خانه‌دار شدن با نهضت ملی مسکن؛ حدیثی از جنس رویا یا واقعیت؟

به گزارش اکوایران، سال 1402 نیز پایان رسید اما وضعیت نهضت مسکن ملی همچنان در سطح مطلوبی قرار ندارد و میزان تحقق این هدف که از شعارهای اصلی انتخاباتی ابراهیم رییسی در دولت سیزدهم بود از میزان هدفگذاری شده فاصله زیادی دارد.

بر اساس آخرین گزارش بانک مرکزی، شبکه بانکی کشور تا پایان سال گذشته معادل 192.1 همت را به جهش تولید مسکن اختصاص داده‌ است.

بر اساس قانون بودجه کشور و ماده 4 قانون جهش تولید مسکن، بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی مکلفند حداقل بیست درصد (۲۰%) از تسهیلات پرداختی نظام بانکی در هر سال را با نرخ سود مصوب شورای پول و اعتبار به بخش مسکن اختصاص دهند، به صورتی که در سال اول اجرای قانون (سال 1400) از حداقل 360 همت تسهیلات برای واحدهای موضوع این قانون کمتر نباشد و برای سال‌های آینده نیز حداقل منابع تسهیلاتی مذکور با افزایش درصد فوق الذکر مطابق با نرخ تورم سالانه افزایش یابد.

راه ناهموار نهضت ملی مسکن: 22 درصد پیشرفت در دو سال

بر اساس قانون بودجه تعیین شد که بانک‌ها در یک‌ساله ابتدایی اجرای طرح جهش تولید مسکن طی بازه شهریور 1400 تا شهریور 1401 معادل 360 همت و در دومین سال اجرای این طرح طی بازه زمانی شهریور 1401 تا شهریور 1402 معادل 485 همت وام پرداخت کنند، به بیان دیگر طی دو ساله منتهی به شهریور 1402، در مجموع سیستم باید مکلف به پرداخت 845 همت تسهیلات به نهضت مسکن ملی بوده اما با گذشت 6 ماه از این دوره تنها 192 همت به جهش تولید مسکن (با سهم 64 همتی برای نهضت ملی مسکن) اختصاص داده شده است.

بر همین اساس با توجه به پرداخت 192 همتی بانک‌ها به بخش مسکن می‌توان گفت پیشروی طرح جهش تولید مسکن تنها به میزان 22.7 درصد بوده و بانک‌‌ها توان همکاری بیشتر با این طرح را نداشته‌اند.

بر اساس این گزارش از 192.1 همت تسهیلات پرداخت شده به قانون جهش تولید مسکن تا پایان سال 1402، حدود 64 همت آن به مشارکت نهضت ملی مسکن (غیرخود مالکی) و 43.6 همت آن نیز به نهضت ملی مسکن از کانال خود مالکی مربوط بوده، این ارقام مربوط به بخش شهری است. به این ترتیب در مجموع بانک‌های کشور در بخش مسکن شهری بیش از 107 همت پرداخت کرده‌اند که حدود سه برابر تسهیلات پرداخت شده در بخش روستایی است. شبکه بانکی از ابتدای اجرایی شدن طرح جهش تولید مسکن تا پایان سال 1402 معادل 37 همت را به مسکن بخش روستایی اختصاص داده است.

پرداخت تسهیلات بابت ودیعه مسکن نیز که بخشی از قانون جهش تولید مسکن محسوب می‌شود تا پایان سال گذشته معادل 31.5 همت بوده است.

همچنین بر اساس این گزارش تا پایان سال 1402 حدود 16 همت نیز به حوادث غیرمترقبه مربوط به مسکن پرداخت شده است.

عقب ماندن 19 بانک از قافله نهضت ملی مسکن

طرح نهضت ملی مسکن مشتمل بر دو بخش است؛ خود مالک و غیر خودمالک.

گزارش بانک مرکزی نشان می‌دهد از ابتدای اجرایی شدن این طرح در شهریور ماه سال 1400 تا پایان سال 1402، تنها 8 بانک به طور مستقیم (غیر خود مالک) در طرح نهضت ملی مسکن شرکت کرده‌اند و معادل 63 هزار و 926 میلیارد تومان تسهیلات پرداخته‌اند. این در حالی است که 19 بانک دیگر که عمدتا خصوصی هستند هیچگونه مشارکتی را در بخش نهضت ملی مسکن (غیر خود مالک) نداشته‌اند. غیر خودمالک به آن دسته از تسهیلات گفته می شود که وام گیرندگان در آن مالک زمین نیستند. البته طبق قانون جهش تولید مسکن، بانک‌های تخصصی به تشخیص بانک مرکزی، به غیر از بانک مسکن از شمول پرداخت این تسهیلات مستثنی بوده که به نظر می‌رسد علت غیبت برخی بانک‌ها ناشی از این امر باشد.

بخش دیگری از طرح نهضت ملی مسکن نیز به شیوه ساخت خود مالکی است یعنی متقاضیان خود دارای زمین هستند و برای ساخت آن تسهیلات دریافت می‌کنند؛ متقاضیان در این زمینه تا پایان سال گذشته از سوی 19 بانک معادل 43 هزار و 608 میلیارد تومان تسهیلات دریافت کرده‌اند.

بررسی‌ها نشان می‌دهد بیشترین وام در دو بخش خود مالکی و غیرخود مالکی از سوی بانک تخصصی مسکن پرداخت شده است. این در حالی است که در مجموع در طرح نهضت ملی مسکن (خودمالک و غیرخودمالک) همچنان چهار بانک هیچگونه تسهیلاتی پرداخت نکرده‌اند.