به گزارش اکوایران، چین اکنون با تکرار تنش‌ها و نااطمینانی‌ها در دور نخست ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ روبه‌رو شده؛ اما این‌بار پکن دارای اقتصادی ضعیف‌تر است و حتی نسبت به نخستین جنگ تجاری با واشنگتن، در حال حاضر وابستگی بیشتری به صادرات پیدا کرده است.

به نوشته بلومبرگ، رکورد مازاد تجاری چین که در سال گذشته میلادی به سطح حدود یک تریلیون دلار رسید، برابر با بیش از 5 درصد تولید ناخالص داخلی این کشور بود که بالاترین سطح آن از سال 2015 به حساب می‌آید. این مازاد تجاری تقریبا حدود یک‌سوم از رشد اقتصادی چین در سال 2024 را تشکیل داد که بالاترین میزان از سال 1997 است.

وابستگی به بازارهای خارجی به انبوه چالش‌هایی که شی جین‌پینگ -رئیس‌جمهوری چین- با آن‌ها روبه‌روست، می‌افزاید: ادامه روند تورم منفی، تقاضای ضعیف از سوی مصرف‌کنندگان، ادامه بحران مسکن و یوآن که همچنان تحت فشار قرار دارد. بازده اوراق قرضه از این موضوع حکایت دارد که بازارها انتظار دارند دومین اقتصاد بزرگ جهان بیش از پیش تضعیف شود.

برای مقابله با این موانع، پکن احتمالا به تقویت استقراض دولت در سال جاری میلادی خواهد پرداخت تا بتواند از هدف رشد اقتصادی جاه‌طلبانه خود در سال 2025 حمایت کند. اما رشد حمایت‌گرایی در آمریکا و دیگر شرکای تجاری بزرگ چین می‌تواند قابل اطمینان‌ترین موتورهای رشد دومین اقتصاد بزرگ جهان را به خطر بیندازد.

ترامپ و شی در روز جمعه تلفنی با یکدیگر گفت‌وگو کردند و مسائلی مانند تجارت، تایوان و تیک‌تاک را مورد بحث قرار دادند؛ رئیس‌جمهوری منتخب آمریکا اعلام کرد که این مکالمه «بسیار خوب» بود؛ اما او و دولت جدیدش به‌شکل آشکاری برنامه های دارند. آنان می‌خواهند پکن را در حوزه تجارت به‌شدت تحت فشار قرار دهند؛ آن هم از طریق وضع تعرفه. در این زمینه روزنامه دولتی گلوبال‌تایمز چین می‌نویسد: ترامپ نسبت به بازدید از پکن در اوایل دوره دوم ریاست‌جمهوری‌اش ابراز علاقه‌مندی کرده است.

ژاکلین رونگ، اقتصاددان ارشد چین در BNP Paribas SA، اعلام کرد: «بزرگ‌ترین نقطه روشن در اقتصاد چین در سال 2024 مربوط به صادرات بود. این بدان معناست که بزرگ‌ترین مشکل در سال جاری میلادی تعرفه‌های آمریکا خواهد بود.»

در چنین شرایطی، سناریوی پایه (BNP Paribas) این است که ترامپ تعرفه 10 درصدی بر کالاهای چین اعمال می‌کند؛ البته هنوز مشخص نیست که آیا اتحادیه اروپا و بازارهای نوظهور نیز از این اقدام پیروی خواهند کرد و یا موانع تجاری با پکن را افزایش خواهند داد یا خیر.

ترامپ پس از پیروزی در انتخابات نوامبر گفت که 10 درصد تعرفه دیگر، بر واردات کالاهای چینی به آمریکا اعمال خواهد کرد. او همچنین گاهی‌اوقات ایده تعرفه‌های بالاتر بر چین را هم مطرح کرده است.

دونالد ترامپ

در این بازه زمانی، برخی شرکت‌ها به انباشت کالاها اقدام کردند و خریدهای خود از چین در ماه‌های پایانی سال گذشته میلادی را افزایش دادند. طبق آمارهای منتشر شده، ارزش صادرات شرکت‌های چینی به آمریکا در ماه دسامبر به سطح حدود 50 میلیارد دلار رسید که بالاترین سطح ماهانه از اواسط سال 2022 محسوب می‌شود.

متنوع‌سازی‌های تجاری

تعرفه‌های آمریکا طی هفت سال گذشته باعث شده تا برخی شرکت‌ها، کارخانه‌های خود را از چین خارج کنند یا یک کشور جایگزین پیدا کنند. شرکت‌های آمریکایی اکنون کمتر از 15 درصد عرضه‌های مستقیم چین را خریداری می‌کنند که پایین‌تر از سطح 19 درصدی در پایان سال 2017 است.

وب‌سایت تحلیلی بلومبرگ در ادامه می‌نویسد: با وجود امیدها مبنی بر این‌که بخشی از این تولیدها به داخل آمریکا هدایت می‌شوند، عمده آن‌ها به بازارهایی نظیر ویتنام سرازیر شده‌اند. ویتنام اکنون در سطحی بی‌سابقه به مقصد عرضه قطعات الکترونیکی چینی تبدیل شده است؛ تا جایی‌که این قطعات، مونتاژ می‌شوند و سپس به آمریکا و نقاط دیگر جهان صادر می‌شوند.

از سوی دیگر، صادرات چین به ویتنام در سال گذشته میلادی یک رکورد جدید ثبت کرد و صادرات ویتنام به آمریکا نیز با رکوردشکنی همراه شد. بر اساس تراز تجاری دوجانبه، مازاد تجاری ویتنام با ایالات متحده در حال حاضر پس از چین و مکزیک، سومین مازاد تجاری بزرگ است.

هرچند که صادرات مستقیم چین به آمریکا در چهار سال گذشته کمی از اهمیت افتاده است، اما بزرگ‌ترین اقتصاد جهان همچنان مهم‌ترین منبع تقاضای نهایی برای چین است و بیش از نیم تریلیون دلار کالا را در سال گذشته خریداری کرده است؛ معادل تقریبی 3درصد از تولید ناخالص داخلی چین.

تحقیقات جدید بلومبرگ اکونومیکس تأیید می‌کند، در حالی‌که هر 2 کشور گزارش داده‌اند که تجارت خود را از یکدیگر متنوع کرده‌اند، اما ایالات متحده همچنان بزرگ‌ترین مقصد منفرد برای ارزش افزوده تولیدی چین است.

تحریم‌ها و تعرفه‌ها

اگر آمریکا تعرفه‌های جدیدی بر چین اعمال کند، پکن می‌تواند با تعرفه‌های خود اقدام تلافی‌جویانه انجام دهد، همان‌طور که قبلا این کار انجام داده است. دولت چین همچنین ابزارهای تلافی‌جویانه جدیدی نیز در اختیار دارد؛ یکی از آن‌ها ممنوعیت اخیر صادرات برخی فلزات به آمریکا و تحریم بیش از 12 شرکت دفاعی آمریکایی در ماه گذشته میلادی است.

الکس کاپری، نویسنده کتاب «تکنو-ملی‌گرایی: چگونه تجارت، ژئوپلیتیک و جامعه را تغییر می‌دهد»، گفت: «تلاش‌های چین در کنترل صادرات تهاجمی‌تر خواهد شد. رشد قابل‌توجهی که آن‌ها در سال 2024 با وجود کنترل‌های صادراتی آمریکا تجربه کردند، ممکن است به چین اعتمادبه‌نفس بیشتری برای اعمال کنترل‌های صادراتی بیشتر و محدودیت‌های جدید بر صادرات مواد معدنی حیاتی، باتری‌ها و سایر کالاها بدهد.»

اقتصاد چین چینگدائو

چین به‌عنوان بخشی از تلاش چندین‌ساله برای تنوع‌بخشی به روابط تجاری خود تلاش کرده، کالاهای کمتری از آمریکا بخرد و بیشتر از برزیل، روسیه و کشورهای دوست‌تر واردات انجام دهد. این تلاش شامل امضای توافق‌های تجاری با کشورهای جنوب شرق آسیا و ایجاد بزرگ‌ترین منطقه بدون تعرفه در جهان بوده است. این اقدامات وابستگی به آمریکا را کاهش داده، اما ممکن است تأثیر این اقدامات تلافی‌جویانه از طریق تعرفه‌ها بر کالاهای آمریکایی را نسبت به دفعه قبل کمتر کند.

تعرفه‌های آمریکای شمالی

بازگشت ترامپ، مکزیک را نیز وادار به اقدام کرده است؛ به‌طوری‌ که کلودیا شینبائوم، رئیس‌جمهوری این کشور، تعرفه‌هایی را برای کاهش وابستگی به واردات چینی اعمال کرده است. او تلاش می‌کند، ترامپ را از اعمال مالیات 25 درصدی بر کالاهای مکزیکی منصرف کند.

کشورهای دیگر نیز گام‌های دفاعی اولیه برداشته‌اند؛ از جمله کانادا که در سپتامبر تعرفه‌های جدیدی بر خودروهای الکتریکی و فلزات ساخت چین اعلام کرد. اتحادیه اروپا و ترکیه نیز بر خودروهای الکتریکی چینی تعرفه وضع کرده‌اند.

تمرکز بر اقتصاد داخلی

در نهایت، مؤثرترین ابزار در اختیار پکن، تغییر ساختاری طولانی‌مدت است: تمرکز بر اقتصاد داخلی و تقویت مصرف محلی برای جایگزینی تقاضای از دست‌رفته ناشی از جنگ تجاری جدید با آمریکا. مارتین چورزمپا، عضو ارشد مؤسسه پیترسون برای اقتصاد بین‌الملل در واشنگتن، گفت: «اقدامات مالی که تاکنون بسیار محافظه‌کارانه باقی مانده‌اند، منطقی‌ترین راه‌حل خواهند بود؛ به‌ویژه پرداخت‌های تشویقی به خانوارها برای افزایش مصرف داخلی.»