سایه سنگین مناقشه هسته‌ای بر انتخابات ریاست‌جمهوری ایران/ تهران تغییر رویکرد می‌دهد؟

به گزارش اکوایران، حدود ۸۰ نامزد برای شرکت در انتخابات ریاست‌جمهوری ایران ثبت نام کرده‌اند. این انتخابات در شرایط رویارویی فزاینده با غرب بر سر برنامه هسته‌ای تهران و دسترسی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به سایت‌های هسته‌ای این کشور برگزار می‌شود. برنده انتخابات جانشین ابراهیم رئیسی خواهد شد که در ماه می در سانحه سقوط بالگرد جان باخت.

به نوشته پاتریک وینتور، دبیر دیپلماتیک گاردین، رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از همه طرف‌ها خواسته تا «تسلیحات هسته‌ای را به آشوب خاورمیانه اضافه نکنند». تلاش‌های ناموفق گروسی، از جمله تماس تلفنی روز جمعه با علی باقری کنی، سرپرست وزارت خارجه ایران برای مذاکره در مورد دسترسی کامل‌تر به سایت‌های هسته‌ای این کشور نشان می‌دهد که دست‌کم تا بعد از انتخابات ریاست‌جمهوری هیچ پیشرفتی در این زمینه حاصل نخواهد شد.

شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قطعنامه‌ای علیه ایران تصویب کرد که این موضوع جرقه‌ای در فضای سیاسی ایران محسوب می‌شود. این اولین قطعنامه علیه این کشور طی ۱۸ ماه گذشته بوده و تهران وعده داده به آن واکنش نشان خواهد داد.

انتخابات ریاست‌جمهوری ایران تا حدودی نشان‌دهنده این است که آیا ایران باید بار دیگر اقتصاد خود را به روی غرب باز کرده یا در عوض، از سیاست خودکفایی و مقاومت که بر رد توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ متمرکز است، تمرکز کند.

تعداد زیاد نامزدها که برخی از آن‌ها به جای ارائه برنامه سیاسی، تنها شعارهایی مطرح کرده‌اند، تا حدودی نتیجه رد نظام حزبی توسط ایران است. اکنون این تعداد نامزد توسط شورای ۱۲ نفره نگهبان، متشکل از روحانیون و حقوقدانان فیلتر خواهد شد. شورای نگهبان تا ۱۲ ژوئن فهرست نهایی نامزدهای تایید صلاحیت‌شده را اعلام خواهد کرد.

برای افزایش مشارکت رأی‌دهندگان، بر شورای نگهبان فشار وارد شده تا انتخاباتی با طیف وسیع‌تری از گزینه‌های سیاسی نسبت به انتخابات ریاست جمهوری گذشته در سال ۲۰۲۱ برگزار کند. انتخابات ۲۰۲۱ با درصد مشارکت ۴۸.۵ درصدی، پایین‌ترین میزان از ابتدای انقلاب بود.

در آن سال، صلاحیت ۷ نامزد برای رقابت تأیید شد که بعداً سه نفر از آن‌ها به عنوان بخشی از توافق‌های پیش از انتخابات، از رقابت کناره‌گیری کردند. سایرین هم صرفاً برای کناره‌گیری به نفع رئیس‌جمهور فقید (برنده نهایی انتخابات) نامزدی خود را اعلام کرده بودند. لازم به ذکر است که رد صلاحیت‌ها قابل تجدید نظر نیست.

یکی از نشانه‌های میزان سهل‌گیری نسبی شورای نگهبان، تأیید صلاحیت علی لاریجانی خواهد بود. لاریجانی سیاستمدار باسابقه و میانه‌رویی است که در سال ۲۰۲۱ از حضور در انتخابات منع شد. گفته می‌شود لاریجانی تنها پس از دریافت اطمینان‌های خصوصی مبنی بر رد صلاحیت نشدن، نامزدی خود را اعلام کرده است.

نکته جالب اینجاست که بسیاری از نامزدها برای تبلیغات خود از شبکه‌های اجتماعی غربی استفاده می‌کنند؛ در حالی که این شبکه‌ها اغلب به عنوان ابزارهای براندازانه غرب مورد نکوهش قرار می‌گیرند.

پس از ثبت‌نام، به هر کاندیدای انتخابات ریاست‌جمهوری ایران اجازه داده شد که سخنرانی کوتاهی داشته باشد. یکی از مهم‌ترین سخنرانی‌ها توسط عباس آخوندی، فرد مورد تأیید برخی از چهره‌های نزدیک به حسن روحانی انجام شد. او از دولت خواست که درب‌های خود را به روی جهان باز کرده و گفت: «محصورماندن هیچ‌گاه سرنوشت و ویژگی ملت ایران نبوده است». اما اصلاح‌طلبان در مناطق شهری جذابیت خود را از دست داده‌اند؛ جایی که برخی از مردم به هرگونه تغییر از سوی دولت باور چندانی ندارند.

محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس و عضو سابق سپاه پاسداران یکی دیگر از نامزدهای مطرح است. او در انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۰۵ در جایگاه چهارم قرار گرفت، در سال ۲۰۱۳ با فاصله‌ی زیادی پس از حسن روحانی دوم شد و در سال ۲۰۱۷ نیز به نفع رئیسی انصراف داد.

رقیب نزدیک تندرو او سعید جلیلی محسوب می‌شود که مانند قالیباف، با توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ مخالف است. جلیلی که سه بار پیش از این نیز نامزد ریاست‌جمهوری بوده، می‌گوید از حمایت بسیاری از وفاداران رئیسی برخوردار است و برخی از آن‌ها احتمالاً به نفع جلیلی کناره‌گیری خواهند کرد.

محمود احمدی‌نژاد، رئیس‌جمهور پوپولیست اسبق نیز وارد رقابت‌ها شده است. اما از آنجایی که او در سال ۲۰۲۱ رد صلاحیت شد، به نظر می‌رسد این بار نیز راهی برای حضور در انتخابات پیدا نکند.

حمیده زرآبادی، یکی از چهار زن حاضر در انتخابات دارای مدرک دکترای مهندسی است و از آزادی مطبوعات، بازگشت نیروهای نظامی به پادگان‌ها و آزادی همه زندانیان سیاسی حمایت می‌کند. هیچ قانونی در ایران زنان را از شرکت در انتخابات منع نمی‌کند.

در جناح نسبتاً میانه‌رو، اسحاق جهانگیری، مدیر ستاد انتخاباتی نامزدهای پیشین اصلاح‌طلب و معاون‌اول رئیس‌جمهور در دوره حسن روحانی نیز حضور دارد.