به گزارش اکوایران، کابل، این بار میزبان عباس عراقچی وزیر امور خارجه ایران بود. آخرین سفر در این سطح به کابل در اردیبهشت ۱۳۹۶ توسط محمدجواد ظریف انجام شد و با قدرت گرفتن طالبان، دیداری در این سطح دیگر رقم نخورده بود.

این سفر، با توجه به روابط پیچیده میان ایران و افغانستان، می‌تواند تحولات مهمی را در روابط اقتصادی دو کشور رقم بزند. عراقچی با هیأتی بلندپایه از دیپلمات‌ها و فعالان اقتصادی وارد کابل شد و در جریان این سفر موضوعاتی همچون توسعه تجارت دوجانبه، مدیریت منابع آب، همکاری در بخش انرژی و زیرساخت‌های ترانزیتی را مورد بررسی قرار داد.

محورهای اقتصادی سفر

محورهای مورد بحث در این سفر نه‌تنها برای تقویت روابط اقتصادی اهمیت داشتند، بلکه می‌توانند وابستگی افغانستان به کشورهای ثالث را کاهش داده و بهره‌برداری از ظرفیت‌های مشترک دو کشور را بهبود بخشند. یکی از موضوعات کلیدی این سفر، تقویت زیرساخت‌های ترانزیتی و تسهیل تجارت بود.

ایران، با دسترسی به بنادر استراتژیک مانند چابهار و موقعیت جغرافیایی افغانستان به‌عنوان پلی میان آسیای میانه و جنوب آسیا، فرصت‌های گسترده‌ای برای همکاری در این زمینه دارد. عراقچی در دیدار با مقامات افغان بر تسریع پروژه‌های حمل‌ونقل مشترک تأکید کرد و این اقدامات را گامی مهم برای افزایش تجارت منطقه‌ای دانست. برخی تحلیلگران توسعه بندر چابهار را برای طالبان نیز به‌عنوان یک راه نجات اقتصادی مطرح کرده و معتقدند این اقدام می‌تواند به افزایش مبادلات تجاری و کاهش وابستگی این گروه به سایر مسیرها کمک کند.

مدیریت منابع آب نیز از دیگر موضوعات مهم این سفر بود. رودخانه‌های مشترک ایران و افغانستان در سال‌های اخیر به چالشی جدی تبدیل شده‌اند و انتظار می‌رود که این مذاکرات راهکاری برای مدیریت بهینه این منابع و کاهش تنش‌ها ارائه دهد. کارشناسان معتقدند اجرای پروژه‌های مشترک در زمینه سدسازی و مدیریت منابع آبی می‌تواند نخستین گام‌ها برای حل این مسئله باشد.

از سوی دیگر، چالش‌های اقلیمی و کمبود منابع آبی در ایران، کشت فراسرزمینی در افغانستان را به‌عنوان راهکاری مؤثر برای افزایش امنیت غذایی مطرح کرده است. همکاری در این حوزه می‌تواند نقش کلیدی در تأمین منافع هر دو کشور داشته باشد.

ایران همچنین به‌عنوان یکی از تأمین‌کنندگان اصلی برق افغانستان، بر آمادگی خود برای افزایش صادرات برق و انتقال تجربیات در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر تأکید کرد. این اقدام می‌تواند زیرساخت‌های انرژی افغانستان را بهبود بخشد و پایه‌های توسعه صنعتی این کشور را تقویت کند.

با وجود تمرکز این سفر بر روابط اقتصادی، نگرانی‌هایی درباره تعامل اقتصادی با طالبان نیز مطرح شده است. پس از تسلط طالبان بر افغانستان، روابط اقتصادی ایران و افغانستان دچار تغییرات چشمگیری شده است. شرایط ناپایدار سیاسی و تحریم‌های گسترده بین‌المللی علیه طالبان باعث کاهش سطح همکاری‌ها شده است.

بر اساس گزارش‌ها، میزان تجارت دوجانبه ایران و افغانستان بعد از به قدرت رسیدن در مقایسه با سال‌های گذشته به دلیل وضعیت ناپایدار امنیتی و سیاسی افغانستان کاهش پیدا کرد. با این حال، ایران که خود در شرایط تحریمی به سر می‌برد، سعی دارد با تقویت پروژه‌های مشترک و ثبات بیشتر، این رقم را دوباره افزایش داده پیدا کرد.

دولت فراگیر و مشروعیت بین‌المللی

به اعتقاد برخی تحلیلگران، عدم وجود دولت فراگیر و نداشتن مشروعیت جهانی طالبان، سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت و پایدار در افغانستان را در شرایط کنونی غیرممکن کرده است. ایران همچنان بر تشکیل دولتی فراگیر در افغانستان تأکید دارد و این موضع‌گیری را در تمامی مذاکرات خود با مقامات افغان مطرح کرده است.

تلاش ایران برای تقویت روابط اقتصادی با کابل را می‌توان در چارچوب تحولات منطقه‌ای و افزایش نفوذ اقتصادی در افغانستان تحلیل کرد. این سفر، در شرایطی که تحولات سیاسی و امنیتی افغانستان همچنان ناپایدار است، نشان‌دهنده عزم ایران برای کاهش وابستگی اقتصادی افغانستان به سایر کشورهاست. توسعه روابط اقتصادی، در کنار همکاری‌های استراتژیک، می‌تواند جایگاه ایران را در معادلات منطقه‌ای تقویت کند.

در نهایت، سفر عباس عراقچی به کابل با محوریت اقتصادی، گامی مهم در راستای بهره‌گیری از ظرفیت‌های مشترک ایران و افغانستان بود. با این حال، تحقق این اهداف به شرایط سیاسی افغانستان و ثبات در این کشور وابسته خواهد بود.