به گزارش اکو ایران، مرکز پژوهش‌های مجلس درگزارشی به تحلیل و ارزیابی شاخص تولیدات صنعت در اسفند 1401 پرداخته است. در این مطالعه تغییرات شاخص تولید، فروش و قیمت صنایع بورسی و همچنین مهم‌ترین رشته فعالیت‌ها مورد بررسی قرار گرفته است.

تحلیل و ارزیابی بخش صنعت، از جنبه‌های مختلف عامل کلیدی در تحلیل خرد و کلان اقتصاد بوده و رکن مهمی در تصمیم‌گیری‌های حوزه اقتصاد به شمار می‌رود. شاخص تولید بخش صنعت به دلیل تأثیر نوسانات سطح فعالیت صنعت بر بخش‌های دیگر اقتصاد، به‌عنوان یک شاخص مهم اقتصادی کوتاه‌مدت مورد استفاده قرار می‌‎گیرد.

رفتار متناقض شاخص تولید و قیمت در روند ماهانه اسفند

شاخص تولید، فروش و قیمت صنایع بورسی با استفاده از داده‌های ماهیانه 302 شرکت صنعتی بورسی پذیرفته شده در بورس محاسبه می‌شود. تغییرات این شاخص‌ها ارزش افزوده ایجاد شده در صنایع مختلف و به طور کل در اقتصاد کشور را نشان می‌دهد. برررسی‌های انجام شده روایت از این موضوع دارد که این شاخص با شاخص تولید صنعتی بانک مرکزی و مرکز آمار که به صورت فصلی منتشر می‌شود، تطابق بسیار بالایی دارد. 

در اسفند سال 1401، شاخص تولید و فروش شرکت‌های صنایع بورسی نسبت به ماه مشابه سال قبل از آن به ترتیب با افزایش 12.8 و 11.2 درصدی مواجه شده است. با این حال شاخص تولید نسبت به ماه قبل خود روندی کاهشی داشته و رشد منفی 5.1 درصدی را ثبت کرده است. رشد ماهانه شاخص فروش نیز در این مقطع مثبت 7.5 درصدی بوده است.

تولید صنعتی

رکورددار بیشترین رشد تولید و فروش در بررسی ماهانه و نقطه‌ای

بررسی صورت گرفته حاکی از آن است در سال 1401 در میان 15 رشته فعالیت صنعتی بورسی، رشته فعالیت‌های «خودرو و قطعات»، «سایر کانی‌های غیرفلزی» و «تجهیزات برقی» بیشترین افزایش در شاخص تولید و رشته فعالیت‌های «کک و پالایش»، «چوب و کاغذ» و «فلزات پایه» بیشترین کاهش در شاخص تولید را داشته‌اند.

در بررسی شاخص فروش اسفند پارسال نیز رشته فعالیت‌های «سایر کانی‌های غیرفلزی»، «تجهیزات برقی» و «کاشی و سرامیک» بیشترین افزایش و رشته فعالیت‌های «کک و پالایش»، «دارو» و «فلزات پایه» کمترین کاهش را نسبت به اسفند سال 1400 تجربه کرده‌اند.

در بررسی ماهانه اما مشاهده می‌شود «سایر کانی‌های غیر‌فلزی» با 41.1 درصد بیشترین رشد تولید و با 66.8 درصد بالاترین رشد فروش را در بین رشته فعالیت‌های صنعتی رقم زده است. به تبع این موضوع باعث شده این حوزه بالاترین سهم را در رشد شاخص تولید و فروش اسفند در مقایسه با ماه قبل خود داشته باشد.

مقایسه شاخص تولید و فروش رشته فعالیت‌هایی با بیشترین ضریب اهمیت 

رشته فعالیت‌های «خودرو و قطعات»، «شیمیایی (به جز دارو)» و «فلزات پایه» ضریب اهمیت بالایی در محاسبه شاخص تولید و فروش دارند.

در این میان تولید خودرو در سال قبل پیشتاز بوده است؛ به طوری که در این مدت حدود 93 درصد به تولید آن افزوده شده و بالاترین رشد را در میان بخش‌های مختلف ثبت کرده است. این در حالی است که فروش این دسته محصول تنها 20 درصد رشد داشته است. 

در بررسی آمارهای سال قبل این بخش از صنعت کشور مشاهده می‌شود با وجود رکورد بالای تولید خودرو در سال گذشته اما این شاخص در ماه آخر سال افتی 20.2 درصدی را رقم زده که این کاهش در تمام زیر بخش‌ها، شامل خودرو سنگین، قطعات، خودرو سواری حاکم بوده است.

در میان بخش‌های با بالاترین ضرایب اهمیت در سال گذشته، برخلاف رشد بالای خودرو، دو بخش دیگر مسیری کاهشی را در فروش رقم زده‌اند.

در همین خصوص رشته فعالیت «شیمیایی (به جز دارو)» و «فلزات پایه» به ترتیب منفی 3 درصد و منفی 13 درصد کاهش فروش داشته‌اند.

بررسی تولید و فروش رشته فعالیت‌های تحت تاثیر حذف ارز ترجیحی

 در بخشی از این گزارش به بررسی تولید و فروش رشته فعالیت‌های «غذایی و آشامیدنی به جز قند و شکر» و «دارو» به دلیل اثرپذیری از حذف ارز ترجیحی 4200 تومانی (اردیبهشت ماه) در واردات نهاده‌های آن‌ها پرداخته شده است.

این ارزیابی نشان می‌دهد در اسفند سال گذشته شاخص تولید رشته فعالیت غذایی و آشامیدنی به جز قند و شکر نسبت به ماه مشابه سال قبل خود 77.8 درصد افزایش پیدا کرده است. فروش این دسته از بخش‌های مهم صنعت نیز در این مقطع افزایشی 17 درصدی رقم زده است.

بررسی‌های آماری نشان می‌دهد میان روند نقطه‌ای فروش و تولید در محصولات غذایی و آشامیدنی همبستگی‌ای جدی وجود دارد؛ به این معنا که هر جا تولید رشد بیشتری داشته، فروش هم به تناسب آن افزایش پیدا کرده است. این در حالی است که در بخش دارو آمارها حاکی از تناقض روند نقطه‌ای فروش بوده است.

ملاحظات صورت گرفته در رشته فعالیت دارو نیز نشان می‌دهد شاخص تولید در این بخش نسبت به ماه مشابه سال قبل افزایش 18.9 درصدی داشته است. با اینکه این رشد تقریبا در سطح بالای دو سال قبل خود بوده اما رشد فروش در کشور در سطوح پایینی رقم خورده است. در همین خصوص شاخص فروش این رشته فعالیت نسبت به ماه مشابه سال قبل افزایش 16.4 درصدی داشته که حدودا پایین‌ترین سطح را در یک سال و نیم گذشته ثبت کرده است.

بالاترین رشد ماهانه قیمت صنایع بورسی پس از حذف ارز ترجیحی

 در اسفند 1401 نرخ رشد ماهیانه قیمت صنایع بورسی رشد مثبت 7 درصدی را ثبت کرده که بالاترین رشد ماهیانه پس از اردیبهشت (حذف ارز ترجیحی) بوده است. رشد نقطه به نقطه این شاخص 42.8 درصد ثبت شده است.

بررسی نرخ رشد سالیانه حاکی از آن است که رشد میانگین شاخص قیمت صنایع بورسی در 12 ماه منتهی به اسفند سال 1401 در مقایسه با موقعیت مشابه خود در سال قبل 45.3 درصد افزایش یافته است. در این مدت رشته فعالیت‌های «غذایی و آشامیدنی به جز قند و شکر»، «کک و پالایش» و «دارو» بالاترین نرخ رشد سالیانه را تجربه کرده‌اند.