به گزارش اکو ایران ،سیاست ها و الزامات بودجه را می توان یادگار محمد علی نجفی دانست  که برای اولین بار در شورای سوم توسط وی طرح شد .این مصوبه از سال 86 تاکنون با تکمیل در هر دوره شورا به الگویی برای جهت دهی شورا به بودجه تبدیل شده است

اما سیاست های بودجه ای سال 1401 تفاوت های زیادی با سیاست های بودجه سال های گذشته دارد .ادبیاتی که کارشناسان این حوزه چندان با آن آشنا نیستند .

در سند سیاست‌های حاکم بر تدوین برنامه و بودجه سال 1401  به شعار علیرضا زاکانی شهردار تهران اشاره شده و شهرداری را مکلف کرده تا 30 دی لایحه بودجه را به شورا تقدیم کند . 

در متن پیشنهاد اعضای کمیسیون برنامه و بودجه شورای شهر تهران به چارچوب معرفتی و مبانی نظری حاکم بر حکمرانی شهری پرداخته شده و آمده است : خداوند حکیم، انسان را در این جهان هستی به مثابه خلیفه الهی قرارداد و برگرفته از صفات وجودی خویش، ساختار وجودی انسان را به گونه ای متعالی خلق نمود تا او بتواند با توسعه ظرفیت‌های وجودی و زمینه‌های فطری خویش، با تنظیم مناسبات خود با انسانها و با طبیعتی که در آن زیست می‌کند مسیر رشد و تکامل را تا نزدیک‌ترین نقطه تقرب به خالق هستی و کمال مطلق طی نماید. در این چارچوب فکری، هدف و غایت مد نظر افزون کردن منفعت و لذت جویی نیست، بلکه تحقق رشد و صیرورت انسان‌ها در عرصه فردی و همچنین تکامل و پیشرفت جامعه انسانی موضوعیت می‌یابد. براساس چنین دیدگاهی، شهر به مثابه زیست بومی است که بتواند زمینه‌های رشد و تکامل فردی و همچنین تعالی و پیشرفت جمعی را محقق نماید. بدیهی است برای طی چنین مسیری می‌بایست شهر هم از حیث کالبد و هم از حیث بسترهای معنوی و فرهنگی، شرایط لازم را مهیا نماید.

 در بخش اهداف حاکم بر برنامه و بودجه سال ۱۴۰۱ هم بر بهبود کیفیت زیست‌پذیری در شهر تهران؛ به‌عنوان ضرورت و پیش نیاز هر گونه برنامه‌ریزی در جهت رشد و تعالی ، ایجاد آرامش در شهر؛ امکان پذیری شکوفایی استعدادها و ظرفیت‌های جمعی انسان‌ها به‌منظور تحول و پیشرفت اجتماعی در بستر شهری آرام، کم مخاطره با پاسداشت حقوق عمومی، ارتقاء مشارکت اجتماعی؛ تحقق رشد و پیشرفت اجتماعی پایدار، منوط به دخیل شدن انسان‌ها در فرآیند رشد، احساس مسوولیت جمعی و مشارکت فراگیر شهروندان،عدالت شهری؛ دستیابی به عدالت به‌عنوان دال مرکزی و ارزش محوری در جهت تعالی و پیشرفت اجتماعی در چارچوب معرفتی حکمرانی اسلامی، تحقق شهری پیشرفته با اصالت و هویت ایرانی اسلامی؛ خلق تمدن و تحقق شهری پیشرفته و پیشران مبتنی بر اصالت و هویت ایرانی اسلامی و الهام بخش در جهان اسلام تاکید شده و به شهرداری تکلیف شده با به ‌کارگیری ظرفیت‌های برهم افزای علم و دانش بشری مبتنی بر اصول و آموزه‌های دینی، جهت رشد و تعالی انسان‌ها و تحقق تحول و پیشرفت اجتماعی در بستر شهر تعیین شود.

در بخش دیگر این سیاست ها  به  رویکردهای حاکم بر برنامه و بودجه سال ۱۴۰۱ شهرداری تهران  اشاره شده است .

ایجاد فرصت رشد برابر یکی از این سیاست هاست ،نگرش ویژه در تعریف پروژه‌ها و تخصیص منابع برای بهبود و ارتقاء سرانه‌های شهری در مناطق کم‌برخوردار و دسترسی‌پذیری امکانات و خدمات شهری برای معلولین، جانبازان، سالمندان و حمایت از سایر اقشار توان‌خواه ماموریت های این بخش است .

حفظ کرامت انسانی؛حفظ کرامت شهروندان با ارائه بی‌منت خدمات و تسریع و تسهیل فرآیندهای اداری و مانع زدایی در صدور مجوزهای موردنیاز، تقویت فرهنگ جهادی و بازآفرینی اعتماد عمومی؛توجه به روحیه و عزم جهادی در رویه‌های مدیریتی و پیشبرد امور اجرایی و همچنین افزایش اعتماد عمومی شهروندان، پیمانکاران، سرمایه‌گذاران بخش خصوصی و سایر ذینفعان به مدیریت شهری ، حکمرانی مشارکتی:ایجاد بسترهای مناسب جهت مشارکت حداکثری شهروندان، ارکان و ذینفعان در اداره شهر و دخیل نمودن مستقیم شهروندان در تصمیم‌گیری‌ها از طریق روش‌هایی مانند ایجاد و استقرار سامانه جمع‌سپاری؟، هوشمند‌سازی و شفافیت،حرکت به سمت تحقق شهر هوشمند و توسعه هوشمند‌سازی در ارائه خدمات و ایجاد نظام مدیریت یکپارچه و هماهنگ شهری، ایجاد شفافیت، رانت‌زدایی و برقراری عدالت اطلاعاتی و فرصت‌های برابر، فسادستیزی و رفع تعارض منافع،نگرش سیستمی در مقابله با فساد و پیشگیری از آن و ایجاد مکانیزم‌های واکنش سریع از طریق توجه به رویکرد بازرس - شهروند و همچنین توجه به عارضه تعارض منافع در نظام تصمیم‌گیری و مدیریت شهری،ارتقاء کیفیت کالبد و زیرساخت‌های شهری،توجه به مولفه‌های معماری ایرانی اسلامی، توسعه کیفی و کمی حمل‌ونقل عمومی، ارتقاء ایمنی، ارتقاء کیفیت نگهداشت و زیرساخت‌های تنظیف عمومی شهر، توسعه و بهبود معابر، ساماندهی آب‌های سطحی، نوسازی بافت فرسوده و افزایش تاب‌آوری شهر در برابر انواع حوادث غیرمترقبه طبیعی و بهبود کیفیت ارائه خدمات پایه شهری به شهروندان تهرانی، توانمند‌سازی و کاهش آسیب‌های اجتماعی،توجه به چرخه کامل توانمند‌سازی اقشار آسیب‌دیده اجتماعی، ارتقاء سطح سلامت، بهداشت و تندرستی شهروندان، ارتقاء فرهنگ رفتاری و تعلق خاطر به شهر:

هدفمند‌سازی آموزش‌های شهروندی و توجه به سیاستگذاری رفتاری شناختی3 و همچنین بازیوار‌سازی در راستای بهبود رفتار شهرنشینی،ارتقاء نظام مدیریت سازمان و منابع:

ارتقاء نظام مدیریت مالی، منابع انسانی و ساختار سازمانی، ارتقاء بهره‌وری و استاندارد‌سازی هزینه پروژه‌های مشابه و فراگیر شهری و به‌کارگیری روش‌های اثر بخش در نظام برنامه‌ریزی و ارزیابی عملکرد بخشی های دیگر این سیاست ها هستند .

در بخش  اولویت‌های مرتبط با مأموریت‌های شش‌گانه شهرداری تهران هم در بخش اولویت‌های پیشنهادی مرتبط با مأموریت اجتماعی و فرهنگی به  ایجاد قرارگاه ساماندهی آسیب‌های اجتماعی با مشارکت کلیه نهادها و سازمان‌های ذی‌ربط ،تکمیل چرخه کامل توانمند‌سازی اقشار آسیب‌دیده اجتماعی شامل؛ شناسایی، رسیدگی‌های ابتدایی، آموزش و مهارت‌آفرینی، حمایت در جهت ایجاد اشتغال پایدار و کار آفرینی آنها با بهره‌گیری از مراکز و زیرساخت‌های فرهنگی و اقتصادی شهر با مشارکت کلیه نهادها و سازمان‌های ذی‌ربط، توسعه زیرساخت‌های فرهنگی، آموزشی، تفریحی، ورزشی و اجتماعی در مناطق کم‌برخوردار، طراحی و اجرای برنامه‌های حوزه فرهنگی و اجتماعی با رویکرد خانواده محوری معطوف به موضوعات شهری، ساماندهی مشارکت‌های اجتماعی با رویکرد مسجد محوری و دخیل نمودن نیروهای جهادی و انقلابی در مدیریت شهر، متناسب‌سازی برنامه‌های فرهنگی، هنری، آموزشی و اجتماعی در راستای ارتقاء فرهنگ رفتاری در زندگی شهرنشینی از قبیل؛ قانون مداری، رفتار ترافیکی، توسعه فضای سبز و مسوولیت جمعی در نگهداشت شهر، مواجهه با مخاطرات شهری، همسایه‌داری، مشتری‌مداری، رعایت حقوق عمومی، پسماند و تفکیک زباله و همچنین طراحی و اجرای برنامه‌ها در راستای افزایش حس تعلق خاطر شهروندان به محله و شهر خویش، ترویج سبک زندگی ایرانی اسلامی، تغذیه سالم، ارتقاء سطح بهداشت، تندرستی و توسعه ورزش‌های همگانی، هدفمند‌سازی و معطوف شدن تبلیغات محیطی و رسانه‌های در اختیار مدیریت شهری در راستای اهداف حاکم بر حکمرانی شهری مندرج در بند ب، ترویج آموزه‌های اخلاقی و شعائر دینی و ملی، ایجاد آرامش ذهنی شهروندان، آراستگی بصری شهر و حمایت از کالاهای ایرانی در تبلیغات بازرگانی، توجه ویژه به اقتصاد فرهنگ و ایجاد شبکه حرفه ای ارائه خدمات و اکران محصولات فرهنگی و هنری در زیرساخت‌های متعدد فرهنگی شهر با هویت و برند یکپارچه در جهت افزایش بهره‌وری اقتصادی و اثر بخشی فرهنگی، توجه به اقتصاد گردشگری و توسعه کیفی و کمی ظرفیت‌های توریستی شهر تهران، اجرای طرح‌های خلاقانه در خصوص ساماندهی و حمایت از دستفروشان با رعایت استانداردهای شهری با مشارکت نهادهای حمایتی و موسسات خیریه  اشاره شده است .

در بخش اولویت‌های پیشنهادی مرتبط با مأموریت حمل‌و‌نقل و ترافیک هم  برکاهش ترافیک از طریق ایجاد مطلوبیت برای حمل‌و‌نقل عمومی با اقداماتی نظیر؛ توسعه کمی زیرساخت‌های حمل‌و‌نقل عمومی و تسهیل دسترسی، ارتقاء کیفیت حمل‌و‌نقل عمومی، افزایش سرعت جابجایی مسافر، مزیت بخشی هزینه حمل‌و‌نقل عمومی نسبت به خودروی شخصی، یکپارچه‌سازی سیستم حمل‌و‌نقل عمومی و بهره‌گیری از سیستم‌های حمل‌و‌نقل ترکیبی،  هوشمند‌سازی مدیریت ترافیک، ناوگان حمل‌و‌نقل عمومی (مترو، اتوبوس، تاکسی) و هوشمند‌سازی زیرساخت‌ها و ایستگاه‌های حمل‌و‌نقل عمومی، به‌کارگیری فناوری در ارائه خدمات حوزه حمل‌و‌نقل عمومی و ترافیک به شهروندان با در نظر گرفتن درگاه واحد شهری به‌منظور سهولت اطلاع‌رسانی و تسریع دسترسی به خدمات حمل‌و‌نقل عمومی، بهره‌گیری از سیاستگذاری رفتاری و روش بازیوار‌سازی در راستای بهبود فرهنگ رانندگی و رفتار ترافیکی شهروندان و رانندگان، توسعه و نوسازی ناوگان حمل‌و‌نقل عمومی (مترو، اتوبوس و تاکسی) به‌منظور افزایش سهم جابجایی مسافر در حمل‌و‌نقل عمومی و انجام طرح‌های ویژه در راستای کاهش آلودگی هوا، توسعه خودروها و موتورسیکلت‌های برقی و هیبریدی و سازگار با محیط زیست، ایجاد مشوق‌های انگیزشی از قبیل؛ کاهش بهای ورود به محدوده طرح ترافیک، ایجاد زیرساخت‌های ارزان شارژ خودروهای برقی در سطح شهر با همکاری نهادهای دولتی و حاکمیتی ذیربط و جذب سرمایه‌گذاران خصوصی و حاکمیتی در این زمینه، ایجاد نهضت احداث پارکینگ‌های محلی با مشارکت شهرداری و بخش خصوصی، توسعه پارکینگ‌های مکانیزه و طبقاتی در محدوده‌های تجاری و مورد نیاز شهری و همچنین ساماندهی و ارتقاء مدیریت پارک حاشیه‌ای، اجرای سیاست جایگزینی بهره‌برداری از سیستم حمل‌و‌نقل دوچرخه در محلات شهر تهران جایگزین محیط ناایمن شهری به‌عنوان سیستم مکمل در دسترسی‌پذیری به حمل‌و‌نقل عمومی، ایجاد الزامات در روند صدور مجوز پایان کار ساختمانی برای تعبیه ایستگاه حمل‌و‌نقلی مناسب در مراکز و مجتمع‌های بزرگ با رویکرد اعمال مدیریت تقاضای سفر در مراکز تولید و جاذب سفر، استفاده از مدهای جدید حمل‌و‌نقل شهری متناسب با مختصات و کاربری مناطق مختلف شهری با مشارکت بخش خصوصی و نهادهای سرمایه‌گذارتاکید شده است .

اولویت‌های پیشنهادی مرتبط با مأموریت خدمات شهری و محیط زیست هم  ارتقاء نظام تنظیف عمومی و نگهداشت پایدار فضاهای شهری و تعبیه زیرساخت تفکیک زباله از مبدا در محلات، تکمیل کمربند سبز شهر تهران، صیانت از باغات و توسعه بوستان‌ها و فضای سبز شهری به‌ویژه در مناطق کم‌برخوردار و استفاده از ظرفیت فرهنگ وقف و موسسات خیریه، اقدام در زمینه کاهش آلودگی بصری، آلودگی صوتی و کاهش مخاطرات امواج رادیویی در راستای ایجاد آرامش و سلامت در شهر، ساماندهی جمع‌آوری آبهای سطحی و ایجاد چرخه بازیافت آب غیر‌شرب جهت مصارف شهری، مدیریت بهره‌برداری کنترل شده از قنوات و آبهای زیرزمینی، گسترش خدمات مدرن، مکانیزه و ایمن در حوزه خدمات شهری با استفاده از ظرفیت شرکت‌های دانش بنیان و پلتفرم‌های هوشمند، بهبود مدیریت و ارتقاء کیفی و کمی در ارائه خدمات و توزیع کالاهای شهروندی؛ در میادین میوه و تره‌بار، فروشگاه شهروندو  امکان‌سنجی به‌منظور توسعه آرامستان‌های محلی با رعایت استانداردهای زیست شهری  است .

 در بخش  اولویت‌های پیشنهادی مرتبط با مأموریت ایمنی و مدیریت بحران هم بر ایجاد ساختار لازم برای مدیریت هوشمند و راهبری و پیشگیری از شیوع انواع ویروس‌های واگیر مانند ویروس کرونا، پایدارسازی، ایمن‌سازی و افزایش تاب‌آوری شهر تهران بر اساس اصول پدافند غیر‌عامل در مقابله با حوادث طبیعی و مخاطرات شهری از قبیل؛ زلزله، سیلاب، آتش‌سوزی و ایجاد آمادگی لازم در شهروندان، توجه به نظام ایمنی حوزه حمل‌و‌نقل و ترافیک در عرصه‌های مختلف از قبیل؛ ناوگان حمل‌و‌نقل شهری (اتوبوس، تاکسی، مترو، موتور و دوچرخه)، توسعه سیستم‌های کنترلی و دوربین‌های نظارتی شهر، مناسب‌سازی و هم سطح‌سازی معابر، اصلاح و بهسازی سازه‌های ترافیکی، ساماندهی تابلوهای تعیین مسیر و علایم و المانهای ترافیکی در معابر و شریان‌های بزرگراهی، بروزرسانی کمی و کیفی تجهیزات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری مدیریت بحران و ایمنی شهر تهران به‌ویژه در حوزه آتش‌نشانی و فناوری‌های نوین امداد هوایی، ایمن بخشی فضاهای بی‌دفاع، پروژه‌های نا ایمن رها شده شهری، تامین پوشش روشنایی معابر و بوستان‌ها، ایمن‌سازی پل‌های سواره و عابر پیاده، سازه‌های شهری و پیشگیری از مخاطرات فرونشست زمین و کمک به تکمیل زیرساخت‌های انتظامی و تامین امنیت در شهر تهران به‌ویژه توسعه کلانتری‌ها اشاره شده است .

 اولویت‌های پیشنهادی مرتبط با مأموریت شهرسازی و معماری هم ارتقاء کیفیت ساخت و ساز شهری با رعایت اصول و ضوابط ایمنی و الهام‌گیری از معماری ایرانی اسلامی، باز مهندسی فرآیندها جهت تسهیل و تسریع در صدور مجوزهای شهرسازی (حداکثر ۲۰ روز) و پیشگیری از تخلفات مبتنی بر فناوری، کاهش مراجعه حضوری و ایجاد آرامش خاطر شهروندان از روند انجام کار، نوسازی، بهسازی و احیاء بافت فرسوده و ناپایدار با اولویت مناطق آسیب‌پذیر از طریق بسته‌های تشویقی و حمایتی، استفاده از زمین‌های ذخیره شهری و تعریف پروژه‌های محرک توسعه در بافت فرسوده، حفاظت و صیانت از حریم شهر تهران و ساماندهی سکونت گاه‌های غیر‌رسمی، بازنمایی و حفاظت فعال از میراث فرهنگی، تاریخی و هویتی شهر، ارتقاء کیفیت بصری، زیبا‌سازی و منظر شهری، اجرا و توسعه سازه‌ها و مبلمان شهری الهام بخش مبتنی بر هویت ایرانی اسلامی، بازنگری در طرح تفصیلی و ضوابط حاکم بر تخصیص تراکم ساختمانی، خط آسمان و باغات است .

به جز ادبیات نا اشنای طرح سیاست های بودجه ای 1401 ، ردی نیز از برنامه 5 ساله سوم شهرداری تهران در این سیاست ها دیده نمی شود ،   ابزار سنجش برخی از ماموریت ها مانند شفافیت مشخص نیست و نبود زیر ساخت لازم برای بودجه های مشارکتی که درسال های گذشته سهم قابل توجهی از بودجه متخصص به آن بود برخی از ابهامات چارچوب های تعیین شده برای بودجه 1401 است .

احمد صادقی درخصوص این که چرا ادبیات سیاست های بودجه 1401 متفاوت با هر سال است به اکو ایران گفت :  ادبیات بودجه متفاوت است؛ یعنی بودجه عدد و رقم است، زمان‌بندی است، جدول است، مصارف و منابع هست که تا اینجایش حرف شما درست است. ولی بودجه بایستی براساس یکسری برنامه‌ها باشد. برنامه‌ها باید براساس سیاست‌های کلی باشد. سیاست‌هایی که کار را ریل‌گذاری کرده باشد.

وی ادامه داد : ما هرچه بررسی کردیم، دیدیم ما در حوزه‌ی مدیریت شهری نظریات مبنا نداریم برای آن سیاست‌هایی که برنامه‌ها براساس آن سیاست‌ها نوشته بشود و بودجه براساس برنامه تنظیم  شود. ما یک مقدار برگشت به عقب کردیم. ما در حوزه‌ی مدیریت شهری بایستی نظریات مبنایی‌مان را براساس اسناد بالادستی تهیه کنیم ،یکی از اسناد بالادستی ما   متون دینی ما است که آنجا در ارتباط با برابری، عدالت، مساوات و اینها صحبت می‌کند. یکی از اسناد بالادستی ما سیاست‌های کلی نظام است که به هر حال توسط مقام معظم رهبری ابلاغ می‌شود. یکی از اسناد بالادستی ما برنامه‌های بلندمدت پنج ساله مثل برنامه‌ی سوم و برنامه ششم توسعه. یکی از اسناد بالادستی است. یکی از اسناد بالادستی ما سند گام دوم است که در هر حال ابلاغ شده است. براساس اینها باید چکیده‌ی آن چیزی که ما برای اداره‌ی شهر نیاز داریم، دربیاید. ما باید براساس آن چکیده برنامه را تنظیم کنیم. البته اینها بلندمدت است. چون بدو اولین سیاست برنامه بودجه ششم هست، می‌توانیم به این اشاره کنیم که شورای ششم به این موارد تاکید دارد و به مبانی نظریه مدیریت شهری تاکید دارد.   ضمن اینکه یکسری واژه‌ها هم نیاز است که  اضافه شود ، چون ما براساس سند گام دوم که توسط مقام معظم رهبری ابلاغ شد، مثلا ما یک واژه‌ای به نام واژه‌ی شهر خودساز یا شهر خوداتکا داریم که در برنامه‌های قبلی در حوزه‌ی اقتصاد شهری کمتر به آن توجه شده است.

صادقی اضافه کرد :  ما در بحث شهر خوداتکا یا شهر خودساز باید شهری باشد که بتواند با منابع خودش، خودش را تامین کند و این بایستی جزو اولویت‌ها باشد. برای اولین بار است که دارد این واژه را استفاده می‌کند.واژه‌هایی مثل شهر مشارکت‌پذیر از قبل هم بوده، ولی ما بایستی به این شهر مشارکت‌پذیر تاکید کنیم که اتفاق اولویت برنامه بیافتد. منابع ما خیلی محدود است. انقدر محدود هست که ما بایستی براساس یک دیدگاهی اولویت‌هایمان را مشخص کنیم. به طور مثال  اگر قرار است شهرمان خوداتکا باشد، بایستی منابع جدید درآمدی در حوزه‌ی اقتصاد شهری ایجاد کنیم. اگر قرار است شهرمان مشارکت‌پذیر شود، باید زیرساخت مشارکت مردم را پیاده کنیم. آیا منِ شهروند می توانم  با پرداخت کمترین هزینه در شهر مشارکت کنم و من بابت این مشارکت بسته تشویقی داشته باشم؟! ما این زیرساخت را در شهر تهران نداریم. این کار بایستی انجام شود. یا مثلا ما می‌گفتیم که ما دنبال یک شهر متمدن پیشرفته‌ی ایرانی اسلامی هستیم، نمونه‌اش کجا هست و در حوزه‌ی شهرسازی‌مان اتفاق افتاده یا نیافتاده ؟

صادقی تاکید کرد : اینکه می‌گوییم برنامه و بودجه، همیشه فقط به بودجه‌اش و به آن جدول مصارف هزینه‌ها و مصارف درآمدها بیشتر توجه شده بود و این جداول براساس برنامه‌ای که این برنامه براساس یکسری سیاست‌ها بوده، نبوده که ما سعی کردیم که اینها را با این ادبیات شروع کنیم. این ادبیات ملموس بشود و مثلا مردم بدانند که جهت‌گیری و ریل‌گذاری برنامه‌ی آینده‌ی شهرمان چیست. بدانند که اینها برگرفته از چه اسناد بالادستی هست. انشاء‌الله بتوانیم با همین دست فرمان  که داریم پیش می‌رویم، یک پایه‌گذاری خوبی برای برنامه‌ی پنج‌ساله‌ی چهارم شهرداری تهران داشته باشیم .