فراز و فرود گوشت قرمز؛ سقوط عرضه، خیز قیمت

به گزارش اکوایران، بر اساس نتایج طرح آمارگیری کشتار دام کشتارگاه‌های کشور، در نیمه دوم سال گذشته روند نقطه‌ای عرضه گوشت قرمز (گاو و گوساله و گوسفند) به ترتیب افت شدیدی را تجربه کرده است. بر اساس جدیدترین داده‌های مرکز آمار، در اسفند 1401 عرضه این دو محصول به ترتیب 25.7 و 18.7 درصد نسبت به اسفند سال قبل از آن افت پیدا کرده است. بررسی روند قیمت گوشت قرمز نیز در این مدت از افزایش شدید قیمت‌ها حکایت دارد.  

با توجه به آنکه تغییر قیمت کالاها به میزان عرضه و تقاضای آن‌ها در بازار بستگی دارد، برخی کارشناسان، کاهش عرضه گوشت را یکی از دلایل اصلی رشد قیمت این کالا می‌دانند. می‌توان با بررسی مقایسه‌ای بین روند ماهانه قیمت و وزن لاشه‌های قابل مصرف گاو و گوساله، گوسفند و بره ذبح‌شده، بررسی کرد در دو سال گذشته قیمت چه میزان تحت تاثیر تولید و عرضه گوشت بوده است؟

مقایسه روند نقطه‌ای قیمت و عرضه گوشت گوسفند و بره

ارزیابی روند نقطه‌ای عرضه گوشت «گوسفند و بره» در دو سال گذشته نشان‌دهنده آن است که با وجود اوج وفرودها، تغییرات عرضه گوشت این کالا از آبان سال گذشته به شدت نزولی شده است.

در ادامه با تداوم این روند نزولی، نهایتا در اسفند 1401 عرضه گوشت «گوسفند و بره» با افت معادل 26 درصدی نسبت به موقعیت مشابه سال قبلش، به پایین‌ترین رقم طی دو سال گذشته رسیده و برابر با 18 هزار 289 تن برآورد شده است. 

تورم نقطه‌ای گوشت «گوسفند و بره» طی فروردین 1400 تا ابتدای پاییز پارسال اگرچه روند تقریبا با ثباتی داشته اما از آبان پارسال این روند به شدت صعودی شده است. ادامه این افزایش قیمت نهایتا باعث شده قیمت هر کیلوگرم گوشت «گوسفند وبره» در بهمن به دست‌کم 287 هزار تومان برسد و نسبت به بهمن سال قبل خود رشد 91.45 درصدی پیدا کند. به عبارتی در این مدت قیمت گوشت این کالا بیش از 1.9 برابر (حدود دو برابر) شده است.

چه مولفه‌هایی بر قیمت گوشت گوسفند موثر بوده است؟

در کنار این موضوع، بررسی تغییرات قیمت متوسط گوشت گوسفند و بره نسبت به موقعیت مشابه خود در سال قبل طی بازه فروردین 1400 تا پایان بهمن سال گذشته، دو تحلیل مختلف داشته است. در مقطعی قیمت‌ها و عرضه گوشت مسیر هماهنگ داشته و در مقطعی دیگر معکوس هم دیگر حرکت کرده‌اند. 

در واقع در اغلب ماه‌ها، روند نقطه‌ای عرضه گوشت گوسفند و بره، قدرت توضیح‌دهندگی بیشتری را در خصوص افزایش قیمت ارائه می‌دهد. به بیان ساده‌تر  منشاء تغییرات قیمت را باید در عرضه محصول دنبال کرد.

تا پیش از آغاز پاییز 1401، روند نقطه‌ای قیمت و عرضه گوشت همسو با هم حرکت کرده‌اند. به بیان ساده‌تر در ادبیات اقتصادی، انتظار داریم زمانی که عرضه یک محصول افزایش می‌یابد، قیمت آن کاهش پیدا کند؛ اما در بررسی ماهانه قیمت و عرضه گوشت از ابتدای سال 1400 تا پیش از مهر 1401، خلاف این رویکرد را مشاهده می‌کنیم که طبق نظر کارشناسان باید در جست‌وجوی سایر عوامل اثرگذار بر قیمت، نظیر افزایش تقاضا، افزایش دلالی در بازار گوشت و افزایش نرخ ارز باشیم. علاوه بر آن افزایش نرخ ارز نیز منجر به افزایش تورم انتظاری در بازار می‌شود.

از سوی دیگر افزایش نرخ ارز، تورم تولیدکننده را نیز مستقیما تحت تاثیر قرار می‌دهد و منجر به افزایش هزینه‌هایی از جمله تامین خوراک دام و تهیه نهاده می‌شود. با توجه به روند تورمی در دو سال اخیر، تولیدکننده همواره تحت تاثیر این مولفه با افزایش هزینه نگهداری، حمل و نقل، دستمزد مواجه می‌شود و تاحدودی تولید، هزینه‌بر شده و عایدی برای تولیدکنندگان ندارد.

در نتیجه این فعل و انفعالات مشاهده می‌کنیم در نیمه دوم سال گذشته که عرضه گوشت گوسفند و بره در کشتارگاه‌‌های کشور نسبت به موقعیت مشابه خود در سال قبل به شدت کاهش یافته و اثر آن بر تغییرات قیمت متوسط گوشت طی این مدت کاملا مشهود است.

ارزیابی روند نقطه‌ای قیمت و عرضه گوشت گوساله و گاو 

بر اساس داده‌های مرکز آمار، روند نقطه‌ای تولید گوشت گاو یا گوساله (وزن لاشه‌های قابل مصرف ذبح‌شده) طی دو سال گذشته با وجود برخی نوسانات، در کل مسیر نزولی را طی کرده است. 

کاهش عرضه گوشت گاو یا گوساله از اواخر پاییز سال گذشته شدت یافته است؛ بطوریکه در دی ماه سال گذشته، تولید این محصول نسبت به موقعیت مشابه خود در سال قبل 28 درصد افت پیدا کرده و به پایین‌ترین سطح در مدت بررسی رسیده ‌است.

در ادامه مشاهده می‌شود این روند نزولی عرضه گوشت گاو یا گوساله در بهمن و اسفند سال گذشته بسیار جزئی تعدیل شده و نسبت به ماه قبل خود کمی از شدت آن کاسته شده است.  

طبق آمارها عرضه گوشت گاو یا گوساله در اسفند سال گذشته معادل 23 هزار و 192 تن برآورد شده که نسبت به اسفند سال قبل معادل 18.7 درصد کمتر شده است.

علاوه بر این موضوع  مشاهده می‌شود، قیمت متوسط هر کیلوگرم گوشت گاو یا گوساله طی یک روند نوسانی از فروردین 1400 تا بهمن 1401 با ثبت بیشترین رکورد افزایش در بهمن پارسال به میزان 74.01 درصد رشد داشته است و قیمت هر کیلوگرم گوشت گوساله یا گاو به بیش از 265 هزار تومان رسیده و رکوردزنی کرده است.

برخی کارشناسان معتقدند ازدیاد تقاضا در ماه‌های ‌پایانی سال باتوجه به افزایش جزئی سهم درآمد خانوارها، قدرت خرید کمی بهبود پیدا می‌کند؛ اتفاقی که مشتریان را به خرید محصولات پروتئینی در سبد خانوار سوق می‌دهد و در ادامه منجر به دلالی بیشتر و گرانی بیشتر قیمت گوشت گوسفند و گوساله شده است.

همچنین قیمت متوسط هر کیلوگرم گوشت گاو یا گوساله در اردیبهشت سال گذشته با 32.34 درصد به کمترین رشد نقطه‌ای طی دو سال گذشته رسیده است.

سهم تغییرات عرضه گوشت گاو یا گوساله در قیمت این محصول

درنهایت مقایسه روند نقطه‌ای قیمت و عرضه گوشت گاو یا گوساله طی دوسال گذشته  نشان می‌دهد کاهش عرضه گوشت یکی از دلایل اصلی رشد قیمت این کالا طی سال گذشته بوده است.

همانطور که قبلا اشاره شد، بر اساس ادبیات اقتصادی انتظار داریم روند این دو شاخص برخلاف همدیگر حرکت کنند که در ماه‌های پایانی سال گذشته این گزاره به وضوح مشاهده می‌شود. به بیانی دیگر می‌توان گفت در سال گذشته تغییرات عرضه این محصول قدرت توضیح‌دهندگی بیشتری را در خصوص افزایش قیمت ارائه داده است.

طبق مطالعات صورت گرفته قیمت گوشت دام سنگین (گوشت گاو یا گوساله) همانند قیمت دام سبک (گوسفند) تحت تاثیر عوامل مختلفی قرار می‌گیرد؛ با این حال دام سنگین بسیار بیشتر تحت تاثیر افزایش نرخ ارز و قیمت خوراک دام بوده و در نتیجه افزایش قیمت نهاده‌های دامی، توان دامداران برای ادامه تولید کاهش می‌دهد و از طرف دیگر کاهش تمایل خرید گوشت (در اثر افزایش قیمت) هم باعث شده که تولیدکننده‌ها در ضرر و زیان باشند. این موضوع موجب عرضه پایین گوشت شده و در کنار رشد هزینه تولید در این محصول قیمت را صعودی‌تر کرده است.