خط‌ونشان واشنگتن برای تهران و دهلی؛ چابهار کانال سوئز را از رونق می‌اندازد؟

به گزارش اکوایران، ایران و هند روز دوشنبه قراردادی را برای توسعه بندر چابهار امضا کردند، توافقی مورد انتظار که می‌تواند دو کشور را در بحبوحه مشکلات اقتصادی جمهوری اسلامی به هم نزدیکتر کند.

خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی گزارش داد که شرکت دولتی ایندیا پورت گلوبال لیمیتد قراردادی با دولت ایران برای تجهیز و بهره‌برداری از این بندر امضا کرد.

سارباناندا سونووال، وزیر بنادر و کشتیرانی هند، در پستی در ایکس گفت که این توافق به مدت 10 سال ادامه خواهد داشت.

سونووال نوشت: «این توافقنامه نه تنها پیوندهای بین دو کشور بزرگ را تقویت می‌کند، بلکه جای پای محکمی برای هند در زنجیره تامین جهانی و تجارت دریایی ایجاد می‌کند. این تحقق چشم انداز [نخست وزیر] مودی برای تقویت تجارت جهانی از طریق ایجاد یک مسیر تجاری جایگزین به هند برای ایران، افغانستان، اوراسیا و جمهوری‌های آسیای مرکزی است.»

بندر چابهار در جنوب شرقی استان سیستان و بلوچستان ایران واقع شده است. هند و ایران برای اولین بار در سال 2016 قراردادی را امضا کردند که بر اساس آن متعهد به توسعه این بندر شدند. توافق روز دوشنبه جایگزین توافق قبلی شد.

ترس از تحریم‌ها

به نوشته المانیتور، هند سال‌ها به دنبال توسعه بندر چابهار بوده است، اما به دلیل ترس از تحریم‌های آمریکا، تمایلی به نهایی کردن معامله ندارد. ایالات متحده تحریم‌های مختلفی را علیه ایران اعمال کرده است، از جمله ممنوعیت معاملات انرژی با جمهوری اسلامی. با این حال، ایالات متحده در سال 2018 با اشاره به اهمیت این بندر برای کمک رسانی به افغانستان، برای برخی تحریم‌های مربوط به چابهار معافیت در نظر گرفت.

ودانت پاتل، معاون سخنگوی وزارت خارجه آمریکا روز دوشنبه در اظهاراتی به خبرنگاران گفت که هر نهادی که با ایران تجارت می‌کند باید از خطر نقض تحریم‌ها آگاه باشد.

پاتل گفت: «من اجازه می‌دهم دولت هند خودش اهداف سیاست خارجی خود در قبال بندر چابهار و همچنین روابط دوجانبه خود با ایران را بیان کند. من فقط می‌گویم، تا جایی که به ایالات متحده مربوط می‌شود، تحریم‌های آمریکا علیه ایران همچنان پابرجا هستند و ما به اجرای آن‌ها ادامه خواهیم داد.»

هند ارزش استراتژیک فوق العاده‌ای برای بندر چابهار قائل است. این پروژه به این کشور جنوب آسیا اجازه می‌دهد تا پاکستان را دور بزند و به آسیای مرکزی دسترسی پیدا کند و همچنین با همکاری رو به رشد چین و پاکستان مقابله کند.

توسعه این بندر می‌تواند مزایای متعددی برای ایران به همراه داشته باشد. اقتصاد ایران به دلیل تحریم‌ها، سوء مدیریت دولت و فساد و عوامل دیگر همچنان با تورم و بیکاری دست و پنجه نرم می‌کند. توسعه بندر چابهار می‌تواند به ایران در هدفش برای تقویت تجارت با همسایگانش کمک کند.

تجارت بین هند و ایران در حال حاضر تا حدودی قابل توجه است. در سال 2022 هند 1.84 میلیارد دلار به ایران صادرات داشت که بیش از 1.1 میلیارد دلار آن را برنج تشکیل می‌داد. ایران در آن سال 653 میلیون دلار به هند صادر کرد. بر اساس گزارش رصدخانه پیچیدگی اقتصادی، بیشترین صادرات، الکل غیر حلقوی و کک نفتی بوده است.

بیش از 4 درصد از صادرات ایران در سال 2022 به هند بوده است، و کمتر از 1 درصد از صادرات هند به ایران بوده است.

علاوه بر این بندر چابهار به عنوان بخش مهمی از کریدور حمل و نقل بین المللی شمال-جنوب عمل می‌کند. این کریدور یک شبکه ریلی، جاده‌ای و کشتیرانی است که هند را از طریق ایران و آسیای مرکزی به روسیه متصل می‌کند.

هدف این کریدور رقابت با کانال سوئز است که به دلیل حملات نیروهای حوثی یمن در جریان جنگ غزه، با کاهش ترافیک دریایی مواجه است.

قرارداد بندر آخرین نمونه از بهبود در روابط ایران و هند است. ایران در ماه فوریه در رزمایش دریایی هند شرکت کرد. ایالات متحده، فرانسه و روسیه دیگر شرکت کنندگان در این رزمایش بودند.