دشواری تامین معاش برای سرپرستان خانوار

به گزارش اکوایران، ممکن است برای شما نیز سوال شود اگر یک ایرانی بخواهد حداقل سبد غذایی مورد نیاز خود را تامین کند چه میزان باید هزینه بپردازد؟ با توجه به شرایط تورمی کشور تمامی حدس و گمان‌ها بر آن است که به دلیل افزایش قیمت اقلام غذایی موجود در سبد مصرفی مردم، امکان تامین معاش برای مردم روز به روز در حال سخت‌تر شدن است.

اما با این حال نمی‌توان بدون آمار و داده این تحلیل را انجام داد. اکوایران در این گزارش سبد مصرفی حداقلی برای مردم را ملاک قرار داده و بر اساس آمار متوسط قیمت کالا که توسط مرکز آمار ایران منتشر می‌شود اقدام به محاسبه قدرت خرید مردم از سال ۹۶ تا ۱۴۰۳ کرده است.

در ابتدا باید عنوان کرد که سبد مصرفی مورد نیاز برای هر فرد در یک روز توسط انستیتو تحقیقات تغذیه‌ای و صنایع غذایی کشور و دانشکده علوم تغذیه و رژیم‌شناسی دانشگاه علوم پزشکی تهران محاسبه شده و زیر نظر دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و دبیرخانه شورای عالی سلامت و امنیت غذایی مورد بازنگری قرار گرفته است. در نهایت تمام این تلاش‌ها در اسفند ماه سال ۱۴۰۲ جدولی بر پایه حداقل کالری مصرفی افراد در روز منتشر شده که تمامی اقلام غذایی حائز اهمیت در آن لحاظ شده است. اقلامی که در این سبد غذایی لحاظ شده عبارتند از نان، برنج، ماکارونی، حبوبات، سیب زمینی، سبزی‌ها، میوه‌ها، گوشت قرمز و سفید، تخم‌مرغ،‌ لبنیات، روغن‌های گیاهی مایع و قند و شکر.

خبر مرتبط

سفره ایرانی‌ها چقدر کوچک شد؟

تامین معاش یکی از مهمترین وظایف سرپرستان خانوار است که در این سال‌ها با مشکلات زیادی مواجه شده است. انستیتو تحقیقات تغذیه‌ای و صنایع غذایی کشور و دانشکده علوم تغذیه و رژیم‌شناسی دانشگاه علوم پزشکی تهران سبدی را برای افراد در نظر گرفته که نیاز روزانه آن‌ها را تامین می‌کند. اما مقایسه هزینه تامین این سبد با حداقل دستمزدی که افراد در یک ماه کسب می‌کنند حقایق مهمی را از وضعیت معاش در سال‌های گذشته نشان می‌دهد.

اکوایران از متوسط قیمت این کالاها در هر سال استفاده کرده و هزینه این سبد غذایی را برای سال‌های ۹۶ تا ۱۴۰۲ محاسبه کرده است. در کنار این محاسبات با توجه به میانگین تورم کشور در این هفت سال قیمت هریک از این کالاها را نیز برای سال جاری بدست آورده و پیش‌بینی‌ای از هزینه این سبد غذایی برای سال ۱۴۰۳ ارائه داده است.

اما آیا صرفا همه‌چیز صرفا در هزینه خلاصه می‌شود؟ مسلما عنصر دومی که باید در کنار هزینه مورد بررسی قرار بگیرد «حداقل دستمزد» افراد برای هر ماه در سال‌های مختلف است. به این ترتیب با مقایسه درآمد و هزینه افراد در هر ماه در سال‌های ۹۶ تا ۱۴۰۳ می‌توان گفت رفاه مردم در هشت سال مورد بررسی چه تغییراتی را به خود دیده است؟

سبد غذایی استاندارد روزانه برای ایرانیان

همانطور که پیش‌تر نیز گفته شد انستیتو تحقیقات تغذیه‌ای و صنایع غذایی کشور و دانشکده علوم تغذیه و رژیم‌شناسی دانشگاه علوم پزشکی تهران در سال‌های گذشته اقدام به طراحی سبد غذایی استاندارد روزانه برای هر فرد کردند که میزان کالری، پروتئین و ویتامین‌های مورد نیاز فرد را در روز تامین می‌کند. اما در سال گذشته این سبد زیر نظر دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و دبیرخانه شورای عالی سلامت و امنیت غذایی بازنگری شد.

در سبد غذایی جدید که توسط این نهاد‌ها منتشر شده میزان کالری مصرفی روزانه افراد معادل ۲۴۰۰ کیلوکالری برآورد شده است. همچنین بیشترین میزان اقلام مصرفی روزانه که در این سبد در نظر گرفته شده برای هر فرد مربوط به میوه‌ها، سبزیجات و نان بوده که هر کدام معادل ۳۰۰ گرم در نظر گرفته شده است. به علاوه در این سبد غذایی، میزان مصرف روزانه هر فرد از گوشت قرمز و گوشت سفید به ترتیب معادل ۳۰ گرم و ۶۰ گرم عنوان شده است.

در ادامه به بررسی هزینه این سبد در ماه می‌پردازیم و میانگین هزینه این سبد در هر سال را محاسبه خواهیم کرد.

هزینه سبد مصرفی استاندارد ایرانیان

برای اینکه هزینه سبد مصرفی مدنظر را محاسبه کنیم نیاز به متوسط قیمت این اقلام داریم. متوسط قیمت این اقلام توسط مرکز آمار ایران به صورت ماهانه منتشر می‌شود که اگر میانگین ماهانه قیمت اقلام را برای هر سال در نظر بگیریم می‌توان گفت هزینه این سبد در هر ماه از سال‌های ۹۶ تا ۱۴۰۲ به طور میانگین چه میزان بوده است. در این محاسبات هزینه سبد مصرفی مذکور برای سال ۱۴۰۳، بر اساس میانگین تورم مصرف‌کننده این اقلام در هفت سال پیش از خود محاسبه شده تا دقت ارزیابی و پیش‌بینی برای سال جاری افزایش پیدا کند.

بر این اساس می‌توان مشاهده کرد که هزینه تهیه این سبد برای سال ۱۴۰۲ معادل ۲ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان بوده که پیش‌بینی می‌شود این رقم به بیش از ۳ میلیون ۸۰۰ هزار تومان در سال ۱۴۰۳ برسد. بررسی رشد هزینه این سبد نیز نشان می‌دهد کمترین میزان رشد مربوط به سال ۱۳۹۸ معادل ۳۳.۷ درصد و بیشترین میزان این رشد مربوط به سال ۱۴۰۱ معادل ۷۹.۳ درصد بوده است.

همچنین بر اساس آمارها میانگین رشد هزینه این سبد مصرفی از سال ۹۶ تا ۱۴۰۲ معادل ۴۶.۶ درصد بوده بوده است.

در ادامه به بررسی وضعیت حداقل دستمزد افراد در هر ماه می‌پردازیم و سعی بر تحلیل درآمد ماهانه افراد در سال‌های ۹۶ تا ۱۴۰۳ خواهیم داشت.

وضعیت حداقل دستمزد ماهانه ایرانیان

یکی دیگر از عواملی که در کنار هزینه سبد مصرفی هر ایرانی باید در نظر گرفته شود؛ حداقل دستمزد ماهانه افراد است. آمارهای دولتی از این دستمزد نشان می‌دهد کمترین میزان دستمزد ماهانه افراد در سال ۱۴۰۲ معادل ۵ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان بوده که با ۳۵ درصد افزایش در سال جدید به بیش از ۷ میلیون و ۱۰۰ هزار تومان رسیده است.

بررسی رشد حداقل دستمزد ماهانه افراد در سال‌های ۹۶ تا ۱۴۰۳ نشان می‌دهد کمترین میزان رشد دستمزد مربوط به سال ۹۷ و معادل ۱۹.۸ درصد بوده است. از سوی دیگر بیشترین میزان رشد این متغیر مربوط به سال ۱۴۰۳ و معادل ۵۷.۴ درصد بوده است.

در ادامه نسبت میان حداقل دستمزد و حداقل هزینه ماهانه هر ایرانی را در هشت سال بررسی کرده و روند قدرت خرید افراد را در این مدت مورد ارزیابی قرار خواهیم داد.

روند قدرت خرید ایرانیان از سال ۹۶ تا ۱۴۰۳

همانطور که گفته شد آخرین مرحله این محاسبات باید به قدرت خرید افراد منتهی شود. برای محاسبه قدرت خرید هر ایرانی در سال‌های مختلف باید «حداقل دستمزد ماهانه افراد» را بر «حداقل هزینه ماهانه سبد مصرفی استاندارد افراد» تقسیم کنیم تا ببینیم افراد با دستمزد خود چند عدد از این سبدها را می‌توانند خریداری کنند. حتی می‌توان این نسبت را به شکل دیگری نیز تفسیر کرد؛ به این صورت که هر فرد با حداقل دستمزد خود توان پرداخت حداقل هزینه خوراک چند نفر را در ماه خواهد داشت.

به این شکل می‌توان قدرت خرید افراد و میزان رفاه حداقلی آن‌ها را محاسبه کرد. باید دقت کرد که در این نسبت صرفا سبد غذایی افراد لحاظ شده و نیازهای دیگر از جمله مسکن و درمان نادیده گرفته شده است. به بیانی می‌توان گفت هزینه‌های هر فرد در خوشبینانه‌ترین حالت خود (با فرض اینکه تنها نیاز یک فرد خوراک باشد) محاسبه شده و نسبت بدست آمده بیش‌برآوردی دارد.

وقتی در آمارها دقیق می‌شویم می‌توان مشاهده کرد که روند نسبت دستمزد به هزینه خوراک از سال ۹۶ تا ۱۴۰۳ مداوما کاهش داشته است. به طوریکه این نسبت در سال ۹۶ معادل ۳.۵ بوده اما در سال۱۴۰۲ به عدد ۲ و در سال ۱۴۰۳ به ۱.۹ رسیده است.

اگر بخواهیم تفسیری از این ارقام داشته باشیم می‌توان گفت که در سال ۹۶، هر فرد با حداقل دستمزد دریافتی خود می‌توانست نه تنها هزینه سبد خوراک خود را بدهد بلکه می‌توانست هزینه خوراک ۲.۵ نفر دیگر را نیز تهیه کند. به بیانی سرپرست خانوار با حداقل دستمزد خود می‌توانست به راحتی هزینه خوراک خانواده خود را بپردازد.

اما در سال ۱۴۰۲ این نسبت به ۲ رسیده که نشان می‌دهد در سال گذشته هر ایرانی با حداقل دستمزد دریافتی خود تنها توان پرداخت هزینه خوراک خود و یک نفر دیگر را نیز داشته است. در نهایت برآوردها از سال ۱۴۰۳ نیز حاکی از آن است که حداقل دستمزد هر ایرانی توان پوشش کامل هزینه سبد مصرفی یک فرد دیگر، به جز خودش را ندارد و تنها می‌تواند ۱.۹ سبد مذکور را خریداری کند.

نتیجتا می‌توان گفت مادامی که حداقل دستمزد افراد به اندازه تورمی که به سبد مصرفی برخورد می‌کند افزایش پیدا نکند شاهد این کاهش قدرت خرید در سال‌های آتی نیز خواهیم بود و رفاه آحاد جامعه در آینده به خطر خواهد افتاد.