به گزارش اکوایران، در حالی که مسعود پزشکیان، رئیس جمهور منتخب ایران در حال ارسال سیگنال‌هایی در مورد آمادگی خود برای تعامل مجدد با غرب است، به نظر می‌رسد پارلمان تازه منتخب اروپا در حال حرکت در مسیری خصمانه باشد. این مسئله را می‌توان از انتصاب هانا نیومن، قانونگذار حزب سبز آلمان به عنوان رییس هیات امور ایران در پارلمان اروپا نتیجه گرفت. 

تیغ دولبه

به نوشته الدار ممدوف، کارشناس سیاست خارجی در بروکسل، در تارنمای رسپانسیبل استیتکرفت، بر اساس قوانین پارلمان اروپا، وظیفه هیئت‌های بین پارلمانی حفظ و تعمیق روابط با پارلمان‌های کشورهای غیر اتحادیه اروپاست. هیأت‌های نمایندگی تأثیرگذارترین نهادها در اتحادیه اروپا نیستند، اما می‌توانند کانال ارتباطی ارزشمندی با کشورهای ثالث ارائه دهند، به‌ویژه در مواردی که روابط رسمی تیره است، مانند مورد ایران.

از سوی دیگر، آن‌ها هم‌چنین می‌توانند به انجمنی برای ابراز نارضایتی‌ها از آن کشورها تبدیل شوند و بدین ترتیب می‌توانند به شکل‌گیری روایت‌های منفی و ایجاد فضای سیاسی مضر برای دیپلماسی مولد کمک کنند.

چهره‌ای جنجالی

نیومن در پرونده ایران چهره تازه کار نیست. باید دید او چگونه در موقعیت جدید خود عمل می‌کند، اما اگر فعالیت‌های گذشته او نشانه‌ای برای آینده باشد، باید منتظر موضع‌گیری نسبتاً تقابلی باشیم.

هانا نیومن

نیومن یکی از اعضای حزب سبزهای آلمان -که آنالنا بائربوک، وزیر امور خارجه آلمان هم عضو آن است- در انتقادات خود از دولت ایران صریح بود. او به طور مداوم برای گنجاندن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در فهرست تروریسم اتحادیه اروپا فعالیت می‌کرد -اقدامی که از سوی جوزپ بورل، مسئول سابق سیاست خارجی اتحادیه اروپا به دلایل حقوق کنار گذاشته شد. از نظر سیاسی، قرار دادن یک نیروی نظامی رسمی ایران در لیست سیاه احتمالاً مشکلات بیش‌تری را در روابط اتحادیه اروپا با تهران ایجاد خواهد کرد. هنگامی که کاجا کالاس، جانشین بورل و نخست وزیر سابق استونی، به این سمت منصوب شد، نیومن از او خواست که این گام را بردارد، حتی اگر برای اجرایی کردن آن به اتفاق آرا بین همه کشورهای عضو نیاز باشد.

در یکی از مداخله‌های جنجالی دیگر بر سر اعتراضات داخلی ایران، نویمن از تعامل دیپلماتیک بورل با تهران انتقاد کرد و با لحن تندی از او خواست تا این تعاملات را متوقف کند. 

هم‌چنین در پی حملات بی‌سابقه دوطرفه اسرائیل و ایران، او طی یک مناظره در ماه آوریل، از نیاز به ایجاد یک معماری امنیتی منطقه‌ای برای توقف چرخه تنش‌ها سخن گفت، با این حال به نظر می‌رسید که او بیش‌تر ایران و متحدانش را مقصر تشدید تنش می‌دانست -در حالی که او حمله ایران به اسرائیل را محکوم کرد، اما به حمله مرگبار اسرائیل به ساختمان دیپلماتیک تهران در دمشق که در وهله اول واکنش تلافی‌جویانه ایران را برانگیخت، اشاره نکرد.

راه رفتن روی طناب دیپلماتیک!

در حالی که نویمان سیستم سیاسی جمهوری اسلامی را مورد انتقاد قرار داده، اما شور و شوق دموکراسی‌خواهانه‌ای را در مقام رئیس هیئت پارلمان اروپا در روابط با شبه جزیره عربستان (2019-2024) که روابط با همه کشورهای خلیج فارس را پوشش می‌دهد، از خود نشان نداد. در سال 2021، پارلمان اروپا قطعنامه‌ای را تصویب کرد که نقض حقوق بشر در امارات متحده عربی را محکوم می‌کرد که شامل بندی بود که از اتحادیه اروپا می‌خواست اکسپو 2020 در دبی را به عنوان نشانه‌ای از عدم تایید سرکوب ابوظبی تحریم کند. با این وجود، نیومن در تضادی آشکار با موضع پارلمان، که اکثراً توسط جناح سیاسی خود حمایت می‌شد، از این نمایشگاه بازدید کرد.

نیومن،  بدون هیچ اشاره‌ای به سوابق حقوق بشری این کشور، از شیخ خلیفه بن زاید آل نهیان، رئیس فقید دولت امارات تمجید کرد که این کشور را وارد «عصر بی‌سابقه‌ای از رشد و مدرن‌سازی» کرد، و این در حالی است که او بورل، شارل میشل، رئیس شورای اتحادیه اروپا و یانز لنارچیچ، کمیسر کمک‌های بشردوستانه اتحادیه را به دلیل پیروی از پروتکل استاندارد دیپلماتیک برای ابراز تسلیت برای کشته شدن رئیس‌جمهور ایران در اثر حادثه سقوط هلیکوپتر، به شدت مورد انتقاد قرار داد.

هانا نیومن

نیومن کار با کشورهای عربی خلیج فارس را با راه رفتن روی طناب دیپلماتیک مقایسه کرد، و پیشنهاد می‌کند که نگرانی‌های حقوق بشر با سایر منافع، مانند تغییرات آب‌وهوایی، حقوق زنان، همکاری اقتصادی و غیره متعادل شود. این رویکردی معقول است. با این حال، به نظر نمی رسد که او آماده پذیرش همین رویکرد در برخورد با ایران باشد. در واقع، او انتصاب خود را به عنوان رئیس هیئت امور ایران را با تمرکز محدود بر «مبارزه برای یک ایران دموکراتیک و آزاد» استقبال کرد.

خطر تشدید تنش

بدین ترتیب، چنین لفاظی‌هایی این خطر را به همراه دارد که هیئت را به محلی برای تشدید تنش‌ با تهران تبدیل کند. ممکن است او دائما در رسانه‌های اجتماعی حضور پیدا کند و احساس رضایت اخلاقی را ارائه دهد، اما بعید است که درک دقیق‌تری از واقعیت‌های ایرانی را پیش ببرد. این هیئت، به عبارت دقیق، احتمالاً در تهران برای دیدار با همتایان خود در مجلس ایران، که یکی از وظایف اصلی‌اش است، مورد استقبال قرار نخواهد گرفت. در گذشته، چنین بازدیدهایی با قاعده خاصی انجام می‌شد و البته این امر مانع از بیان نظرات تند با موضوعات حقوق بشر و سایر جنبه‌های سیاست در ایران توسط نمایندگان پارلمان اروپا نمی‌شد. با این حال، به نظر می‌رسد که نیومن هیچ گونه مشروعیتی برای پارلمان فعلی که در بهار امسال آغاز به کار کرد قائل نیست.

دیدارهای متقابل این‌چنینی به اعتمادسازی، درک بهتر دیدگاه‌های طرف مقابل -بدون لزوم موافقت با آن دیدگاه‌ها- و در نهایت گسترش فضای دیپلماسی کمک می‌کند. برخلاف انتقادات نویمان و بسیاری دیگر از نمایندگان پارلمان اروپا از ارتباط دیپلماتیک با ایران، حقیقت این است که در 45 سال گذشته، این مسئله در سطح پائینی بوده است. بستن یک کانال موجود، در زمانی که تهران انعطاف بیش‌تری نسبت به غرب، به‌ویژه اروپا نشان می‌دهد، عاقلانه نیست و می‌تواند پتانسیل دیپلماتیک اتحادیه اروپا را هم کاهش دهد.