به گزارش اکوایران، آمارها حاکی از آن است که مخارج دولتی در سال گذشته رشدی بی سابقه داشته است. نرخ رشد مخارج دولت در این سال 16.7 درصد بوده که بالاترین رشد در چند دهه گذشته محسوب می‌شود. همچنین کمترین نرخ رشد در این سال‌ها مربوط به سال 1386 بوده که در این سال رشد مخارج دولت منفی 7.7 درصد بوده است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد به رغم اینکه میانگین رشد اقتصادی در دهه 90 نیم درصد بوده ولی مخارج دولت در این بازه زمانی روندی کاملا صعودی را تجربه کرده است. حجم حقیقی هزینه‌های دولت در سال گذشته حدود 2 و نیم برابر ابتدای دهه 90 برآورد شده است. این در حالی است که مخارج دولت در نیمه پایانی دهه 80 روندی نسبتا ثابت با شیب ملایم صعودی داشته است.

مخارج دولت یکی از اجزای طرف هزینه در کنار مصرف خصوصی، سرمایه‌گذاری و خالص صادرات در محاسبه تولید ناخالص داخلی است. افزایش مخارج دولت و سرعت این افزایش جهت بررسی دقیق‌تر اقتصاد حائز اهمیت است. تغییر در سطح مخارج دولت از جملـه ابزارهـای سیاسـت مـالی اقتصادی است که با ایجاد تغییر در آن فعالیت های اقتصادی محدود یا گسترش می‌یابند.

در این گزارش به روند هزینه‌های حقیقی(اثر تورم گرفته شده است) دولت در حد فاصل سال های 1385 تا 1402 پرداخته شده است.

برهه اول؛

سال‌های قبل از شروع تحریم؛ هزینه های دولت راکد است

روند مخارج دولت در سال‌های انتهایی دهه 80 نوسان کمی را تجربه کرده است. در سال 1386 مخارج دولت کاهش داشته و کمترین نرخ رشد را در این 5 سال تجربه کرده است. به طوری‌ که در این سال مخارج دولت 7.7 درصد نسبت به سال قبل با کاهش روبرو شد. سپس در سال بعد سطح مخارج دولت افزایش یافته و با رشدی 0.9 درصدی به 79هزار میلیارد تومان رسید. در سال 1388 نیز مخارج دولت حدودا در همین سطح باقی مانده است. اما در سال آخر دهه 80 و ابتدای دهه 90 نرخ رشد مخارج دولت به ترتیب منفی 3.8 و منفی 3.4 درصد بوده که حاکی از روند کاهشی مخارج دولت در این سال‌ها است.

030327

برهه دوم:

آغاز تحریم؛ هزینه‌های دولت بر خلاف جریان اقتصادی

آمارها حاکی از آن است با شروع تحریم‌های سازمان ملل و آمریکا در سال آغازین دهه 90 و پدیدار شدن اثرات این تحریم‌ها در سال 1392 مخارج دولت با جهش روبرو شده‌اند. این در حالی است که در سال 91 و ابتدای دهه 90 رشد اقتصادی به شدت منفی شده است.

آمارها نشان می‌دهد که مخارج دولت در سال 92، 78هزار میلیارد تومان بوده که نسبت به  سال 91 حدود 8 هزار میلیارد تومان افزایش داشته است . در ادامه نیز تا سال 94 مخارج دولت روندی افزایشی داشته است. به طوری که در سال 94 نرخ رشد مخارج دولت 14.7 درصد بوده است.

برهه سوم؛

سال‌های برجام

در این سال‌ها که به دلیل لغو تحریم‌ها و توافق هسته‌ای درآمد دولت به علت تسهیل شرایط فروش نفت با رونق روبرو بوده، مخارج دولت با روند افزایشی مواجه شده است.

در سال 1395 که اثر رفع تحریم‌ها بر اقتصاد ایران آشکار شده مخارج از 103 هزار میلیارد تومان به 114 هزار میلیارد تومان رسیده است که نشان از نرخ رشد 11.5 درصدی دارد.

030327

برهه چهارم؛

 آمدن ترامپ و آتش کرونا

در خرداد سال 1397 با خروج آمریکا از برجام دوباره سایه تحریم‌ها بر فراز اقتصاد ایران پدیدار شد. با این حال داده‌ها نشان می‌دهد که اثر خروج ترامپ از برجام در این سال بر مخارج دولت آشکار نشده است. در سال 1397 مخارج دولت از 127 هزار میلیارد تومان به 146 هزار میلیارد تومان افزایش پیدا کرد. نرخ رشد مخارج دولت در این سال برابر با 14.4 درصد بوده است.

اما نقطه شروع تاثیرگذاری تحریم‌ها بر هزینه‌های دولت در سال 1398 بود. در این سال مخارج دولت به 154 هزار میلیارد تومان رسید. با اینکه سطح مخارج دولت در این سال 5.4 درصد افزایش داشت اما این نرخ بسیار کمتر از رشد 14.4 درصدی سال قبل از آن بود.

نقطه اوج تاثیرگذاری تحریم‌ها در سال 1399 بوده است. در این سال مخارج دولت با کاهش 3 هزار میلیارد تومانی به 151 هزار میلیارد تومان رسیده که معادل رشد منفی 1.6 درصدی است. این نرخ تنها رشد منفی هزینه‌های دولت در بیش از یک دهه اخیر محسوب می‌شود.

برهه پنجم؛

ورود یک دموکرات به کاخ سفید

آمارها حاکی از آن است که پس از پیروزی بایدن در انتخابات آمریکا مخارج دولت در سال 1400 با جهش روبرو شده و با افزایش 9 هزار میلیارد تومانی به 160 هزار میلیارد تومان رسیده است. نرخ رشد مخارج دولت دوباره در این سال مثبت شده و 5.7 درصد رشد را تجربه کرده است.  رشدی که به نظر می‌رسد ناشی از تسهیل شرایط فروش نفت و پاندمی کرونا باشد.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که مخارج دولت در سال 1402 با صعود شدیدی مواجه شده و در 17 سال اخیر رکورد زده است. در این سال مخارج دولت از 169 هزار میلیارد تومان به حدود 197 هزار میلیارد تومان رسیده که حاکی از  رشد بی‌سابقه 16.7 درصدی است.

 رشد مخارج دولت موجب ایجاد کسری بودجه در دهه گذشته شده که در نهایت تامین این کسری به وسیله استقراض از نظام بانکی صورت گرفته است. به عبارت دیگر رشد هزینه‌های دولت موجب پولی شدن کسری بودجه شده است. بنابراین می توان دلیل تورم شدید چند سال اخیر کشور را در رشد مخارج دولت جستجو کرد.