فاصله 230 همتی دخل و خرج دولت در یارانه‌ها

به گزارش اکو ایران، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در گزارشی تبصره مربوط به هدفمندی یارانه‌ها را در لایحه بودجه 1403 مورد بررسی قرار داد.

در سال‌های اخیر هدفمندی یارانه‌ها با ناترازی شدید منابع و مصارف مواجه بود. به طوری‌که این کسری در سال 1401 برابر با 72 هزار میلیارد تومان بوده و در سال 1402 به 200 هزار میلیارد تومان رسیده است. بخشی از این کسری به عدم تامین کامل منابع بر می‌گردد و بخشی به فشار مصارف.

 در این گزارش سمت مصارف یارانه‌ها در سال 1402 مورد بررسی قرار گرفته است. این بررسی نشان می‌دهد در لایحه بودجه 1403 در مجموع 758 هزار و 700 میلیارد تومان برای پرداخت یارانه‌ها در هشت مورد در نظر گرفته شده که نسبت به قانون بودجه سال 1402 به میزان 15 درصد رشد کرده است. در میان این موارد مصرف، بیشترین سهم را یارانه‌های نقدی و معیشتی داشته‌اند. همچنین یارانه‌ نان بیش از 50 درصد رشد کرده است. در حالی که یارانه شرکت‌های دولتی تولید و توزیع انرژی تقریبا نصف شده است.

یارانه‌های دولتی در سال 1402 و میزان تحقق آن

 یارانه (سوبسید) کمک مالی است که دولت به صورت نقدی یا بر روی کالاها و خدمات پرداخت می‌کند تا تخصیص کالاها و خدمات در جامعه به شکل بهتری انجام شود و رفاه عمومی جامعه افزایش یابد. دولت منابع یارانه‌ها را به صورت‌هایی که در قانون بودجه مشخص شده تامین می‌کند و آن‌ را مطابق قانون بودجه در چند بخش مصرف می‌کند. این موارد در سال 1402 شرکت‌های دولتی تولید و توزیع انرژی، یارانه نقدی، معیشتی و کالابرگ، مستمری کمیته امداد و بهزیستی، یارانه نان و مالیات ارزش افزوده و یارانه دارو بوده‌اند.

 در سال 1402 مصوب شده بود که در مجموع 660 هزار میلیارد تومان خرج پرداخت یارانه‌ها شود که از این رقم 614 هزار میلیارد تومان آن پرداخت شد. بنابراین 46 هزار میلیارد تومان نیز پرداخت‌نشده باقی ماند. بررسی‌ها نشان می‌دهد این کسری پرداخت شامل حال یارانه شرکت‌های دولتی تولید و توزیع انرژی و یارانه دارو شده است. این در حالی است که یارانه نقدی، یارانه نان و مستمری کمیته امداد و بهزیستی بیش از رقمی که در قانون مشخص شده، پرداخت شده است که نشان می‌دهد در پیش‌بینی بودجه این موارد خطا وجود داشته است.

 در لایحه بودجه سال 1403، مواردی که به آن‌ها تعلق می‌گیرد به هشت مورد افزایش یافته و رقم کل مصارف یارانه‌ها 15 درصد رشد کرده است.

در 1403 عمده یارانه دولتی خرج یارانه‌ نقدی و یارانه نان خواهد شد

 مطابق لایحه بودجه سال 1403 پرداخت انواع یارانه‌ها در سال جدید در مجموع 759 هزار میلیارد تومان برای دولت خرج خواهد برداشت. این مبلغ در هشت مورد مصرف خواهد شد که پنج مورد مشابه قبل هستند و سه مورد جدید شامل واردات فرآورده، سازمان هدفمندی یارانه‌ها و بیمه ملوانان به آن‌ها افزوده شده است.

 در این میان، بیشترین سهم را یارانه‌های نقدی خواهند داشت. 41.5 درصد از کل یارانه‌های دولتی صرف این یارانه‌ها خواهد شد و به این یارانه‌ها همچون سال قبل 315 هزار میلیارد تومان تخصیص داده خواهد شد. هرچند مرکز پژوهش‌ها در دو سناریو تخمین زده که در عمل دولت مجبور به پرداخت مبلغ بیشتری برای این یارانه‌ها شود.   

 پس از یارانه‌های نقدی، یارانه‌ی نان با 21.3 درصد بیشترین سهم از مجموع مصارف یارانه‌ها را خواهد داشت. در سال 1403 مقرر شده که 161 هزار و 300 میلیارد تومان صرف یارانه نان شود که این رقم نسبت به بودجه 1402 به میزان 54 درصد رشد داشته است.

 میزان یارانه دارو و مستمری کمیته امداد و بهزیستی نیز نسبت به سال قبل افزایش یافته است. یارانه دارو از 69 هزار میلیارد تومان در سال 1402 به 75 هزار میلیارد تومان در سال 1403 رسیده و مستمری‌ها نیز از 45 هزار میلیارد تومان به 65 هزار و 500 میلیارد تومان رسیده است. هرچند مطابق گزارش مرکز پژوهش‌ها، عملکرد یارانه دارو در سال 1402 تنها 34 هزار میلیارد تومان بوده  به نظر می‌رسد با وجود افزایش مبلغ مشخص شده برای این یارانه‌ در تامین منابع آن‌ مشکل جدی وجود دارد.

 تنها موردی که یارانه آن در سال 1403 کاهش یافته شرکت‌های دولتی تولید و توزیع انرژی هستند که میزان یارانه آن‌ها از 126 هزار میلیارد تومان به 61 هزار میلیارد تومان رسیده و بیش از 50 درصد افت کرده است. هرچند میزان تحقق یارانه این بخش در سال 1402 نیز تنها 28 درصد بوده و تنها نزدیک به 36 هزار میلیارد تومان یارانه شامل حال آن‌ها شده است. هدف این یارانه‌ها کمک به بهینه‌سازی انرژی است که با توجه به وضعیت ناترازی انرژی یکی از اولویت‌های اصلی اصلاحات در کشور است، با این حال به نظر می‌رسد توجهی به این بخش وجود ندارد.

 علاوه‌بر این پنج مورد، یک هزار و 200 میلیارد تومان نیز به سازمان هدفمندی یارانه‌ها و بیمه ملوانان اختصاص خواهد یافت و برای واردات فرآورده نیز 80 هزار میلیارد تومان از سوی دولت به عنوان یارانه پرداخت خواهد شد.

 اما مرکز پژوهش‌های مجلس پیش‌بینی کرده که یارانه این موارد همچون سال‌های قبل در سال 1403 نیز به طور کامل پرداخت نخواهد شد.

در سال 1403 هدفمندی یارانه‌ها 230 همت کسری خواهد داشت

 مرکز پژوهش‌های مجلس پیش‌بینی کرده که کسری هدفمندی یارانه‌ها در سال 1403 نیز همچون سال‌های قبل ادامه خواهد یافت.

 با وجود اینکه دولت در لایحه بودجه 1403 منابع هدفمندی یارانه‌ها را برابر با 679 هزار میلیارد تومان اعلام کرده، این مرکز برآورد کرده که تنها 530 هزار میلیارد تومان آن محقق خواهد شد. حال اگر مصارف یارانه‌ها برابر با 759 هزار میلیارد تومان در نظر گرفته شود، دولت 230 هزار میلیارد تومان کسری خواهد داشت و نمی‌تواند یارانه برخی بخش‌ها را به طور کامل پرداخت کند.

 باید توجه کرد که این میزان کسری حداقل میزانی است که می‌توان برآورد کرد، زیرا مرکز پژوهش‌ها در مورد برخی موارد از جمله یارانه نان توضیح داده است که کمتر از میزان واقعی تخمین زده شده‌اند.