زخم ناترازی عمیق شد؛ ایران همچنان گرفتار بحران برق+ نمودار

به گزارش اکوایران، بحران ناترازی برق به یکی از چالش‌های حیاتی زیرساختی در ایران تبدیل شده است که پیامدهای گسترده‌ای بر اقتصاد، محیط زیست و رفاه اجتماعی دارد. ناترازی در صنعت برق زمانی رخ می‌دهد که تولید و مصرف با یکدیگر همخوانی نداشته باشند. در ایران، این ناهماهنگی به دلایل متعددی از جمله افزایش تقاضا، ناکارآمدی در بهره‌برداری از نیروگاه‌ها و عدم سرمایه‌گذاری کافی در زیرساخت‌های جدید رخ داده است.

رشد فزاینده مصرف برق، ناشی از توسعه شهرنشینی، افزایش جمعیت و صنعتی‌شدن، فشار زیادی بر شبکه برق وارد کرده است. در مقابل، تولید برق به دلیل فرسودگی نیروگاه‌ها، وابستگی بیش از حد به سوخت‌های فسیلی و محدودیت در توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر، نتوانسته پاسخگوی این نیاز باشد. بر اساس آمارها، ظرفیت تولید برق در سال‌های اخیر رشدی کمتر از تقاضا داشته است، که نتیجه آن قطعی‌های مکرر برق در فصول گرم سال و افزایش هزینه‌های اقتصادی و اجتماعی بوده است.

علاوه بر این، سیاست‌های یارانه‌ای و تعرفه‌های پایین برق باعث شده‌اند مصرف‌کنندگان انگیزه کمتری برای مدیریت مصرف داشته باشند. این موضوع، در کنار هدررفت انرژی در شبکه توزیع و انتقال، به تشدید بحران کمک کرده است. از سوی دیگر، تغییرات اقلیمی و کاهش منابع آبی نیز بر تولید برق از نیروگاه‌های آبی تأثیر منفی گذاشته است.

حل این بحران نیازمند اصلاحات اساسی در سیاست‌گذاری، سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین و انرژی‌های تجدیدپذیر و مدیریت مصرف است. همچنین، افزایش آگاهی عمومی و تدوین سیاست‌های تشویقی می‌تواند نقشی کلیدی در کاهش فشار بر شبکه برق ایفا کند. اگر اقدامات فوری و مؤثری صورت نگیرد، بحران ناترازی برق می‌تواند به چالشی بلندمدت تبدیل شود که توسعه پایدار کشور را به خطر می‌اندازد.

مرکز آمار ایران در تازه‌ترین گزارش خود وضعیت بازار برق را در تابستان ۱۴۰۳ اعلام کرده است. براساس این آمار، ناترازی برق در تابستان امسال نسبت به تابستان سال‌های ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ نامساعدتر شده است. انتظار بر این است که با توجه به روند منفی ناترازی‌ها، تراز انرژی در پاییز و زمستان امسال نیز نسبت به فصول مشابه سالهای گذشته بدتر شده باشد.

تابستان امسال ناترازتر از دو سال پیشین

مرکز آمار ایران تولید، مصرف، صادرات و واردات برق در تابستان سال جاری را اعلام کرده است. بر اساس آمارهای این مرکز روند مصرف و تولید برق در دو سال گذشته نوسانات فصلی داشته است. به طوریکه عموما میزان مصرف برق در بهار کمترین سطح بوده و تا زمستان افزایش پیدا کرده است. تولید برق نیز در تابستان هرسال اوج خود را تجربه کرده است. بررسی‌ها حاکی از آن است که تولید و مصرف برق در تابستان امسال نسبت به تابستان سال گذشته افزایش پیدا کرده است.

صادرات و واردات برق در این مدت نشان می‌دهد صادرات در تابستان امسال نسبت به تابستان ۱۴۰۲ کاهش یافته در صورتیکه واردات در این مدت افزایش پیدا کرده است.

بررسی تراز برق نشان می‌دهد با وجود تمامی این تغییرات، ناترازی برق در تابستان امسال نسبت به تابستان دو سال گذشته تعمیق شده است. تراز برق از اختلاف میان مجموع تولید و واردات و مجموع مصرف و صادرات به دست می‌آید. حاصل این اختلاف نشان می‌دهد میزان برق موجود در کشور در مقایسه با برق مصرفی دچار کسری یا مازاد شده است. هرچه این عدد به سمت منفی سوق پیدا کند به این معناست که کسری برق در کشور وجود داشته و برق تولید و وارداتی نمی‌تواند نیاز کشور را مرتفع کند.

این آمارها نشان می‌دهد میزان تولید برق در تابستان امسال معادل ۱۲۵.۵ میلیارد کیلووات ساعت بوده است. همچنین میزان برق وارداتی کشور نیز در این تابستان سطحی معادل ۸۱۹ میلیون کیلووات ساعت داشته است.

در مقابل میزان مصرف و صادرات برق در تابستان امسال به ترتیب معادل ۱۷۲ و ۱.۳ میلیارد کیلووات ساعت بوده است. مجموع این ارقام نشان می‌دهد تراز برق در تابستان امسال به منفی ۴۶.۹ میلیارد کیلووات ساعت رسیده است. رقمی که نسبت به تابستان سال گذشته ۰.۸ درصد افت کرده است.

سهم تولید و مصرف برق در تابستان ۱۴۰۳

همچنین در این آمارها وضعیت اجزای تولید و مصرف در تابستان امسال آورده شده است. طبق آمارهای این مرکز، ۷۱ درصد تولیدات برق در تابستان امسال مربوط به نیروگاه‌های گازی و چرخه ترکیبی بوده است. نیروگاه‌های بخاری ۲۰ درصد برق و نیروگاه‌های آبی، دیزلی، بادی و اتمی تنها ۹ درصد برق تابستان را تولید کرده‌اند.

در سوی دیگر بخش صنعتی و خانگی هر کدام ۳۴ درصد مصرف برق در تابستان را به خود اختصاص داده‌اند. در این فصل بخش کشاورزی ۱۴ درصد و بخش عمومی ۹ درصد برق مصرفی کشور را شکل داده است.