رویای بزرگ بن‌سلمان در مسیر تحقق؛ جام جهانی، کاتالیزوری برای جهش اقتصادی عربستان

به گزارش اکوایران، عربستان سعودی به‌عنوان میزبان جام جهانی فوتبال مردان در سال 2034 انتخاب شد. این بدان معناست که بزرگ‌ترین رویداد ورزشی جهان طی تقریبا یک دهه بار دیگر به خلیج فارس بازمی‌گردد.

به نوشته بلومبرگ، برای محمد بن‌سلمان، ولیعهد سعودی، این شاید بزرگ‌ترین پیروزی در تلاش‌هایش برای استفاده از ورزش به‌عنوان راهی برای جذب گردشگران، گسترش نفوذ و بهبود تصویر این کشور قلمداد شود.

استانیس السبرگ، رئیس Play the Game، یک نهاد تحقیقاتی مستقر در دانمارک در مورد استانداردهای اخلاقی در ورزش، گفته: «این برای محمد بن‌سلمان و کشور عربستان، عظیم است. می‌توان گفت که اوج استراتژی ورزشی آن‌ها تاکنون بوده است. اما برای بن‌سلمان، این تنها میزبانی از یک تورنمنت نیست.»

عربستان در هشتمین سال برنامه تحول چند تریلیون دلاری خود قرار دارد که هدف آن آزادی اقتصاد از وابستگی به دلارهای نفتی است. این برنامه شامل ایجاد ده‌ها صنعت جدید‌، مدرن‌سازی جامعه و پذیرش گردشگران است.

عربستان هم در خانه و هم در خارج از کشور به سرمایه‌گذاری سنگین در ورزش‌ها روی آورده که هدف آن پیشبرد ابتکارات این کشور بوده و امیدوار است میزبانی از رویداد‌هایی مانند جام جهانی بتواند به جمعیت جوان‌ آن انرژی ببخشد.

رندر دیجیتالی از ورزشگاه پیشنهادی ملک سلمان در ریاض

اما تلاش عربستان برای میزبانی از جام جهانی 2034 از همان ابتدا چالش‌برانگیز و جنجالی بود. گروه‌های مدافع از جمله سازمان عفو بین‌الملل نگرانی‌های خود مبنی بر سوء استفاده از نیروی کار را مطرح کرده است و دو سناتور آمریکا نیز به دلیل سابقه ضعیف حقوق بشر عربستان سعودی خواستار رد شدن درخواست این کشور از میزبانی جام جهانی شده بودند. آژانس‌های اطلاعاتی آمریکا محمد بن‌سلمان را مسئول دستور قتل جمال خاشقچی، روزنامه‌نگار واشنگتن‌پست، در سال 2018 می‌دانند.

استانیس السبرگ معتقد است عربستان جام جهانی را می‌خواهد تا بتواند اذهان را از مسائل مطرح‌شده در رابطه با این کشور دور کند. او اعلام کرده است: «بیایید جنبه تاریک‌تر را نادیده نگیریم: این در مورد عشق به ورزش نیست، بلکه استفاده از ورزش برای انحراف از سوابق وحشتناک حقوق بشری و تضمین مشروعیت جهانی است.»

قطر که در سال 2022 از نخستین جام جهانی در خاورمیانه میزبانی کرد، با انتقادات مشابهی روبه‌رو بود. منتقدان اعلام کردند که قطر در حال استفاده از ورزش برای دور کردن توجه‌ها از سابقه حقوق بشری خود است. با این حال، این رویداد به‌عنوان یک موفقیت ورزشی در نظر گرفته شد و شهرت این کشور کوچک شبه جزیره‌ای را در صحنه جهانی گسترش داد.

عربستان سعودی امیدوار است در این زمینه یک موفقیت بزرگ‌تر به دست آورد. محمد بن‌سلمان ارتباط خود با جیانی اینفانتینو، رئیس‌ فیفا‌، را در سال‌های قبل قوی‌تر کرده است و اینفانتینو از مدت‌ها قبل عربستان را به‌عنوان گزینه‌ بالقوه میزبانی از جام جهانی معرفی کرده بود. شرکت آرامکو، غول نفتی سعودی، به یک اسپانسر اصلی رقابت‌های فیفا تبدیل شده است.  

در پایان نیز عربستان به‌دنبال کنار کشیدن استرالیا از درخواست میزبانی جام جهانی 2034، تنها گزینه میزبانی باقی ماند که نشان می‌داد انتخاب آن به‌عنوان میزبان پیش از تصمیم نهایی فیفا در روز چهارشنبه، قطعی شده بود.

استادیوم‌های جام جهانی

زمان دقیق برگزاری جام جهانی 2034 مشخص نشده است. بازی‌ها قرار است در 15 ورزشگاه‌ مختلف در پنج شهر عربستان از جمله ریاض و جده برگزار شوند. 11 ورزشگاه جام جهانی، استادیوم‌های تازه‌تأسیس خواهند بود.

ساخت‌وسازهای جدید و هزینه‌کرد به معنای ریسک اعمال فشار بیشتر بر اقتصادی است که پیش از این سال‌ها با کسری بودجه روبه‌رو بوده که بخشی از آن به سرمایه‌گذاری‌های هنگفت در پروژ‌ه‌هایی مربوط می‌شود که ساخت آن‌ها همچنان ادامه دارد.

رندر دیجیتالی از ورزشگاه پیشنهادی ملک سلمان در ریاض

عربستان سعودی پیش‌بینی کرده است که امسال و در هر سال تا سال 2027، کسری بودجه حدود2.8 درصد از تولید ناخالص داخلی خواهد بود.

وزیر اقتصاد و برنامه‌ریزی عربستان ماه گذشته میلادی گفت: «کسری بودجه با طراحی در یک منطقه پایدار بین 2 تا 3 درصد برای سرمایه‌گذاری در بخش‌های اقتصادی مناسب، خوب است.»

این کشور برای پر کردن این شکاف و برنامه‌ریزی برای ادامه استقراض در سال 2025، به یک منتشر کننده مکرر اوراق بدهی دولتی تبدیل شده است. طبق گفته موسسه مودیس، این فعالیت فزاینده ممکن است نسبت بدهی به تولید ناخالص داخلی عربستان سعودی را تا سال 2030 میلادی به 35 درصد برساند. این رقم هنوز هم به‌طور قابل توجهی کمتر از بسیاری از کشورها است.

نگرانی‌های ساخت‌وساز

پروژه‌های ساخت‌وساز جام جهانی قرار است به 1.3 تریلیون دلار پروژه‌های املاک و زیرساختی که از سال 2016 تاکنون در سراسر عربستان اعلام شده‌اند، افزوده شود. عربستان سعودی همچنین به‌طور همزمان در حال برنامه‌ریزی برای دو مسابقه بزرگ ورزشی در پنج سال آینده و نمایشگاه جهانی 2030 (اکسپو) خواهد بود.

کارگران مهاجر، موتور محرک رونق ساخت‌وساز در عربستان سعودی، هم‌اکنون با سوء استفاده‌های گسترده کاری مواجه هستند و سازمان دیده‌بان حقوق بشر هشدار داده است که احتمالا رویداد سال 2034 نیز مملو از نقض حقوق انسانی خواهد بود.

طبق گزارش‌های رسانه‌ای و اظهارات مقامات دولتی، عجله برای ساخت ورزشگاه‌های جدید در قطر پیش از جام جهانی 2022 منجر به رعایت نکردن استانداردهای ایمنی و مرگ صدها کارگر مهاجر شد. بسیاری از نگرانی‌هایی که در انتخاب قطر، این کشور کوچک اما ثروتمند از نظر گاز طبیعی، وجود داشتند، در مورد عربستان سعودی نیز مطرح خواهند شد.

لحظه‌ی به یادماندنی جام جهانی 2022

این تورنمنت با پیروزی آرژانتین در ضربات پنالتی مقابل فرانسه به اوج رسید، مسابقه‌ای که از سوی کارشناسان به‌عنوان یکی از بهترین فینال‌های تاریخ جام جهانی شناخته شد و شهرت لیونل مسی را به‌عنوان بهترین فوتبالیست نسل خود تثبیت کرد.

تصاویر مسی که جام را در حالی در دست دارد که عبای سنتی عربی که توسط شیخ تمیم بن حمد آل ثانی، امیر قطر، به او پوشانده می‌شود، به‌سرعت در فضای مجازی پخش شد و به اعتبار و قدرت نرم قطر افزود.

ورود گردشگران به قطر در سال 2023 پس از جام جهانی 58 درصد افزایش یافت و پیش‌بینی می‌شود که این رقم در سال 2024 یک رکورد ثبت کند. محمد بن‌سلمان ممکن است رویای سرنوشتی مشابه را برای عربستان در سر داشته باشد.

هدف عربستان برای سال 2030 این است که سالانه 150 میلیون گردشگر داشته باشد که از این تعداد، 70 میلیون نفر از خارج از کشور خواهند آمد. دولت اعلام کرده است که قصد دارد در دهه آینده نزدیک به یک تریلیون دلار در صنعت گردشگری سرمایه‌گذاری کند تا این کشور را به یکی از پر بازدیدترین نقاط جهان تبدیل کند.

آنیتا مندیراتا، مشاور ویژه دبیرکل سازمان جهانی گردشگری، گفت: «برنده شدن در این مزایده پیامی واضح ارسال می‌کند: عربستان سعودی نه تنها آماده حضور در صحنه جهانی است، بلکه مصمم است روایت گردشگری منطقه را بازتعریف کند.»

میزبانی جام جهانی ممکن است به عربستان سعودی کمک کند تا میلیون‌ها بازدیدکننده جدید و منابع درآمد تازه جذب کند و اهداف گسترده‌تر این کشور برای تنوع‌بخشی اقتصادی را تحقق بخشد.