به گزارش اکوایران، اردن آماده است در صورت تلاش بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، برای اخراج اجباری فلسطینیان به خاک این کشور، به اسرائیل اعلان جنگ کند.

این هشدار در پی اظهارات مکرر دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور پیشین ایالات متحده، مطرح شده است. ترامپ گفته که مایل است اردن و مصر فلسطینیان را بپذیرند تا به عنوان بخشی از یک طرح، نوار غزه را از سکنه «پاکسازی» کند.

منابع مطلع در امان و اورشلیم به میدل‌‌ایست‌آی گفته‌اند که آخرین چیزی که اردن می‌خواهد، جنگ است و این کشور به دنبال یک راه‌حل مسالمت‌آمیز است. با این حال، مقامات اردنی تأکید دارند که در صورت آغاز ورود پناهجویان به این کشور، مرزها را خواهند بست.

یکی از منابع می‌گوید که اگر اسرائیل بخواهد این مرز را مجدداً باز کند، این اقدام به مثابه «دلیل اعلان جنگ» خواهد بود.

اردن توهمی درباره پیروزی در جنگ با اسرائیل ندارد، اما معتقد است که در چنین شرایطی، راهی جز جنگیدن نخواهد داشت.

این کشور پیشتر، در پی هشدار صریح دولت امان مبنی بر اینکه هرگونه تلاش برای وادار کردن فلسطینیان به عبور از مرز نقض فاحش پیمان صلح ۱۹۹۴ میان دو کشور خواهد بود، گردان‌های بیشتری را در مرزهای غربی خود مستقر کرد.

در پاسخ، اسرائیل یک یگان جدید در مرز شرقی خود برای حفاظت از مرزهایش با اردن ایجاد کرد.

یک منبع دیگر به میدل‌ایست‌آی گفته است که پیشنهاد ترامپ یک «چالش حیاتی» برای اردن و خاندان هاشمی است. این منبع به این نکته اشاره کرد که اردن سومین کشور جهان از نظر کمبود منابع آبی است.

۱۲ میلیون نفر جمعیت اردن عمدتاً در نوار مرزی با اسرائیل، نزدیک به رود اردن، زندگی می‌کنند و این کشور به سادگی قادر به پذیرش موج گسترده‌ای از پناهجویان نخواهد بود.

اردن اسراییل کرانه باختری

خط قرمز اردن

در حالی که اسرائیل با منابع نظامی بسیار برتر خود می‌تواند به سرعت یک پیروزی متعارف را به دست آورد، اما در نهایت با چالش کنترل سرزمینی گسترده مواجه خواهد شد که مرزهای شرقی آن به روی بیابان باز است.

مرز اسرائیل با اردن ۴۰۰ کیلومتر امتداد دارد، تقریباً به طول کل کشور اردن و ۱۰ برابر طول مرز اسرائیل با غزه. بخش‌های زیادی از این مرز کوهستانی، ناهموار و در برخی نقاط تقریباً غیرقابل کنترل است.

این وضعیت، سناریوی یک جنگ چریکی طولانی‌مدت را مطرح می‌کند، مشابه آنچه که در نهایت آمریکایی‌ها را از عراق و افغانستان بیرون راند. این جنگ تقریباً به طور حتم، جنگجویانی از سوریه، عراق، عربستان سعودی و دیگر کشورهای عربی را به خود جذب خواهد کرد.

اردن سال‌هاست که موجب ثبات در مرز شرقی اسرائیل شده است. ثباتی که در صورت وقوع جنگ، یک‌شبه از بین خواهد رفت.

روابط بین دو کشور در هر حال سرد بوده است. دولت اردن به‌طور علنی نگرانی خود را از حملات اسرائیل به غزه، جنایات شهرک‌نشینان و پاکسازی قومی در کرانه باختری ابراز کرده است.

کمی پس از آغاز جنگ در غزه در اکتبر ۲۰۲۳، ملک عبدالله، پادشاه اردن، اعلام کرد: «در مورد ورود پناهجویان به اردن، این یک خط قرمز است.»

با این حال، هفته گذشته ترامپ گفت که با ملک عبدالله صحبت کرده و به او گفته است: «دوست دارم شما افراد بیشتری را بپذیرید.»

ملک عبدالله، در دیدار با مقامات اروپایی در بروکسل در روز چهارشنبه، بار دیگر تأکید کرد که «موضع غیرقابل تغییر اردن، لزوم استقرار فلسطینیان در سرزمین خود و دستیابی به حقوق مشروع‌شان بر اساس راه‌حل دو دولتی است.»

ایمن صفدی، وزیر خارجه اردن، نیز روز دوشنبه تأکید کرد که «هرگونه بحث درباره وطن جایگزین برای فلسطینیان، مردود است.»

این وضعیت به دلیل اینکه ترامپ پیش‌تر کمک‌های مالی آمریکا به اردن را قطع کرده است، پیچیده‌تر شده است. همچنین نگرانی‌هایی وجود دارد که رئیس‌جمهور آمریکا ممکن است پذیرش پناهجویان فلسطینی را به‌عنوان شرطی برای ازسرگیری کمک‌ها به اردن مطرح کند. حضور پایگاه‌های نظامی آمریکا در اردن نیز بر پیچیدگی این مسئله افزوده است.

بی‌ثباتی و تنش‌های قومی

ورود گسترده پناهجویان می‌تواند توازن شکننده قومی اردن را برهم بزند. بیش از دو میلیون اردنی به عنوان پناهجوی فلسطینی ثبت شده‌اند، اما برخی برآوردها این رقم را بسیار بالاتر و حتی اکثریت جمعیت اردن می‌دانند.

موج سریع ورود پناهجویان به اردن در جریان روز نکبت ۱۹۴۸ و دوباره در سال ۱۹۶۷ منجر به سپتامبر سیاه در سال ۱۹۷۰ شد، زمانی که خاندان هاشمی گروه‌های فلسطینی را که بیم آن می‌رفت به دنبال تسلط بر کشور باشند، سرکوب کرد.

منابع مطلع می‌گویند اردن نگران است که ورود گسترده پناهجویان بار دیگر به درگیری‌های داخلی منجر شود. جمعیت اردن پیش از این از جنگ در غزه به خشم آمده است، و پناهجویان غزه و کرانه باختری می‌توانند عامل بی‌ثبات‌کننده دیگری باشند.

جنگ غزه

روز شنبه، دیپلمات‌های ارشد مصر، اردن، امارات، عربستان سعودی و قطر در نشستی در قاهره، هرگونه جابجایی اجباری فلسطینیان را رد کردند.

در بیانیه مشترک این کشورها آمده است: «ما مخالفت قاطع خود را نسبت به هرگونه تلاش برای خدشه‌دار کردن حقوق غیرقابل انکار فلسطینیان، چه از طریق فعالیت‌های شهرک‌سازی، چه از طریق اخراج یا الحاق سرزمین، و چه از طریق تخلیه صاحبان اصلی زمین به هر شکلی و تحت هر شرایط یا توجیهی، اعلام می‌کنیم.»

نسخه‌هایی از طرح ترامپ برای انتقال فلسطینیان به اردن، حداقل به دوران طرح آلون بازمی‌گردد که به نام سیاستمدار اسرائیلی ایگال آلون نام‌گذاری شده است. در پی جنگ ۱۹۶۷، آلون خواستار الحاق بخش‌های وسیعی از کرانه باختری شد.

خاندان هاشمی، متولی اماکن مقدس اسلامی و مسیحی در قدس هستند. به گفته منابع مطلع، هرگونه اقدام برای تخریب گنبد صخره یا مسجدالاقصی به منظور ساخت معبد سوم یهودی که یک آرزوی دیرینه برای بسیاری از گروه‌های راست‌گرای افراطی اسرائیل است، یک دلیل اعلان جنگ خواهد بود.

نگران‌کننده‌تر اینکه، پیت هگست، وزیر دفاع جدید ترامپ، نیز خواستار ساخت معبد سوم یهودی در محل مسجدالاقصی در قدس شده است.