به گزارش اکوایران، به نظر می‌رسید انتخاب مسعود پزشکیان کمتر از یک سال پیش، فرصتی برای تعامل با واشنگتن باشد، چراکه این چهره اصلاح‌طلب وعده داده بود در ازای کاهش تحریم‌ها، به دنبال توافقی بر سر برنامه هسته‌ای کشور باشد.

به گزارش فایننشال‌تایمز، اما اکنون برنامه او در آستانه شکست قرار دارد. ماه گذشته پس از آنکه ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، سیاست تحریم‌های «فشار حداکثری» را از دوره اول خود بازگرداند، هرگونه مذاکره با واشنگتن را منتفی دانسته شد.

ترامپ روز جمعه با افزایش فشارها ادعا کرد که نامه‌ای به رهبر ایران نوشته و گفته که یا باید مذاکره کرد یا با خطر اقدام نظامی مواجه شد. او به فاکس بیزنس گفت: «اگر مجبور شویم از نظر نظامی وارد عمل شویم، این برای آن‌ها یک فاجعه خواهد بود.» او افزود: «نمی‌توان اجازه داد که آن‌ها سلاح هسته‌ای داشته باشند.»

در همین حال، جناح‌های تندرو برای تضعیف پزشکیان و متحدان اصلاح‌طلبش اقدام کرده‌اند. مجلس ایران که تحت سلطه تندروهاست، عبدالناصر همتی، وزیر اقتصاد را در این ماه استیضاح کرد، و محمدجواد ظریف، معاون رئیس‌جمهور و معمار توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ که ترامپ از آن خارج شد، با فشار قوه قضاییه مجبور به استعفا شد.

محمدجواد ظریف

حمیدرضا ترقی، سیاستمدار تندرو گفت: «مجلس اجازه نخواهد داد که آمریکا، اسرائیل و اصلاح‌طلبان عمداً فشار اقتصادی را افزایش دهند تا ناآرامی ایجاد کنند و نظام را وادار به تغییر موضع خود نسبت به غرب کنند.»

رادیکال‌ها معتقدند که هدف ترامپ فقط توقف فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران نیست، بلکه او می‌خواهد امتیازاتی درباره برنامه‌های نظامی و فعالیت‌های منطقه‌ای بگیرد، مسائلی که تهران آن‌ها را برای امنیت و قدرت خود حیاتی می‌داند. تهران ادعای تلاش برای توسعه سلاح‌های هسته‌ای را رد می‌کند.

تندروها استدلال می‌کنند که تکیه بر ظرفیت‌های اقتصادی داخلی و تقویت روابط با چین و کشورهای همسایه برای جبران تحریم‌های آمریکا کافی است. ترقی گفت: «استیضاح همتی یک اولتیماتوم به دولت بود تا به‌جای امید داشتن به مذاکرات با آمریکا، فشار اقتصادی را از طریق ظرفیت‌های داخلی کاهش دهد.»

در میان مردم، دیپلمات‌های غربی و محافل سیاسی، گمانه‌زنی‌ها در مورد اینکه آیا پزشکیان می‌تواند تا پایان دوره‌اش در ۲۰۲۸ دوام بیاورد یا نه، در حال افزایش است.

مشکلات اقتصادی گسترده از جمله کاهش ۶۰ درصدی ارزش ریال در برابر دلار در دوران همتی و افزایش شدید قیمت کالاهای اساسی حمایت عمومی را از بین برده است. حتی اصلاح‌طلبان نیز به‌طور فزاینده‌ای از پزشکیان به دلیل ناتوانی در اجرای وعده‌های انتخاباتی‌اش انتقاد می‌کنند.

برخی از سیاستمداران اصلاح‌طلب هشدار داده‌اند که دو وزیر باقی‌مانده اصلاح‌طلب در کابینه، یعنی وزیران کار و بهداشت نیز ممکن است در خطر استیضاح باشند.

مسعود پزشکیان محمدرضا ظفرقندی

سعید لیلاز، تحلیلگر سیاسی اصلاح‌طلب گفت: «تندروهای رادیکال بدون داشتن استراتژی منسجم و تنها با تمرکز بر حمله به نمادهای سیاسی، ضربه شدیدی زده‌اند، و بازگشت ترامپ به این روند کمک کرده است.» او افزود: «این موضوع، در کنار بی‌تصمیمی دولت پزشکیان در مورد اصلاحات اقتصادی بزرگ، نشان می‌دهد که ما در حال حرکت به‌سوی یک بن‌بست عمیق‌تر هستیم.»

با این حال، ترقی تأکید کرد که تندروها قصد برکناری پزشکیان را ندارند و مقامات ارشد اجازه نخواهند داد که او استعفا دهد. اما او گفت که پزشکیان باید از سیاست‌های اقتصادی «نئولیبرال» اصلاح‌طلبان فاصله بگیرد.

ماه‌ها پیش از آنکه ترامپ سیاست فشار حداکثری را دوباره اعمال کند، دیپلمات‌های ارشد دولت پزشکیان سیگنال‌هایی مبنی بر تمایل به مذاکره با واشنگتن درباره برنامه هسته‌ای ایران ارسال کرده بودند.

نظام جمهوری اسلامی یکی از سخت‌ترین سال‌های تاریخ خود را پشت سر گذاشته، و برخی از ناظران معتقدند که تهران چاره‌ای جز تلاش برای یک توافق ندارد. 

با این حال، شرایط ترامپ برای یک توافق فراتر از برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران بود و شامل برنامه موشکی بالستیک و فعالیت‌های منطقه‌ای نیز می‌شد. 

عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، روز جمعه اعلام کرد که تا زمانی که سیاست فشار حداکثری ترامپ ادامه دارد، تهران مذاکره نخواهد کرد. نمایندگی ایران در سازمان ملل نیز روز یکشنبه گفت که تهران ممکن است درباره «احتمال نظامی شدن» برنامه هسته‌ای خود مذاکره کند، اما «هرگز» درباره برچیدن کامل برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز وارد گفت‌وگو نخواهد شد.

تحلیلگران می‌گویند آینده سیاسی پزشکیان تا حد زیادی به رابطه او با رهبر جمهوری اسلامی ایران بستگی دارد، که تاکنون مستحکم باقی مانده است. برخی سیاستمداران معتقدند که رهبری برای حفظ ثبات، از پزشکیان در برابر حملات بیشتر تندروها محافظت خواهد کرد.

محمدعلی ابطحی، معاون رئیس‌جمهور اصلاح‌طلب سابق، گفت: «تندروهای رادیکال برای شکستن انزوای خود و اثبات اینکه کاملاً به حاشیه رانده نشده‌اند، به یک بازی قدرت نیاز داشتند.» اما او تأکید کرد که «رهبر انقلاب اجازه نخواهد داد که آن‌ها دولت پزشکیان را فلج کنند.»

با این حال، جمهوری اسلامی ایران با چالش نارضایتی عمومی مواجه است. پزشکیان که به دشواری در فروش نفت به دلیل تحریم‌های جدید آمریکا اذعان کرده، به زودی باید تصمیم بگیرد که آیا قیمت بنزین را افزایش دهد یا نه، حرکتی که در سال ۲۰۱۹ اعتراضات گسترده‌ای را در ایران برانگیخت.

در حال حاضر، هر لیتر بنزین در ایران حدود ۰.۰۱ دلار (معادل ۱۵۰۰ تومان) فروخته می‌شود، قیمتی که با یارانه‌های سنگین دولتی تأمین شده و غیرقابل دوام است.

عباس عبدی، تحلیلگر و نظرسنجی که در کارزار انتخاباتی پزشکیان فعالیت داشت اما اکنون از او انتقاد می‌کند، به رسانه‌های داخلی گفت: «وضعیت فعلی، سرمایه سیاسی پزشکیان را تقریباً از بین برده است.»

او افزود که اعتماد اولیه مردم به پزشکیان تقریباً به نصف کاهش یافته، اما ممکن است در صورت ازسرگیری مذاکرات با آمریکا افزایش یابد.عبدی هشدار داد: «اگر روند نزولی فعلی ادامه یابد، باید هر امید باقی‌مانده به این دولت را کنار بگذاریم.»