گاردین؛ زورآزمایی تندروها و میانه‌روها در میانه حمله اسرائیل/ واکنش تهران چه خواهد بود؟

به گزارش اکوایران، در شرایطی که دولت ایران مقیاس و اثربخشی حمله اسرائیل به سایت‌های نظامی خود را نادیده گرفته، اما تندروهای مجلس شورای اسلامی تأکید کردند که این حملات خطوط قرمز ایران را نقض کرده و ترجیحاً در زمانی که اسرائیل درگیر در لبنان و غزه است، نیاز به پاسخ سریع دارد.

به نوشته پاتریک ونتور، سردبیر دیپلماتیک گاردین، بحث داخلی ایران در مورد نحوه پاسخ به حمله اسرائیل بر این مسئله متمرکز بوده که آیا نقض حاکمیت ملی ایران توسط اسرائیل به اندازه‌ای جدی بوده که نتوان نادیده گرفت یا اینکه تهران به توصیه‌های منطقه‌ای و ایالات متحده برای اذعان به محدودبودن حمله عمل کرده و از پاسخگویی خودداری کنند.

نخبگان سیاسی ایران باید فشارهای متضاد سیاسی، دیپلماتیک و نظامی را در تصمیم‌گیری خود بسنجند. اما لحن ابتدایی از سوی دولت نشان‌دهنده افتخار میهن‌پرستانه نسبت به عملکرد سامانه‌های پدافند هوایی بود، نه خواست فوری برای انتقام. حتی برخی گفتند سامانه‌های پدافند هوایی ایران از «گنبد آهنین» اسرائیل بهتر عمل می‌کند.

در بیانیه‌ای که به نوعی حفظ وضعیت محسوب می‌شود، وزارت خارجه ایران با محکوم‌کردن حمله گفت: «ایران حق و وظیفه خود می‌داند که از خود در برابر اقدامات تجاوزکارانه خارجی دفاع کند».

فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت ایران گفت که «تنها خسارت محدودی وارد شده» و واکنش مردم ایران به این حملات غرورآفرین بود.

تندروها در برار میانه‌روها

اما اکنون یک بحث سیاسی داخلی در مورد نحوه پاسخ شکل گرفته که احتمالاً بر اختلافات درونی نخبگان سیاسی صحه گذاشته که از زمان انتخاب غیرمنتظره مسعود پزشکیان به عنوان رئیس‌جمهور که بهبود روابط با غرب بخشی از برنامه‌اش بود، مشهود است.

امیرحسین ثابتی، نماینده تندروی تهران در مجلس گفت: «امنیت پایدار به اقتدار و پاسخ قوی به کوچکترین اشتباه دشمن بستگی دارد. اگرچه کوه اسرائیلی‌ها موش زایید، اما نقض خط‌قرمز ایران و تجاوز به سرزمین کشور باید در سطحی پاسخ داده شود که آن‌ها را شگفت‌زده کند. بهترین وقت برای پاسخ زمانی است که آن‌ها درگیر جنگ فرسایش در غزه و بیروت هستند».

در شبکه‌های اجتماعی، فراخوان‌هایی برای عملیات «وعده صادق ۳» مطرح شده است.

در مقابل، صادق زیباکلام، استاد سابق دانشگاه تهران گفت: «حمله هوایی سحرگاه امروز اسرائیل به ایران، بیش از آنکه دستاورد نظامی برای تل‌آویو باشد، موفقیت دیپلماتیک برای واشنگتن بود که توانست نتانیاهو را وادار نماید تا حمله را بسیار محدود سازد تا ایران مجبور به تلافی نشود».

بعد از تهدیدات چندهفته‌ای اسرائیل برای حمله به سایت‌های نفتی و هسته‌ای ایران،‌ بسیاری حمله این رژیم را ضعیف خواندند. ابراهیم رضایی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در دقایق ابتدایی بعد از حمله نوشت: «چند دقیقه پیش از فرودگاه مهرآباد وارد تهران شدم و از خیابان‌های مختلف گذر کردم، چیزی غیرعادی ندیدم. دشمن صهیونیستی مانند پول خرد است، فقط سروصدا می‌کند اما ارزشی ندارد و تأثیری ندارد. آن‌ها بسیار ضعیف‌تر از آن هستند که به ایران بزرگ آسیب جدی بزنند».

حسام‌الدین آشنا، مشاور رئیس‌جمهور اسبق ایران نوشت: «شما با دم شیر بازی کردید. اینجا نه فلسطین است، نه لبنان، نه عراق و نه افغانستان. اینجا ایران است».

برخی از چهره‌های اصلی نظامی و سیاسی در ایران هنوز بیانیه‌ای صادر نکرده‌اند.

ثمربخشی دیپلماسی

از نظر دیپلماتیک، وزارت خارجه ایران همچنین به توصیه‌های منطقه‌ای، به ویژه از عربستان سعودی که در حال تلاش برای بازسازی روابط است، گوش خواهد داد. ایران از پیام‌های همبستگی از سوی کشورهای مختلف خلیج فارس، از جمله عمان، ریاض، ترکیه و امارات متحده عربی خرسند خواهد بود، نشانه‌هایی که حاکی از ثمربخشی تلاش‌های اخیر دیپلماتیک ایران در منطقه است. چنین نمایش‌های عمومی همبستگی بین ایران و همسایگان عربش امری خودکار نیست.

بدر البوسیدی، وزیر امور خارجه عمان احساسات عمومی را بازتاب داد و گفت: «ما بسیار نگران نقض آشکار و تجاوز به ایران در صبح امروز هستیم. خوشبختانه به نظر می‌رسد خسارت محدود بوده و ما بسیار امیدواریم که هیچ تلفات جانی وجود نداشته باشد. وقت آن رسیده که جهان بیدار شده و به نیاز فوری علل اصلی این بحران، بالاخص اشغال غیرقانونی و وحشیانه اسرائیل در اراضی فلسطینیان، رسیدگی کند».

ارتش اردن تأکید کرد که به اسرائیل اجازه استفاده از حریم هوایی خود را نداده است. با این حال، برخی از حمایت عرب‌ها احتمالاً به عدم تشدید بحران از سوی ایران بستگی دارد. قابل توجه است که نه عربستان و نه امارات در بیانیه‌های محکومیت خود، از اسرائیل نام نبردند.

تندروهای تهران به نوبه خود خواهند پرسید که این نمایش همبستگی منطقه‌ای در عمل چه معنا دارد و آیا بهترین راه امنیت ایران، همان‌طور که همیشه تأکید کرده‌اند، بازگرداندن «محور مقاومت» است؟

ارزیابی نظامی

از نظر نظامی، در صبح حمله، ایران و کارشناسان منابع‌باز توانستند تا مقیاس خسارت، از جمله تلفات آن را ارزیابی کنند؛ اگرچه دولت دستور داده که مردم عکس‌ها را بارگذاری نکنند. از آنجایی که با بازگشایی مدارس، برقراری رفت و آمد مردم به حالت معمولی و افزایش بورس، تهران ظرف چند ساعت به حالت عادی بازگشت و بار انتقادات برای کسانی که خواهان انتقام نظامی هستند را بالا برد.

به نظر می‌رسد که تحلیلگران نظامی احساس می‌کنند سامانه‌های پدافند هوایی ایران از انتظارات فراتر رفته‌اند. ارزیابی خود ایران از سامانه‌های پدافند هواییش با ادعاهای اسرائیل که می‌گوید در آسمان‌های ایران با تقریباً مصونیت کامل عمل کرده، متناقض است.

شهاب‌الدین طباطبایی، نماینده اصلاح‌طلب شورای اطلاع‌رسانی دولت ایران در حساب توییتر خود نوشت: «حمله رژیم جعلی با سامانه پدافند هوایی یکپارچه کشور شکست خورد».

اما ایران می‌داند که هر حمله دیگری به اسرائیل منجر به فعال‌شدن دفاع‌های تازه نصب‌شده ایالات متحده در اراضی اشغالی خواهد شد و هیچ تضمینی وجود ندارد که آمریکا در واکنش به حمله احتمالی ایران بی‌طرف بماند که این مسئله جهان را به سمت یک درگیری مستقیم ایران و ایالات متحده نزدیک می‌کند که احتمالاً یکی از آخرین پله‌های نردبان تشدید تنش‌ها قبل از یک جنگ منطقه‌ای تمام‌عیار است.

مسئولیت تنش‌ها با کیست؟

علاوه بر این، از منظر ایران، زنجیره مسئولیت تنش‌ها با بمباران ۱ آوریل کنسولگری ایران در دمشق توسط اسرائیل آغاز شد که به کشته‌شدن هفت افسر سپاه پاسداران انقلاب اسلامی انجامید. ایران در ۱۳ آوریل با عملیات «وعده صادق ۱» پاسخ داد.

اسرائیل در ۱۹ آوریل با حملات هوایی محدود به یک رادار پدافند هوایی نزدیک یک سایت هسته‌ای در ایران تلافی کرد.

پس از آن، اسماعیل هنیه، رهبر اسبق سیاسی حماس در ۳۱ جولای و حسن نصرالله، رهبر حزب‌الله نیز در ۲۷ سپتامبر ترور شدند.

این امر به پاسخ ایران در ۱ اکتبر انجامید که با نام عملیات «وعده صادق ۲» شناخته می‌شود. در این عملیات حدود ۲۰۰ موشک بالستیک به سمت اسرائیل شلیک شد. با توجه به این توالی، ایران احساس می‌کند حق دارد جهت احیای بازدارندگی، به حمله ۲۶ اکتبر اسرائیل پاسخ دهد.

پزشکیان شخصاً احساس سرخوردگی می‌کند، زیرا دولتش پس از ترور هنیه به دلیل تضمین‌هایی غیرمستقیم ایالات متحده مبنی بر اینکه مذاکرات صلح غزه نزدیک به نهایی‌شدن است، تصمیم به پاسخ نظامی نگرفت. در ادامه، ایالات متحده نتوانست حمایت اسرائیل را برای آتش‌بس تأمین کند.

بنابراین، وعده‌های بیشتر غربی‌ها که دیپلمات‌ها چه در لبنان و چه در غزه در آستانه پیشرفت هستند، در تهران با شک و تردید دیده می‌شود.

قرار است گفت‌وگوها درباره آتش‌بس غزه د روز یکشنبه از سر گرفته شود و نشانه‌هایی وجود دارد که احتمالاً ارتش اسرائیل خواهان توقفی در لبنان باشد. اگر ایران در این زمینه تصمیم به قطع تنش‌ها با اسرائیل بگیرد، هیچ‌کس بیشتر از کاخ سفید خوشحال نخواهد شد. تکیه به توانایی آمریکا برای کاهش تنش‌ها بازخواهد گشت. اما در حال حاضر، چنین اقدامی قبل از انتخابات این کشور بعید به نظر می‌رسد.