رمزگشایی نشریه محافظه‌کار آمریکایی از نیت واقعی ترامپ در برابر ایران

به گزارش اکوایران، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، می‌گوید که خواهان توافق با تهران است، نه جنگ. او هفته گذشته در شبکه اجتماعی تروث سوشال نوشت: «من بسیار بیشتر ترجیح می‌دهم یک توافق صلح هسته‌ای قابل راستی‌آزمایی داشته باشیم که به ایران اجازه دهد به‌صورت مسالمت‌آمیز رشد کند و شکوفا شود.» 

سریع عمل کن!

به نوشته وبسایت امریکن کانسروتیو، ترامپ مجبور است سریع عمل کند. مذاکره بر سر توافقی که برنامه هسته‌ای ایران را محدود کند، زمان‌بر خواهد بود. توافقی که باراک اوباما، رئیس‌جمهور پیشین، به دست آورد، شامل ۲۰ ماه مذاکره بود و نیروهای مخالف دیپلماسی ممکن است در ماه‌ها و سال‌های پیش‌رو قوی‌تر شوند. در همین حال، جایگاه خود ترامپ نیز احتمالاً تضعیف خواهد شد. روسای جمهور در دوره دوم خود به‌سرعت درمی‌یابند که سرمایه سیاسی آن‌ها دیگر انباشت نمی‌شود - بلکه رو به کاهش می‌گذارد. 

امروز ترامپ بر حزب جمهوری‌خواه تسلط دارد، اما در موضوع ایران، نئومحافظه‌کاران در حال فاصله گرفتن از او هستند. سناتور لیندسی گراهام در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «به نظر من، چیزی به نام توافق صلح هسته‌ای قابل راستی‌آزمایی با دولت ایران وجود ندارد.» این اظهارنظر تنها چند ساعت پس از آن منتشر شد که ترامپ از چنین توافقی حمایت کرد. 

اگر ترامپ قصد دارد با ایران مذاکره کند، باید زمانی اقدام کند که محبوبیتش در میان جمهوری‌خواهان در اوج است و باید این ابتکار را به موضع‌گیری‌اش علیه جنگ‌های بی‌پایان گره بزند. گراهام یک جنگ‌طلب سرسخت است، اما بسیاری از سیاستمداران جمهوری‌خواه احتمالاً پشت ترامپ خواهند ایستاد، تنها برای اینکه خشم طرفداران سیاست «اول آمریکا» را برانگیخته نکنند.

مخالفت از دو سو

همزمان که سیاستمداران ضدایران در آمریکا به دنبال ناکام گذاشتن دیپلماسی هستند، تندروهای ضدآمریکا در ایران نیز حمایت رئیس‌جمهور از مذاکرات را به چالش می‌کشند. با حضور مسعود پزشکیان در رأس دولت، میانه‌روها در تهران صدای قدرتمندی در حکومت دارند، اما موقعیت آن‌ها شکننده است. جمال عبدی، رئیس شورای ملی ایرانیان آمریکا و ناظر سیاست ایران، گفت که «پنجره دیپلماسی در طرف ایران محدود است.» 

عبدی معتقد است که شکست‌های دیپلماتیک جو بایدن نشان داده که فرصت‌های تعامل سازنده می‌توانند زودگذر باشند. بایدن در کارزار انتخاباتی‌اش وعده داده بود که توافق دوران اوباما، که ترامپ در سال ۲۰۱۸ از آن خارج شد، را احیا کند، اما عدم فوریت و امتناع از ارائه امتیازات معنادار، این وعده انتخاباتی را ناکام گذاشت. در آگوست ۲۰۲۱، کمتر از هفت ماه پس از آغاز به کار بایدن، ابراهیم رئیسی رئیس‌جمهور شد و در نهایت مذاکرات متوقف شد.

به نوشته این نشریه، پس از جان باختن رئیس‌جمهور فقید در سقوط بالگرد در سال گذشته، پزشکیان در انتخابات پیروز شد که حتی از روحانی نیز میانه‌روتر است. امروز، تندروها در ایران رئیس‌جمهور جدید را به سادگی متهم می‌کنند و در ژست‌های دیپلماتیک ترامپ، نیرنگی تازه می‌بینند، نه شاخه زیتون. با وجود مخالفت‌ها، پزشکیان به واشنگتن علامت داده که مایل به مذاکره است. در دسامبر، معاون او در امور راهبردی نوشت که اگر ترامپ واقعاً به دنبال توافق باشد، «ایران آماده گفت‌وگویی است که به نفع هر دو طرف، تهران و واشنگتن، باشد.»

ترامپ باید این پیشنهاد را بپذیرد. موفقیت در دیپلماسی، موضع میانه‌روها را در ایران تقویت کرده و تندروها را به حاشیه خواهد برد. البته، این فرصت با ریسکی متقابل همراه است. اگر کار به خوبی پیش نرود، همچنان یک پیروزی سیاسی برای تندروهایی خواهد بود که خواهند گفت: «دیدید، ما که گفته بودیم!»

اما به نوشته این نشریه، مقامات ممکن است شکست دیپلماتیک را به‌عنوان یک پیروزی نبیند. عبدی گفت که سران از میانه‌روها «حمایت لفظی» می‌کنند و «در حال آماده‌سازی افکار عمومی برای مذاکرات» هستند. اما او هشدار داد: «اینکه تا چه مدت این فضا باز می‌ماند، پرسش مهمی است.» همان‌طور که مشخص شد، این زمان چندان طولانی نبود. روز جمعه، رهبری اعلام کرد که مذاکره با آمریکا «عاقلانه، هوشمندانه و شرافت‌مندانه» نیست.

با این حال، به نظر نمی‌رسد که مذاکره با آمریکا به‌طور کامل ممنوع شده باشد. علی واعظ از گروه بحران بین‌المللی در شبکه اجتماعی ایکس به سال ۲۰۱۱ اشاره کرد که در همان زمان، به دیپلمات‌های ایرانی اجازه پیدا کرده بودند که مخفیانه با مقامات آمریکایی دیدار کنند.

طرف ثالث

بزرگ‌ترین مانع دیپلماسی با تهران ممکن است نه از سوی تندروهای آمریکا و ایران، بلکه از جانب تندروهای اسرائیل باشد. هفته گذشته، بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، در یک نشست خبری مشترک در کاخ سفید با ترامپ، بیش از آنکه برای خبرنگاران سخن بگوید، مخاطب اصلی‌اش رئیس‌جمهور آمریکا بود. او دوباره ادعا کرد: «محور ایران هرگز این‌قدر ضعیف نبوده است.» سپس با تأکید بر موضع خود ادامه داد: «اما آقای رئیس‌جمهور، همان‌طور که صحبت کردیم، برای تأمین آینده خود و برقراری صلح در منطقه، باید کار را تمام کنیم.»

در حضور نتانیاهو، ترامپ از خط مشی نخست‌وزیر اسرائیل فاصله گرفت. هنگامی که یک خبرنگار اسرائیلی از او پرسید که آیا ضعف فعلی ایران به این معناست که «الان زمان مناسبی برای حمله به تأسیسات هسته‌ای آن‌هاست؟»، ترامپ واکنش نشان داد و گفت: «آن‌ها ضعیف نیستند. در حال حاضر بسیار قوی هستند.» تریتا پارسی از مؤسسه کوئینسی، ویدئوی این تبادل نظر را در توییتر منتشر کرد و اشاره داشت که ترامپ «مبنای استدلال برای حمله» را نابود کرده است.

پارسی به یک اظهار نظر دیگر ترامپ که اخیراً مطرح شده بود، اشاره کرد و آن را حتی مهم‌تر دانست. پیش از دیدار با نتانیاهو، هنگامی که ترامپ یک فرمان اجرایی برای اعمال دوباره سیاست «فشار حداکثری» علیه تهران را امضا می‌کرد، او نه تنها ابراز امیدواری کرد که بتواند به توافق دست یابد، بلکه گفت: «بسیاری از افراد در رده‌های بالای ایران نمی‌خواهند سلاح هسته‌ای داشته باشند.» پارسی در نشریه ریسپانسیبل استیت‌کرافت نوشت که این اظهارات ترامپ «برای نخست‌وزیر اسرائیل، بنیامین نتانیاهو، که مدعی است مقامات ایران غیرمنطقی و انتحاری هستند، مشکل‌ساز خواهد شد.»

چرا ترامپ، در جریان دیدار با نتانیاهو، به دشمن اسرائیل پیشنهادهای دیپلماتیک داد؟ شاید رئیس‌جمهور آمریکا قصد داشت یک معامله ضمنی را پایه‌ریزی کند: او در مورد غزه مطابق خواسته نتانیاهو عمل خواهد کرد، در ازای آنکه در دیپلماسی با ایران آزادی عمل داشته باشد. در نشست‌های خبری مشترک، ترامپ پیشنهاد داد که آمریکا «کنترل غزه را در دست بگیرد» و ساکنان آن را در کشورهای دیگر اسکان دهد. در ماه‌های آینده، نخست‌وزیر اسرائیل باید در مورد مانع‌تراشی در برابر برنامه‌های دیپلماتیک ترامپ بیشتر فکر کند، چراکه ممکن است متحدش در کاخ سفید این پیشنهاد را مورد بازنگری قرار دهد. اما زمانی که بحران غزه پشت سر گذاشته شود، قدرت چانه‌زنی ترامپ کاهش خواهد یافت.

احتیاط لابی اسرائیل

لابی‌های حامی اسرائیل گاهی حتی بیش از خود تل‌آویو، با دیپلماسی آمریکا در قبال ایران مخالفت می‌کنند. اما در شرایط فعلی، به نظر می‌رسد که ترامپ و متحدانش اهرم‌هایی برای اعمال نفوذ بر این گروه‌ها دارند. پس از آنکه ایلان ماسک در یک گردهمایی پس از مراسم تحلیف، ظاهراً سلام نازی‌ها را داد، «اتحادیه ضد افترا» (ADL) این حرکت را «ناخوشایند» و غیرعمدی خواند و از «همه طرف‌ها» خواست که «کمی مدارا کنند و حتی به یکدیگر حسن نیت نشان دهند.» این موضع‌گیری، برای اتحادیه ضد افترا که معمولاً تهاجمی‌تر عمل می‌کند، غیرمعمول بود.

گروه‌های حامی اسرائیل در انتخاب نبردهای خود با ترامپ محتاطانه عمل خواهند کرد، اما کاملاً تسلیم نخواهند شد. هرچند اتحادیه ضد افترا واکنش ملایمی نسبت به ژست بحث‌برانگیز ماسک نشان داد، اما چند روز بعد، جوک‌های او درباره نازی‌ها در شبکه اجتماعی ایکس را محکوم کرد. این گروه‌ها بی‌تردید در برابر دیپلماسی با تهران مقاومت خواهند کرد، همان‌طور که در گذشته نیز چنین کرده‌اند. اما بهترین شانس ترامپ برای دستیابی به توافق این است که فرآیند مذاکره را همین حالا آغاز کند، در حالی که این گروه‌ها از به چالش کشیدن او واهمه دارند. 

ماکیاولی زمانی در مورد رهبران بزرگ سیاسی نوشت: «بدون فرصت، مهارت‌ها به هدر می‌روند، و بدون مهارت، فرصت‌ها بی‌ثمر می‌مانند.» ترامپ یک سیاستمدار ماهر است و ترکیبی از زیرکی و شانس، فرصتی طلایی را در اختیار او قرار داده است تا به هدف خود برسد: یک توافق هسته‌ای تاریخی با ایران. از دست دادن این فرصت، یک اشتباه ناگوار خواهد بود.