توسعه دوچرخه در لیست اولویت های مدیریت شهری جدید

اولین خط ویژه دوچرخه را مرتضی الویری در زمان کلیدداری بهشت از کوی دانشگاه تا دانشگاه تهران ایجاد کرد که این خط بعد رفتن او از شهرداری ،جمع‌آوری شد.دلیل جمع آوری این خطوط عدم استقابل از آن بود . دانشجویانی که از کوی دانشگاه به سمت دانشگاه تهران سوار دوچرخه می‌شدند در راه بازگشت به دلیل شیب آن منطقه با مشکل مواجه شدند و نمی‌توانستند با دوچرخه به سمت بالا برگردند. در واقع شیب تند مسیر باعث استقبال نکردن از دوچرخه‌سواری شد.

اما توسعه خطوط دوچرخه مربوط است به شهرداری زمان محمد باقر قالیباف ، او  سال ۸۸ از ایجاد خط ویژه دوچرخه سواری خبر داد و گفت که این طرح با کار مطالعاتی دقیق انجام شده و این طور نبوده که شب بخوابیم و صبح این طرح را بدهیم. در عین حال تلاش می‌شود با موفقیت این طرح که همراه با بخش خصوصی انجام می‌شود در مناطق دیگر نیز اجرا شود. "

او در بهمن ماه همان سال در جریان بهره برداری از پروژه‌های عمرانی منطقه هشت گفت که "از امروز رسماً دوچرخه را یکی از سیستم‌های حمل‌ونقل شهری اعلام می‌کنیم. این فرهنگ که مردم در شهر تهران از دوچرخه به‌جای خودروی شخصی استفاده کنند باید ترویج شود. "

با وجود اینکه قالیباف تاکید داشت طرحی که برای توسعه دوچرخه در تهران اجرا می‌کند از پشتوانه لازم مطالعاتی برخوردار است در زمان مدیریت او در شهرداری دو بار طرح جامع دوچرخه تهیه شد که بار دوم با کمک مشاوران کشور هلند بود.

یکی از ثمره این طرح‌های مطالعاتی اما جمع‌آوری خانه‌های دوچرخه در شهر بود که در نهایت هم سرنوشت دوچرخه‌های خریداری شده نیز مشخص نشد.

ایجاد و جمع‌آوری خانه‌های دوچرخه بی آنکه سرنوشت دوچرخه‌های خریداری شده مشخص باشد بخشی از طرح شکست خورده توسعه دوچرخه سواری در تهران در زمان مدیریت 12 ساله  قالیباف بود. رک های دوچرخه که با هزینه‌های میلیاردی خریداری شد و بدون استفاده فرسوده و جمع‌آوری شد و یا پارکینگ مکانیزه دوچرخه در پایانه اتوبوسرانی شهید فیاض بخش نمادی از آزمون و خطاهای پیوسته در حوزه توسعه دوچرخه سواری   است.

با آغاز دوران مدیریت پنجم شهر تهران توجه ویژه‌ای به توسعه خطوط دوچرخه و دوچرخه سواری در تهران شد. سیاست‌هایی که با انتقادهایی جدی همراه بود . طرح بی دود یا همان دوچرخه اشتراکی توانست تعداد دوچرخه سواران تهرانی را افزایش دهد اما با وعده های شهردار دوچرخه سوار برای توسعه دوچرخه سواری در تهران فاصله زیادی داشت . 

  برخی از اعضای شورای شهر پنجم هم با سیاست‌های این حوزه موافق نبودند. محمد علیخانی رئیس کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای اسلامی شهر تهران در شورای پنجم یکی از منتقدان این طرح بود.

عضو سابق شورای اسلامی شهر تهران هزینه ایجاد مسیرهای دوچرخه را سرمایه هدررفته شهر توصیف می‌کرد و معتقد بود ایجاد مسیرهای دوچرخه‌سواری محلی و مسیرهای کوتاه تا ایستگاه‌های حمل و نقل عمومی و یا در مکان‌های امن مانند پارک‌های جنگلی و محیط‌های ورزشی بهترین راه توسعه دوچرخه‌سواری در تهران در حال حاضر است و وضعیت جغرافیایی، شیب تند و همچنین آلودگی هوا و وضعیت جوی و نبود زیرساخت امن موجب شکست این طرح در دوره‌های مختلف شده است.

اما نگاه تصمیم گیران تازه شهر به توسعه دوچرخه سواری در شهر چیست ؟ مدتی پیش ناصر امانی عضو شورای شهر ششم  طرح‌های توسعه دوچرخه در تهران شکست خورده توصیف کرد و خواسته بود که مدیرانی که این تفکر را دارند یا سیاست‌ها در این حوزه تغییر کند.

پرویز سروی نایب رئیس شورای شهر تهران هم معتقد است که ترویج دوچرخه سواری در اولویت نیست.

به گفته وی مدیریت شهری تهران باید اولویت بندی کرده و اولویت در حال حاضر تقویت همه ناوگان حمل و نقل عمومی است، دوچرخه سواری هم باید با توجه به شرایط آب و هوایی هر مکانی بررسی شود.

مهدی چمران رئیس شورای شهر تهران نیز با اینکه معتقد است شهروندان باید هر چه بیشتر بتوانند از دوچرخه در سطح شهر استفاده کنند و هیچ بحثی هم در این موضوع نیست، می‌گوید: برخی از مسیرهای مربوط به دوچرخه یا کارایی ندارد و یا تبدیل به محل پارک و تردد موتورسیکلت‌ها شده است بنابراین باید طرحی در این زمینه پیش‌بینی و در رویکردهای قبلی تجدیدنظر شود.

سید جعفر تشکری هاشمی رئیس کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای اسلامی شهر تهران هم معتقد است طرح توسعه دوچرخه در مدیریت گذشته نیاز به بازنگری دارد . او می گوید : اینکه فرض بگیریم در تمام خیابان‌های شهر می‌توان خطوط دوچرخه‌سواری ایجاد کرد و همه خطوط باید به صورت فیزیکی جداسازی شود و یا تمام سفرها را می‌شود با دوچرخه انجام داد، به نظر واقع‌بینانه نیست.

 تشکری هاشمی می‌افزاید: از طرف دیگر اینکه ما فکر کنیم مُد دوچرخه در تهران هرگز نمی‌تواند وجود داشته باشد هم پذیرفتنی نیست. ما باید مدل توسعه دوچرخه در تهران را مورد بازنگری قرار دهیم. در حال حاضر برنامه داریم تا هم در طرح خیابان کامل و هم در سیاست ایجاد خطوط دوچرخه‌سواری تجدیدنظری شود و بعد از این تجدیدنظر مشخص می‌شود ما در چه نوع معابر و با چه ویژگی‌هایی می‌توانیم خطوط دوچرخه‌سواری داشته باشیم.

 اما به نظر نمی رسد که با وجود منتقدان تازه طرح توسعه دوچرخه درتهران قرار باشد مسیرهای ویژه دوچرخه در تهران حذف شود. 

مجتبی شفیعی معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران در این رابطه به اکو ایران می گوید : شبکه خطوط دوچرخه سواری در تهران درحال توسعه است. اما چون شبکه هنوز پیوسته نشده،مشکلاتی دارد . اعتباری هم در بودجه 1400 برای آن دیده شده است. 

او می گوید : ایجاد شبکه دوچرخه در تهران از اولویت های شهرداری است در طرح 6 ماهه ای که شهردار تهران برای حوزه حمل و نقل و ترافیک از ما خواستند یکی از بندهای دیده شده همین پیوستگی شبکه خطوط دوچرخه در تهران است زیرا تا این خطوط به هم پیوسته نشود امکان تردد ایمن وجود ندارد .او در پاسخ به این پرسش که قصد  اصلاح و یا  حذف خطوط ویژه دوچرخه را ندارید می گوید : حتما یکی از اولویت‌های ما در معاونت ترافیک توسعه وسایل دوچرخه هست.