کاهش سرعت چاپ پول یا بازگشت از قله؟

به گزارش اکوایران، نرخ رشد پایه پولی هرچند از ابتدای سال 1402 تا پایان آن تقریبا روندی نزولی در پیش گرفته است اما در 4 سال گذشته نشانه مشخصی از کنترل و مهار روند رشد پایه پولی در یک کانال مشخص، مشهود نیست. به عبارت دیگر کاهش رشد پایه پولی طی سال 1402 بنظر می‌رسد عمدتا بازگشت از قله‌ای بود که در فروردین 1402 فتح شده بود.

به همین ترتیب همچنان نرخ رشد پایه پولی در سطوح قابل توجهی رقم می‌خورد که با توجه به اینکه پایه پولی یکی از عناصر تعیین‌کننده میزان جریان نقدینگی در یک اقتصاد است، برخی از کارشناسان در مدیریت نرخ رشد پایه پولی اصرار می‌ورزند. 

فراز و فرود رشد پایه پولی طی 4 سال گذشته

بر اساس گزارش‌های منتشر شده از بانک مرکزی، نرخ رشد پایه پولی در پایان 1402 معادل 29.4 درصد اعلام شده که بر مبنای محاسبات، رقم پایه پولی را حداقل به هزار و 112 همت رسانده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد نرخ رشد تجربه شده پایین‌ترین میزان از مرداد 1401 است چراکه پس از این مقطع رشد پایه پولی شدیدا افزایش یافت و در فروردین 1402 به یکی از قله‌های تاریخی خود رسید. پس از فروردین سال گذشته سرعت رشد این کل پولی کاهش پیدا کرد و نهایتا در اسفند ماه رقم رشد 29.4 درصد را به ثبت رساند. 

این درحالیست که بنظر نمی‌رسد کانال حرکتی نرخ رشد پایه پولی طی سال‌های اخیر کاهشی بوده باشد. آمارها نشان می‌دهد میانگین نرخ رشد ترازنامه بانک مرکزی یا همان پایه پولی، در سال 1399 حدود 31.9 درصد بوده است. این عدد در سال 1400 به 35.3 درصد افزایش می‌یابد و هرچند در سال 1401 میانگین 33.8 درصد را به ثبت می‌رساند، اما مجددا در 1402 دچار رشد شده و میانگین رشد 37.9 درصدی را رقم می‌رند. 

پایه پولی، لنگر نهایی رشد نقدینگی

بررسی نرخ رشد ماهانه پایه پولی طی 4 سال اخیر نیز نشانه‌‌ی عیانی از کنترل روند آن ارائه نمی‌کند، به عبارت دیگر هرچند تغییرات فصلی در نرخ رشد پایه پولی اثرگذار هستند و باید در نظر گرفته شوند منتها حتی با در نظر گرفتن این الگو، همچنان روند بهبود مشخصی در رشد ماهانه پایه پولی طی سال‌های اخیر مشاهده نمی‌شود. البته شایان ذکر است با این وجود، نرخ رشد ماهانه به ثبت رسیده در نیمه دوم 1402 با نوسانات کمتری نسبت به سال‌های گذشته رقم خورده و در سطوح پایین‌تری حرکت کرده است. 

به‌طور کلی اقلام دارایی‌های بانک مرکزی یا ترازنامه آن، تشکیل دهنده پایه پولی در کشور هستند. هر آن چیزی که در پایه پولی وجود دارد، با قدرتی چندبرابر در اقتصاد به نقدینگی تبدیل می‌شود بنابراین تغییرات این کل پولی، برای سیاستگذاران اهمیت دارد. 

برخی از کارشناسان عنوان می‌کنند هرچند نتایج کنترل رشد نقدینگی طی سال‌های اخیر مطلوب بوده اما عدم همراهی رشد پایه پولی با نقدینگی، ممکن است منجر به تجمیع فشار شده و با خارج شدن کنترل آن از دست سیاستگذار، باعث بروز پول چاپ شده در اقتصاد طی سال‌های آتی شود.