این پنج متفکر عبارتند از افلاطون؛ توماس هابز؛ جان لاک؛ جان استوارت میل و کارل مارکس. نویسنده در ابتدا، حکومت مطلوب از منظر هریک از آن ۵ اندیشمند را به خواننده معرفی مینماید و سپس به نقد دیدگاه هر یک از آنان میپردازد.
"مطلب مهم دیگری که زیباکلام در این اثر خود آورده، تغییر و تحولاتی است که رنسانس و مدرنیته در نگاه به حکومت بوجود می آورند. از جمله پیرامون این پرسش که وظیفه و رسالت حکومت کدام است؟ به زعم نویسنده، مدرنیته تنها وظیفه ای که برای حکومت تعیین کرده، انتظاراتی است که مردم از حکومت خواسته اند. حکومت افزون بر آن خواسته ها، وظیفه و اختیار دیگری ندارد. به عنوان مثال، حکومت نمیتواند بگوید من میخواهم عدل و داد و برابری و مساوات را در جامعه برقرار نمایم. مگر آنکه رأی دهندگان چنین خواسته ای را از حکومت مطالبه کرده باشند. زیباکلام به نقل از اندیشمندانی که در این کتاب به بررسی فلسفه و دیدگاه آنان پرداخته نشان می دهد که رنسانس و مدرنیته چگونه نگاه قرون وسطایی از حکومت را، از شرح وظایف و حدود اختیارات آن گرفته تا مشروعیتش را دگرگون سازد."
و با پنج اندیشمند نگاهی به مفاهیم کلاسیک و مدرن حکومتداری دارد و تلاش میکند پرسشهایی بنیادین را در زمینه ماهیت دولت، ارتباط آن با جامعه، و چگونگی شکلگیری حکومتهای مشروع و نامشروع بررسی کند. دکتر زیباکلام در این اثر، با زبانی روان و تحلیلی، دیدگاههای مختلف درباره حکومت را بررسی کرده و به تطبیق آنها با تاریخ و واقعیتهای سیاسی ایران پرداخته است.
یکی از مهمترین مباحث این کتاب، بررسی رابطه بین مشروعیت و کارآمدی حکومت است. نویسنده نشان میدهد که هرچند مشروعیت یک دولت ممکن است از عوامل مختلفی مانند تاریخ، فرهنگ یا ایدئولوژی ناشی شود، اما بدون کارآمدی در اداره امور، این مشروعیت به چالش کشیده خواهد شد. در این میان، زیباکلام به مقایسه مدلهای حکومتداری در غرب و شرق پرداخته و نشان میدهد که چگونه جوامع مختلف، بسته به شرایط تاریخی و اجتماعی خود، به اشکال گوناگونی از حکومتداری دست یافتهاند.
کتاب «پنج گفتار در باب حکومت» علاوه بر تبیین نظریههای سیاسی، نگاهی انتقادی به تجربه حکومتداری در ایران نیز دارد. زیباکلام با بررسی تحولات سیاسی ایران در دوران معاصر، به این پرسش میپردازد که چرا برخی از دولتها در ایران با بحران مشروعیت روبهرو شدهاند و چه عواملی میتواند به استقرار یک حکومت پایدار و مقبول مردم کمک کند. تحلیلهای او، ضمن آنکه مبتنی بر اصول علمی و نظری هستند، به دلیل سبک نگارش ساده و روشن، برای مخاطبان عمومی نیز جذاب و قابل درکاند.
در این قسمت از برنامه «پدیدار» با دکتر صادق زیباکلام به گفت و گو درباره «پنج گفتار در باب حکومت» پرداختیم.
