک هشتم بالای 3 درصد است. تورم ماهانه دهک هشتم در آخرین ماه پاییزی 2.9 درصد برآورد شده است. این نرخ در ثروتمندترین دهک جامعه نیز 2.4 درصد به ثبت رسیده است.

باید توجه داشت که این ارقام به دلیل افزایش قیمت در مجموعه‌ای از کالا و خدمات محقق شده است. به عبارت دیگر، همه تورم ماهانه دهک‌ها ناشی از افزایش قیمت یک کالای خاص نبوده و می‌توان گفت که برخی کالاها نقش بیش‌تری در افزایش این تورم نقش داشته‌اند. این که هر کالا چقدر در تورم ماهانه یک دهک نقش‌آفرینی کند،‌ بستگی به وزن این کالا در سبد مصرف خانوارهای آن دهک دارد.

سهم 17 درصدی گوشت از تورم خانوارهای دهک سومی

همانطور که پیش‌تر به آن اشاره شد، تورم ماهانه دهک اولی‌ها در آذر امسال 3.8 درصد بوده است. شواهد آماری حاکی از آن است که 0.63 واحد درصد از این تورم به دلیل افزایش قیمت «انواع گوشت و فرآورده‌های آن» حاصل شده است. به بیان دیگر، اگر قیمت این محصولات در آذر امسال افزایش پیدا نمی‌کرد، تورم خانوارهای دهک اولی 0.63 واحد درصد کمتر از رقم فعلی می‌شد.

برای درک بهتر این رقم می‌توان آن را بر اساس درصد بیان کرد. بر این اساس، در آذر سال جاری 16.5 درصد از تورم ماهانه دهک اولی‌ها به دلیل گرانی انواع گوشت و فرآورده‌های گوشتی ایجاد شده است.

این نسبت تا دهک سوم افزایشی است. به بیان دیگر، هر چه از دهک اول به دهک سوم نزدیک شویم سهم گوشت از تورم ماهانه افزایش می‌یابد. برای مثال، 0.59 واحد درصد از تورم 3.39 درصدی دهک سوم را گرانی گوشت محقق کرده است. به عبارت دیگر، 17.4 درصد از تورم ماهانه خانوارهای دهک سومی در آذر سال جاری متاثر از گرانی انواع گوشت بوده است.

بر این اساس، بالاترین سهم گوشت از تورم ماهانه در دهک سوم به ثبت رسیده است. از دهک سوم به بعد، هر چه به دهک دهم نزدیک‌تر شویم سهم گوشت از تورم ماهانه کاهش می‌یابد به طوری که سهم این کالا از تورم دهک دهم به 11.9 درصد می‌رسد.

به نظر می‌رسد علت بالاتربودن سهم گوشت از تورم در دهک سوم این است که این کالا در سبد مصرف خانوارهای دهک سومی وزن بیش‌تری نسبت به سایر دهک‌ها دارد. به بیان دقیق‌تر، اگر سبد مصرف خانوارهای دهک سومی را به 100 قسمت تقسیم کنیم، حدود 8 قسمت آن را انواع گوشت و فرآورده‌های آن تشکیل می‌دهد. این در حالی است که در سبد مصرف سایر دهک‌ها انواع گوشت وزن کمتری دارد.

به طور کلی، آن چه از تحلیل داده‌های مرکز آمار برداشت می‌شود این است که در آذر سال جاری، متهم ردیف اول افزایش تورم ماهانه کالاهای خوراکی بوده‌اند. وزارت اقتصاد نیز در شبکه اخبار اقتصادی (شادا) گفته است که علت افزایش تورم خوراکی‌ها در آذر سال جاری، اختلال در سمت عرضه اقلام خوراکی بوده است. این پایگاه به طور خاص اشاره کرده که در دو ماه گذشته در حوزه تولید گوشت قرمز اختلال ایجاد شده و دولت برای جبران کسری تولیدات داخلی گوشت اقداماتی را در نظر گرفته است.