رشد قوی بخش غیرنفتی اقتصاد عربستان/ پلن بن سلمان تغییر کرد؛ پیدا و پنهان چشم‌انداز جاه‌طلبانه ریاض

به گزارش اکوایران، نتایج یک نظرسنجی در روز یکشنبه (16 دی) نشان داد تقاضای قوی باعث رشد در بخش تجارت غیرنفتی عربستان سعودی در دسامبر شد، البته سرعت این رشد اندکی آهسته‌تر از نوامبر 2024 بوده است.

به نوشته رویترز، شاخص مدیران خرید عربستان سعودی (PMI) با تعدیل فصلی بانک ریاض در دسامبر در سطح 58.4 قرار گرفت و از اوج 17 ماهه در نوامبر که در سطح 59 قرار داشت، کاهش یافت. با وجود این کاهش، شاخص مدیران خرید کلی بسیار بالاتر از سطح 50 باقی مانده است؛ موضوعی که نشان‌دهنده ادامه رشد اقتصادی است.

همچنین سفارشات جدید به رشد خود ادامه دادند و پنجمین ماه متوالی افزایش را ثبت کردند؛ اتفاقی که از تقاضای داخلی قوی و تقویت صادرات نشأت می‌گیرد. این زیر شاخص در دسامبر به سطح 65.5 جهش یافت و نسبت به سطح 63.4 در نوامبر با افزایش همراه شد و سرعت این رشد، بیشترین میزان در سال 2024 بوده است.

نایف الغیث، اقتصاددان ارشد بانک ریاض، با اشاره به برنامه جاه‌طلبانه عربستان برای متنوع‌سازی اقتصادی اعلام کرد: «بخش خصوصی غیرنفتی عربستان سال 2024 را به‌شکل موفقیت‌آمیز به پایان رساند و این اتفاق بازتابی از تلاش‌های مثمر ثمر در برنامه چشم‌انداز 2030 این کشور است.»

در حالیکه هزینه‌های ورودی به دلیل تقاضای قوی برای مواد همچنان بالا بود، اما تأثیر آن بر هزینه‌های کلی تا حدودی با کاهش رشد دستمزدها تعدیل شد.

انتظارات تجاری در ماه دسامبر به بالاترین سطح 9 ماهه خود رسید و بهبود قابل توجهی داشت و شرکت‌ها نسبت به رشد ادامه‌دار در 2025 خوش‌بین هستند.

انتظار می‌رود تولید ناخالص داخلی غیرنفتی در 2024 و 2025 با رشد تا 4 درصدی همراه شود که علت آن به بهبودهای چشمگیر در شرایط تجاری و کسب‌وکار مربوط می‌شود.

دولت سعودی برنامه دارد هزینه‌کردهای استراتژیک در پروژه‌های عظیم را افزایش دهد تا به اهداف چشم‌انداز 2030 خود دست پیدا کند، به‌ویژه پروژه‌هایی که ضرب‌الاجل کوتاهی برای تکمیل دارند. در ماه گذشته میلادی، عربستان به‌طور رسمی به‌عنوان میزبان جام جهانی فوتبال آقایان برای سال 2034 انتخاب شد. برای محمد بن‌سلمان، ولیعهد سعودی، این شاید بزرگ‌ترین پیروزی در تلاش‌هایش برای استفاده از ورزش به‌عنوان راهی برای جذب گردشگران، گسترش نفوذ و بهبود تصویر این کشور قلمداد شود.

استانیس السبرگ، رئیس Play the Game، یک نهاد تحقیقاتی مستقر در دانمارک در مورد استانداردهای اخلاقی در ورزش، گفته: «این برای محمد بن‌سلمان و کشور عربستان، عظیم است. می‌توان گفت که اوج استراتژی ورزشی آن‌ها تاکنون بوده است. اما برای بن‌سلمان، این تنها میزبانی از یک تورنمنت نیست.»

عربستان در هشتمین سال برنامه تحول چند تریلیون دلاری خود یا همان چشم‌انداز 2030 قرار دارد که هدف آن آزادی اقتصاد از وابستگی به دلارهای نفتی است. این برنامه شامل ایجاد ده‌ها صنعت جدید‌، مدرن‌سازی جامعه و پذیرش گردشگران است.

عربستان هم در خانه و هم در خارج از کشور به سرمایه‌گذاری سنگین در ورزش‌ها روی آورده که هدف آن پیشبرد ابتکارات این کشور بوده و امیدوار است میزبانی از رویداد‌هایی مانند جام جهانی بتواند به جمعیت جوان‌ آن انرژی ببخشد.

پروژه‌های ساخت‌وساز جام جهانی قرار است به 1.3 تریلیون دلار پروژه‌های املاک و زیرساختی که از سال 2016 تاکنون در سراسر عربستان اعلام شده‌اند، افزوده شود. عربستان سعودی همچنین به‌طور همزمان در حال برنامه‌ریزی برای دو مسابقه بزرگ ورزشی در پنج سال آینده و نمایشگاه جهانی 2030 (اکسپو) خواهد بود.

محمد بن سلمان در سال 2017 اظهار کرد که شیوه‌ها و برنامه‌های بسیار زیادی برای متنوع‌سازی اقتصاد عربستان سعودی وجود دارد. اتفاقی که باعث جذب سرمایه‌گذاران و شرکت‌هایی شده که خواهان منفعت بردن از فرصت‌های اقتصادی موجود در عربستان هستند. اما همزمان با رسیدن برنامه جاه‌طلبانه چشم‌انداز 2030 ولیعهد سعودی به نقطه میانی، این چشم‌انداز با حقایق و چالش‌هایی مواجه شده است.

این چالش‌ها می‌تواند پروژ‌ه‌های داخلی عربستان و سرمایه‌گذاری‌های بین‌المللی را تحت تأثیر قرار دهد. با توجه به این موضوع که سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در عربستان کمتر از حد انتظار بوده و نرخ‌های بهره در سطح جهان همچنان بالا باقی مانده‌اند، رهبران عربستان سعودی در حال تجدید نظر در اولویت پروژه‌ها هستند.

همزمان با نزدیک شدن به اولتیماتوم‌هایی که این کشور برای تکمیل پروژه‌های چشم‌انداز 2030 در نظر گرفته‌ است، مقامات سعودی در حال چاره‌اندیشی درباره بهترین راه ممکن در جهت تأمین سرمایه پروژ‌ه‌های بسیار زیاد و عظیم خود هستند.

گزارش‌ها حاکی از آن است که ساخت نئوم به عنوان یک منطقه فوق مدرن و آینده‌گرایانه که ساخت یک شهر خطی به نام «لاین» را نیز در خود جای داده است، کوچک‌تر و محدودتر از آنچه پیش‌تر اعلام شده، خواهد بود؛ همانطور که هدف دو برابر کردن جمعیت ریاض و رساندن آن به 15 میلیون نفر با تغییراتی همراه شد و اکنون رساندن جمعیت پایتخت عربستان به 10 میلیون نفر، مد نظر مقامات سعودی است.

شهر لاین قرار بود 170 کیلومتر طول داشته باشد و 1/5 میلیون نفر را در خود جای دهد، اما مسئولانِ ساخت این پروژه اخیرا اعلام کرده‌اند که تغییراتی در اولویت‌های ساخت شهر لاین اعمال‌ شده که در نتیجه آن، طول این شهر بسیار کوتاه‌تر خواهد شد و جمعیت ‌آن نیز با کاهش قابل توجهی همراه می‌شود.

یکی از منابع که با روند و تصمیم‌گیری‌های صندوق سرمایه‌گذاری عمومی عربستان سعودی آشنایی دارد به فایننشال تایمز اعلام کرد، محمد بن سلمان احتمالا آماده انجام چند مذاکره دشوار در خصوص پروژ‌ه‌های چشم‌انداز 2030 است؛ مذاکراتی که محوریت آن‌ها انتخاب پروژه‌هایی است که باید روند تکمیل آن‌ها ادامه داشته باشد و پروژه‌هایی که باید با تأخیر همراه شوند.

رئیس مأموریت صندوق بین‌المللی پول در عربستان سعودی اعلام کرده: «فکر می‌کنم که مقامات عربستان از این موضوع آگاه هستند. آن‌ها در حال بررسی دوباره هستند تا ببینند آیا تأمین مالی برخی از این پروژه‌ها می‌تواند با تأخیر انجام شود یا خیر.»