تغییر موضع بی‌طرف عراق در جنگ داخلی سوریه/ بغداد به کمک دولت بشار اسد می‌رود؟

به گزارش اکوایران، عراق رویکرد خود را نسبت به بحران سوریه تغییر داد که نشان دهنده یک انحراف قابل توجه از موضع سنتی بی‌طرفی بغداد است. محمد شیاع السودانی، نخست وزیر، روز چهارشنبه در یک جلسه غیرعلنی پارلمان سخنرانی کرد و راهبرد دولت خود را برای مقابله با آنچه که او به عنوان «تهدیدهای منطقه‌ای تشدید کننده» مرتبط با آشفتگی سوریه خواند، تشریح کرد.

السودانی به همراه وزرای ارشد از جمله فواد حسین، وزیر امور خارجه و محمد تمیم، وزیر برنامه ریزی، اقداماتی را با هدف حفظ ثبات عراق تشریح کرد.

به نوشته العربی الجدید، این تغییر رویکرد در شرایطی رخ می‌دهد که رهبری عراق نسبت به پیامدهای درگیری سوریه بر امنیت و ثبات بغداد نگران است. روز سه‌شنبه، السودانی با رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه تماس تلفنی برقرار کرد و در مورد آنچه وی «پاکسازی قومی گروه‌ها و فرقه‌های مختلف در سوریه» توصیف کرد، هشدار داد.

بر اساس بیانیه دفتر رسانه‌ای نخست وزیری، السودانی در گفت‌وگو با اردوغان گفت: «عراق در برابر پیامدهای شدید وقایعی که در سوریه رخ می‌دهد، به ویژه اقدامات پاکسازی قومی که اجزا و فرقه‌های مختلف را هدف قرار می‌دهد، دست روی دست نخواهد گذاشت. عراق که از تروریسم و ​​پیامدهای گروه‌های افراطی آسیب دیده، نمی‌تواند اجازه تکرار چنین ویرانی را بدهد.»

تغییر موضع بی طرفی

اظهارات السودانی نشان دهنده انحراف از تلاش‌های قبلی عراق برای فاصله گرفتن از درگیری‌های سوریه است. احسان الشمری، رئیس مرکز تفکر سیاسی، در پستی در پلتفرم ایکس، این موضوع را «ترک آشکار بی طرفی» توصیف کرد و مدعی شد که عراق اکنون آشکارا از حکومت اسد حمایت می‌کند.

برخی دیگر احتیاط کرده‌اند. کاروان یارویس، نماینده کُرد، استدلال کرد که در حالی که گروه‌های رادیکال در سوریه در حال حاضر هیچ تهدیدی فوری برای عراق ندارند، «این گروه‌ها هیچ اصولی ندارند و نمی‌توان به آن‌ها اعتماد کرد». وی همچنین به داعش اشاره کرد که قبل از تهاجم ویرانگر به عراق در سال 2014، از دل درگیری سوریه بیرون آمد.

نوری المالکی، رهبر ائتلاف دولت قانون، روز چهارشنبه آنچه را که «مداخله خارجی در سوریه و تلاش برای تضعیف حاکمیت آن» توصیف کرد، محکوم کرد و ثبات سوریه را به امنیت منطقه مرتبط کرد. وی بر «نقش محوری» دولت سوریه تاکید کرد و هشدار داد که سقوط آن منطقه را بی‌ثبات می‌کند. المالکی از کشورهای عربی و اسلامی خواست تا از وحدت سوریه حمایت کنند و بر آمادگی امنیتی و نظامی عراق برای حفظ ثبات داخلی سوریه تاکید کرد.

المالکی در یک سخنرانی تلویزیونی گفت: «ما در گذشته از سوریه دفاع کردیم زیرا یک دولت محوری است و سقوط آن به معنای نقض کل منطقه است. دفاع از سوریه دفاع از کشورهای همسایه و منطقه نیز هست، بنابراین سوریه باید برای مقابله با این چالش محافظت شود.

با این حال، منتقدان مدعی هستن که دخالت عراق در سوریه بیشتر به اتحادهای منطقه‌ای مربوط می‌شود تا امنیت عراق. عثمان المختار روزنامه‌نگار عراقی در پستی در پایگاه ایکس مدعی شد که دولت عراق از ایران پیروی می‌کند و مدعی شد «آن‌چه در سوریه می‌گذرد هیچ ارتباطی با امنیت عراق ندارد».

المختار با هشدار نسبت به تعمیق دخالت عراق در سوریه نوشت: «این نبرد ما نیست».

عراق 620 کیلومتر مرز خود با سوریه را تقویت کرده است. واحدهای زرهی، پیاده نظام و تجهیزات نظارتی مستقر شده‌اند و موانع اضافی از جمله برج مراقبت و دیوار بتنی در حال ساخت هستند.

یحیی رسول، سخنگوی ارتش گفت که هدف از استقرار این نیروها جلوگیری از هرگونه سرریز درگیری در سوریه است. رسول با اشاره به حملات احتمالی به گروه‌های افراطی مانند داعش و جبهه النصره گفت: «دفاع مرزی ما قوی است، اما ما در حالت آماده باش هستیم».

دعوت به گفت‌وگو

ائتلاف حاکم عراق پیشنهاد میزبانی نشست منطقه‌ای در بغداد برای رسیدگی به این تحولات را مطرح کرد. ائتلاف دولتی که شامل جناح‌های سنی، شیعه و کرد است، خواستار دیپلماسی شد، در حالی که رهبر سنی‌ها، خمیس الخنجر از دولت خواست تا میان نیروهای مخالف سوریه و دولت اسد میانجیگری کند.

الخنجر با حمایت از خروج جنگجویان عراقی از خاک سوریه هشدار داد: «دخالت در امور سوریه ناقض ماده 8 قانون اساسی عراق است».

به نوبه خود، گروه‌های همسو با ایران در عراق، از جمله کتائب سید الشهدا، حمایت خود را از دولت اسد اعلام کرده‌اند. این گروه‌ها در طول جنگ داخلی از دمشق حمایت نظامی کرده‌اند و مشارکت خود در این کشور را برای امنیت عراق حیاتی می‌دانند.

این در حالی است که وضعیت سوریه همچنان متزلزل است. گروه‌های شورشی به رهبری حیات تحریر الشام (HTS) یک حمله بزرگ را آغاز کردند و مناطق وسیعی را در شمال سوریه تصرف کردند. دیده بان حقوق بشر سوریه گزارش داد که شورشیان به حومه حماه رسیده‌اند و هزاران نفر را در این روند آواره کرده‌اند.

شورشیان، که تهاجم خود را «مبارزه برای آزادی» توصیف می‌کنند، بحث‌ها را در مورد نقش بازیگران بین المللی در درگیری سوریه برانگیختند. هیئت تحریر الشام که ریشه در ایدئولوژی‌های ارتجاعی مانند القاعده دارد، با اتهامات نقض حقوق بشر مواجه است که روایت پذیرش روایت مبارزه آن‌ها برای آزادی را دشوار می‌کند.

عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، قرار است روز جمعه برای گفت‌وگوهایی با محوریت سوریه به بغداد سفر کند. تهران، متحد سرسخت دولت اسد، پیوسته برای هماهنگی منطقه‌ای بیشتر برای حمایت از دمشق فشار آورده است.

عراقچی اوایل این هفته با طرح موضوع کمک آمریکا و اسرائیل به گروه‌های افراطی گفت: «اگر دولت سوریه از ما بخواهد نیرو به سوریه بفرستیم، درخواست آن‌ها را بررسی خواهیم کرد». ناظران معتقدند که سفر او ممکن است عراق را تحت فشار قرار دهد تا نقش فعال تری در سوریه ایفا کند.

مرزهای عراق و سوریه مدت‌هاست که کانون فعالیت‌های افراطی، قاچاق و نیروهای مسلح فرامرزی بوده است. در حالی که هدف تقویت نظامی مرز عراق جلوگیری از تکرار بحران‌های گذشته است، منتقدان استدلال می‌کنند که دولت برای توجیه همسویی با برنامه‌های منطقه‌ای ایران، در مورد تهدید اغراق می‌کند.

در حالی که عراق با این چالش‌ها دست و پنجه نرم می‌کند، اقدامات این کشور هم توجه داخلی و هم توجه بین المللی را به خود جلب کرده است و بسیاری این سوال را مطرح می‌کنند که آیا این تغییر نشان دهنده پاسخی عملگرایانه به بی ثباتی منطقه‌ای است یا حرکتی حساب شده تحت تأثیر خارجی.