کارنامه رشد اقتصادی ۱۴۰۳ قابل دفاع شد؟+ نمودار

به گزارش اکوایران، بانک مرکزی و مرکز آمار ایران به عنوان دو نهاد معتبر آمار کشور، وضعیت رشد اقتصادی در سال جاری را اعلام کرده‌اند. اما آمار این دو نهاد نه از نظر ارقام و نه از نظر روند، هیچ شباهتی با یکدیگر ندارد. 

نرخ رشد اقتصادی بانک مرکز در سال جاری روندی صعودی به خود داشته و وضعیت پاییز امسال را قابل دفاع توصیف می‌کند. در سمت دیگر نرخ رشد اقتصادی اعلام شده توسط مرکز آمار ایران روندی نزولی را طی کرده و افت شدیدی در وضعیت این متغیر قابل مشاهده است.

حال سوال اینجاست که کدام آمار قابل اتکاست؟

شیوه محاسبه تولید ناخالص داخلی و رشد اقتصادی

تولید ناخالص داخلی (GDP) به مجموع ارزش کالاها و خدمات نهایی تولیدشده در یک کشور طی یک دوره معین (معمولاً یک سال) گفته می‌شود. این شاخص یکی از مهم‌ترین معیارهای سنجش عملکرد اقتصادی کشورها است و به دو روش اصلی محاسبه می‌شود:

1. روش تولید (ارزش افزوده): در این روش، تولید ناخالص داخلی از طریق جمع ارزش افزوده ایجادشده در بخش‌های اقتصادی مانند کشاورزی، صنعت و خدمات محاسبه می‌شود. این روش نشان می‌دهد که هر بخش چه سهمی در تولید ملی دارد.

2. روش هزینه‌ای: این روش بر پایه مخارج اقتصادی محاسبه شده و شامل چهار مؤلفه اصلی است: مصرف خانوارها، سرمایه‌گذاری، مخارج دولت و خالص صادرات (تفاوت صادرات و واردات). این روش نقش مصرف و سرمایه‌گذاری در رشد اقتصادی را نشان می‌دهد.

رشد اقتصادی نشان‌دهنده تغییرات درصدی تولید ناخالص داخلی در طول زمان است. برای محاسبه آن، GDP در دو دوره زمانی مقایسه شده و تغییرات آن محاسبه می‌شود. این رشد می‌تواند به‌صورت اسمی (بدون تعدیل تورم) یا واقعی (پس از حذف تأثیر تورم و بر اساس قیمت‌های ثابت) بیان شود.

افزایش رشد اقتصادی معمولاً نشان‌دهنده افزایش تولید، اشتغال و رفاه عمومی است. سیاست‌های اقتصادی مانند افزایش سرمایه‌گذاری، بهبود بهره‌وری و اصلاحات ساختاری می‌توانند تأثیر بسزایی در رشد پایدار اقتصادی داشته باشند.

کارنامه دولت چهاردهم وابسته به کدام نهاد آماری است؟

همانطور که پیش‌تر عنوان شد متغیر رشد اقتصادی توسط دو نهاد آماری به صورت رسمی در ایران منتشر می‌شود. در پاییز سال جاری، این دو نهاد آماری اقدام به انتشار آمار رشد اقتصادی کرده و تناقض عجیبی در آمار این دو نهاد به چشم می‌خورد.

مرکز آمار ایران که پیش‌تر اقدام به انتشار این آمار کرده بود، ارزیابی مثبتی از عملکرد رشد اقتصادی نداشت. طبق داده‌های این نهاد، رشد اقتصادی منتشر شده توسط این نهاد از ۴.۷ درصد در بهار امسال به ۱.۶ درصد در پاییز افت کرده است. این آمار به نوعی نشان می‌دهد اولین رشد اقتصادی دولت چهاردهم که مربوط به پاییز بوده، وضعیت مناسبی نداشته و کارنامه این دولت تا به اینجای کار مثبت نبوده است.

در روزهای اخیر، بانک مرکزی نیز اقدام به انتشار آمار رسمی از رشد اقتصادی کرده است. اما آمار این مرکز رویکرد متفاوتی نسبت به رشد اقتصادی دولت چهاردهم نشان داده است. آمارهای منتشر شده بانک مرکزی نشان می‌دهد رشد اقتصادی سال ۱۴۰۳ از ۳.۱ درصد در بهار امسال به حدود ۳.۶ درصد در پاییز رسیده است. آمار این نهاد عملکرد مثبت دولت چهاردهم را در سال جاری نشان داده و وضعیت رشد اقتصادی را مناسب ارزیابی کرده است.

اما سوال اصلی اینجاست که کدام آمار قابل اتکاست؟

با توجه به اینکه هر دو آمار منتشر شده توسط نهادهای آماری کشور رسمی محسوب می‌شود، نمی‌توان با قطعیت روند یکی از دو نهاد را تایید و دیگری را رد کرد. این تفاوت به شیوه محاسبه تولید ناخالص داخلی در دو نهاد بازمیگردد که با توجه به فقدان اطلاعاتی نسبت به آن ، نمی‌توان به طور قطعی درباره آن اظهار نظر داشت. اما چیزی که مشخص است این اختلاف آماری به ضرر اقتصاد بوده و سیگنال درستی از وضعیت اقتصادی کشور به دولتمردان منتقل نمی‌کند. به همین جهت می‌توان گفت ادامه این وضعیت تصمیم‌گیری‌های آتی کشور را با خطا و آسیب مواجه خواهد کرد.