دخانیات اصلی ترین مشکل محله «سلامت»

ناصر امانی، عضو شورای شهر تهران در دویست و پنجاهمین جلسه صحن شورا، طی  قرائت گزارش محله‌گردی محله «سلامت» با بیان اینکه ناحیه 3 منطقه 11 شهرداری تهران با 6 محله یکی از نواحی بزرگ شهرداری است؛ گفت: از حدود 300 هزار جمعیت این منطقه، حدود 100 هزار نفر ساکن هستند که حدود 20 هزار نفر از آن‌ها در محله نسبتا کوچک سلامت زندگی می‌کنند. بیش از یک دهه پیش در شورای سوم نامش را از دخانیات به سلامت تغییر دادند تا شاید از رهگذر این تغییر نام، هویت محله هم تغییر کند. اما محله سلامت فقط نام سلامت را یدک می‌کشد، در حالی که هویتش هنوز با نخستین کارخانه دخانیات ایران گره خورده است. فعالیت این کارخانه در محله‌ای به نام سلامت سناریویی پر از تناقض را به نمایش گذاشته است. سایه کارخانه دخانیات بر سر اهالی منطقه 11 سنگینی می‌کند و بیش از هر زمان دیگری باعث آزار اهالی شده است.

او ادامه داد: چندین هزار شهروند محله سلامت یک رؤیا در سر دارند؛ رؤیای روزی که چشم باز کنند و ببینند کارخانه 20 هزار‌مترمربعی که مساحت زیادی از محله‌شان را اشغال کرده و هر روز صدها‌ کیلو توتون و تنباکو را روی هم تلنبار و سیگار تولید می‌کند، تبدیل به بوستان سلامت و ورزشگاه شده و نام سلامت زیبنده محله آنها شده است. به راستی این روزها که همه از مضرات کشیدن سیگار و توتون و تنباکویی که در آن وجود دارد سخن می‌گویند، فعالیت کارخانه‌ای که در دل بافت مسکونی سیگار تولید می‌کند، چه توجیهی دارد؟ هرچه هست اما و اگرهای بسیاری پیش روی اهالی یازدهمین تکه پایتخت و شهروندان محله سلامت قرار دارد. 

امانی اضافه کرد: محله سلامت از شمال به خیابان کمیل، از جنوب به خیابان قزوین، از شرق به خیابان خرمشهر و از غرب به بزرگراه نواب صفوی منتهی می‌شود و کارخانه دخانیات ایران هم در خیابان قزوین خوش‌نشینی می‌کند.  تاریخ را که ورق بزنیم دستمان می‌آید که عمر نخستین کارخانه دخانیات ایران به 74 سال قبل می‌رسد. سال 1316 بود که این کارخانه با همکاری سیگارپیچ‌های بازاری و متخصصان افتتاح شد تا حالا بعد از چند دهه در میان هزارن نفر از اهالی یک محله خودنمایی کند و هر سالی که بر قدمتش افزوده می‌شود، در چشم مردم جان‌کاه‌تر از قبل جلوه کند.

وی گفت: پیش از یک دهه پیش نام محله دخانیات به پیشنهاد اعضای شورایاری و تأیید شورای‌شهر تهران به محله سلامت تغییر نام داد. آن زمان اهالی تصور می‌کردند شاید این تغییر نام مقدمه‌ای برای انتقال کارخانه دخانیات از محله‌شان باشد اما کارخانه، هنوز هم در محله سلامت نفس می‌کشد. در امتداد خیابان خرمشهر و خیابان ممتاز قدم می‌زنیم. بوی تند و تلخ تنباکو در فضا پیچیده است. خودت را که ساکن یکی از خانه‌های عمودی همسایه با کارخانه تولید سیگار تصویر ‌کنی و اینکه هر روز و هر ماه و هر سال باید به همسایگی با این بوی آزار‌دهنده تن بدهی، شاید حتی تصور کردنش هم کلافه‌ات کند. مردم محله آرزو دارند که با تغییر کاربری کارخانه دخانیات، شبیه اقدامی که برای پادگان قلعه مرغی اتفاق افتاد برای این محله که از کمبود سرانه فضای سبز، فرهنگی و ورزشی رنج می‌برد، گشایشی رخ دهد. 

او در ادامه با بیان اینکه منطقه 11 رتبه سوم بافت فرسوده را به خود اختصاص داده است؛ گفت: بیشترین میزان فرسودگی یعنی بیش از 50 درصد هم در دو محله ناحیه 3 یعنی محله سلامت و محله همجوار آن قرار دارد. موضوعی که نوسازی بافت فرسوده را با محدودیت مواجه کرده است؛ قصه پرغصه تیرهای برق در معابر تنگ و باریک است که مردم را در تردد خودروهای امدادی و باری با مشکل مواجه کرده است. در 6 محله ستون‌های برق به چند صد رقم می‌رسد. شهرداری ناحیه پس از سال‌ها تنها توانسته تنها یکی از ستون‌ها را جابه‌جا کند. پیمانکار نگهداشت و رفت و روب منطقه 11 و 15 یکی است. من نمی‌دانم با چه فلسفه‌ای کار نظافت دو منطقه‌ای که هیچ ارتباط جغرافیایی با هم ندارند، باید با یک پیمانکار انجام شود! هرچند شهرداری ناحیه از عملکرد پیمانکار رضایت دارند اما مردم به جولان موش‌ها و عدم موفقیت راهکارهای کنترل و کاهش این حیوان موذی و روان بودن فاضلاب در انهار به همراه بوی تعفن به دلیل جاری بودن فاضلاب و عدم لایروبی به موقع از سوی پیمانکار خدمات شهری گلایه دارند. 

امانی با اشاره به حضور انبوه پاکبانان، حدود یکساعت پس از شروع بازدیدش از محله سلامت جهت پاکسازی و حتی رنگ‌آمیزی مخازن زباله گفت: مردم محله می‌گفتند کاش هر روز این اقدامات در سطح محله انجام شود و تداوم داشته باشد. البته بیشتر کارکنان خدمات شهری پیمانکار منطقه نوجوانان 15 تا 16 سال و از اتباع بودند. موضوع آبیاری درختان محله از دیگر گلایه‌مندی‌های مردم محله بود که موجب خشک شدن درختان شده است. به گفته معاون خدمات شهری و شهردار ناحیه طی ماه‌های اخیر چند چاه آب محله خشک شده و سیستم آبیاری قطره‌ای درختان که از یکی از چاه‌ها تغذیه می‌شده، از بین رفته است و باید به سرعت برای تامین آب مورد نیاز درختان اقدام شود. سه مجموعه ورزشی در محله متعلق به شهرداری وجود دارد اما به پیمانکار واگذار شده است و مردم می‌گویند با این قیمت‌ها نمی‌توانند از مجموعه‌ها استفاده کنند. 

عضو شورا ضمن بیان اینکه محله سلامت از نظر پیاده‌راه‌سازی دچار مشکل جدی است؛ تأکید کرد: هیچ یک از پیاده‌راه‌های خیابان‌های اصلی، بازسازی و استانداردسازی نشده است. البته در طرح‌های توسعه محله‌ای برای استانداردسازی شدن یکی از پیاده‌راه‌ها بودجه پیش‌بینی شده است. یک ملک قدیمی در محله با حدود 2 هزار و 500 متر مربع در خیابان خرمشهر وجود دارد که از قدیم به عنوان پارکینگ استفاده می‌شده و ظرفیت تامین خدمات فرهنگی، ورزشی و حتی ظرفیت ساخت پارکینگ طبقاتی در زیر سطح را دارد. شهرداری چندسالی است که با مالک در حال رایزنی برای تملک است اما متاسفانه همچنان به توافق نرسیدند. 

امانی با اشاره به وضعیت مناسب سرانه درمانی و آموزشی محله، تأکید کرد: دو مدرسه توسط خیرین ساخته شده است که متاسفانه به دلیل عدم حمایت وزارت آموزش و پرورش، با مشکلات عدیده‌ای همچون نداشتن سیستم صوتی، سرمایشی، حتی کمبود صندلی مناسب برای معلمان و عدم ایمنی پنجره‌ها مواجه است. سرانه محله بزرگی در اختیار مردم است. اهالی با فاصله 800 متر به اتوبوس و مترو دسترسی دارند. هرچند در سطح محله به دلیل بافت فرسوده و باریک بودن معابر امکان استفاده از اتوبوس نیست. جمعیت اتباع هرچند حضور دارند قابل توجه نیستند و آسیب‌های اجتماعی هم دغدغه مردم نیست. 

او در نهایت، خواسته‌های اهالی را به اختصار قرائت کرد و گفت: اول؛ انتقال شرکت دخانیات که برای آن محلی در هشتگرد لحاظ شده با توجه به اینکه اکثر سوله‌های این شرکت غیرفعال و تعطیل است. دوم؛ پیاده‌روسازی و بهسازی معابر محله. سوم؛ مبارزه مؤثر با جمعیت موش‌ها و کاهش جمعیت‌شان. چهارم اتصال انشعابات وصل نشده سیستم فاضلاب و جلوگیری از ریختن آن در سطح معابر. پنجم؛ جمع‌آوری سیستم‌های برق مزاحم و ششم؛ تعیین تکلیف پارکینگ خیابان خرمشهر برای تأمین سرانه‌های محله. 

امانی خطاب به چمران گفت: بنده در یکسال گذشته برای پیگیری مشکلات مردم دومرتبه به منطقه 11 رفتم و از شهردار منطقه درخواست کردم در انتهای جلسه با مردم حضور داشته باشند؛ اما نیامدند. البته ما هم چون می‌دانیم در لیست سیاه شهرداری هستیم؛ گلایه‌ای نداریم.

مهدی چمران؛رئیس شورای شهر تهران در واکنش به این گزارش، با بیان اینکه ملک کارخانه دخانیات باید خریداری شود؛ گفت: باید شرایط آماده شود تا این زمین بزرگ در این منطقه به یک بوستان تبدیل شود.

وی با تأکید بر اینکه دکل ها و تیرهای چراغ برق تنها مشکل این محله نیست، تصریح کرد: وسط بزرگراه صدر دکل های برق وجود داشت و به ناچار باید برداشته می شد که این اقدام صورت گرفت و شهرداری در آن مقطع کانال های زیرزمینی عمیق و پروژه ای بسیار ارزشمند را اجرا کرد و کابل های فشار قوی را از زیر زمین اجرایی کرد.

مهدی پیرهادی؛رئیس کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورا با بیان اینکه برای جابجایی دکل ها و تیرهای چراغ برق باید معاونت عمرانی وارد شود؛ اظهار کرد: برای حل مشکل فاضلاب باید شرکت آبفا هماهنگی لازم را داشته باشد و اگر این همکاری صورت نگیرد؛ باید در خصوص تبصره سه تجدید نظر شود.

سید محمد موسوی شهردار منطقه ۱۱ نیز در این جلسه گفت: یک ساعت پیش از حضور آقای امانی به بنده خبر دادند و من در جلسه ای حضور داشتم و معاون خدمات شهری ناحیه در این بازدید حضور داشت.

وی افزود: بنده سه جلسه با مدیرعامل شرکت دخانیات جلسه برگزار کردم و موانع را بررسی کردیم. دو مانع به گفته مدیرعامل آن شرکت برای انتقال شرکت وجود دارد که وضعیت مالی و نقدینگی و عدم استقبال هزار و ۶۰۰ نفر نیروی انسانی این شرکت و نارضایتی آنها برای انتقال، دو مشکل اصلی در این زمینه است.

موسوی با بیان اینکه مقاومت کارکنان برای انتقال موضوعی است که باعث می شود مدیران زیر بار آن نروند. زمینه احداث کارخانه جدید در هشتگرد فراهم شده و مشکلی وجود ندارد. در نهایت مقرر شد تا ۶ ماه آینده برای انتقال این کارخانه اقدام شود که به دنبال آن سرانه فضای سبز و ورزشی افزایش خواهد یافت.

وی با اعلام اینکه تیرهای چراغ برق از پیامدهای عدم مدیریت شهری واحد است؛ گفت: در جلسات با دستگاه قضایی این موضوع پیگیری شده و تاکنون از ۳۵۰ تیر چراغ برق ۵۰ تیر جابجا شده و شرکت برق نیز قول داده که مابقی تیرها نیز جابجا شود.