نقش سیاست پولی در هسته تورم‌زا؛ مرداد 1402

به گزارش اکوایران، از کل رشد 41 درصدی پایه پولی در مرداد سال 1402 بیش از 8 واحد درصد آن ناشی از اجرای عملیات سیاست پولی بوده است. به همین ترتیب مشاهده می‌شود سیاست پولی در ترازنامه بانک مرکزی انعکاس یافته و حدود 14 درصد آن را در نیمه تابستان از آن خود کرده است. 

دارایی‌های بانک مرکزی یا اصطلاحا هسته اصلی تورم ساز بانک مرکزی که با عنوان پایه پولی نیز شناخته می‌شود، یکی از اصلی‌ترین عوامل شکل‌دهنده به حجم نقدینگی در جریان اقتصاد است که رشد آن در بلندمدت عمدتا به تورم منجر می‌شود. 

تغییرات پایه پولی در مرداد ماه 1402

بررسی‌ها نشان می‌دهد حجم پایه پولی در نیمه تابستان 1402 حدود 952 هزار میلیارد تومان به ثبت رسیده است درحالیکه در مقطع مشابهی از سال 1401 حجم پایه پولی حدود 672 هزار میلیارد تومان اعلام شده بود. به عبارت دیگر از مرداد 1401 تا مرداد 1402 مجموعا پایه پولی حدود 41.6 درصد رشد کرده که معادل حدودا 279 همت چاپ پول طی یکسال است. 

به طور کلی پایه پولی از 4 جزء اصلی تشکیل شده است که با توجه به گزارش منتشر شده از بانک مرکزی، جزء اول و دوم پایه پولی یا به عبارتی، خالص دارایی‌های خارجی بانک مرکزی و بدهی دولت به بانک مرکزی، هردو در مقایسه با مرداد 1401 کاهش داشته‌اند و پایه پولی را نیز به سهم خود دچار کاهش کرده‌اند. این درحالیست که میزان بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی که سومین جزء از پایه پولی است، چنان افزایش یافته که در مجموع، پایه پولی را بزگتر از قبل کرده است. 

برخی از کارشناسان عنوان می‌کنند کاهش بدهی دولت به بانک مرکزی نه لزوما ناشی از مدیریت بیشتر بدهی‌های دولت، بلکه عمدتا تحت تاثیر استقراض بیشتر دولت از بانک‌ها به جای بانک مرکزی بوده که خود را به شکل اضافه برداشت بانک‌ها از بانک مرکزی و سهم رشد بسیار بالای بدهی بانکی به بانک مرکزی نمایان کرده است. 

آخرین جزء از پایه پولی که محل اصلی بحث این گزارش است، خالص سایر اقلام بانک مرکزی شناخته می‌شود که یکی از اصلی‌ترین زیرمجموعه‌های آن، مانده اجرای عملیات سیاست پولی است. بانک مرکزی با ابزارهای متفاوتی مانند نرخ بهره، بازار باز، فروش اوراق، اعتبارگیری قاعده‌مند و ... می‌تواند سیاست پولی مد نظر خود را در اقتصاد پیاده سازی کند. 

انعکاس سیاست پولی مرداد 1402 در پایه پولی

به‌طور کلی با اجرای سیاست پولی انبساطی همواره مبلغی تحت عنوان مانده اجرای سیاست پولی نزد بانک‌ها و عوامل اقتصادی باقی می‌ماند و از آنجایی که همه اقلام دارایی‌های بانک مرکزی، به پایه پولی افزوده می‌شوند، می‌تواند پایه پولی را متورم‌تر از گذشته کند. در مقابل سیاست پولی انقباضی باعث جمع شدن پول از دست مردم شده و نقشی کاهنده در تغییرات پایه پولی ایفا می‌کند.  

آمارها حاکی از آن است که در مرداد 1402 بیش از 14 درصد کل پایه پولی، تحت اثر مانده اجرای سیاست پولی تشکیل شده است. این درحالیست که در مرداد 1401 سهم این بخش از کل پایه پولی حدود 11.7 درصد اعلام شده بود. به عبارت دیگر نقش مانده عملیات سیاست پولی در پایه پولی در مقایسه با مقطع مشابه در 1401 افزایش یافته و در کل، 8.3 درصد از کل رشد 41.6 درصدی پایه پولی ناشی از رشد همین بخش بوده است. 

از آمارهای مذکور می‌توان نتیجه گرفت که سیاست پولی بانک مرکزی در مرداد ماه 1402 نسبت به ماه مشابه از 1401 انبساطی‌تر بوده است.