سه بخش پرطرفدار در تسهیلات کسب‌وکارهای اقتصادی

به گزارش اکوایران، تازه‌ترین آمارهای بانک مرکزی از تسهیلات پرداخت‌شده در شهریور 1402 نشان می‌دهد که 3 نوع تسهیلات «تامین سرمایه در گردش»، «ایجاد» و «توسعه» بیش از 98 درصد از وام‌های پرداخت‌شده به بخش‌های اقتصادی را تشکیل می‌دهد.. 

تسهیلات «سرمایه در گردش» به طور کلی به منظور تامین نیازهای کوتاه‌مدت بنگاه‌ها مثل هزینه دستمزد کارگران اعطا می‌شود. به همین دلیل عمدتا سهم بالایی در همه بخش‌های اقتصادی دارد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که این نوع از تسهیلات بیشترین وامی بوده که در بخش «بازرگانی» پرداخت شده است. 

تسهیلات «ایجادی» به هدف تامین نیازهای مالی بنگاه برای خرید لوازم اولیه پرداخت می‌شود. این تسهیلات بیشترین سهم از کل وام‌های پرداختی به بخش «مسکن» را به نام خود ثبت کرده است.

تفاوت «وام» و «تسهیلات»

در نظر بیشتر افراد، تسهیلات به معنای وام است در حالی که در ادبیات بانکی بین این دو مفهوم تفاوت وجود دارد. سیستم بانکداری ایران بر مبنای اصول اسلامی است. به همین دلیل از مفهوم «وام» برای «قرض‌الحسنه» و از مفهوم «تسهیلات» برای سایر اعتباراتی که بر مبنای عقود اسلامی است استفاده می‌شود. 

تسهیلات انواع مختلفی دارد که بر اساس هدفی مشخص به گروه‌های اقتصادی پرداخت می‌شود. شواهد نشان می‌دهد که سه نوع تسهیلات «تامین سرمایه در گردش»، «ایجاد» و «توسعه» بیش از 98 درصد از وام‌های پرداخت‌شده به بخش‌های اقتصادی را تشکیل می‌دهد.

در ادامه این گزارش، آمارهای بانک مرکزی از تسهیلات تخصیص‌داده‌‌شده در شش ماه نخست امسال ارائه شده است.

سهم 77 درصدی «سرمایه در گردش» از کل تسهیلات بخش‌های اقتصادی

کل تسهیلات پرداخت‌شده به بخش‌های اقتصادی و خانوارها در شش ماه نخست امسال به 2 هزار و 436 هزار میلیارد تومان (همت) رسیده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که 83.7 درصد از این تسهیلات به بخش‌های مختلف اقتصادی اعطا شده و مابقی به خانوارها تعلق گرفته است.

در گزارش بانک مرکزی 18 نوع وام و تسهیلات وجود دارد که از میان آن‌ها «سرمایه در گردش» تا شهریور امسال بیش از 77 درصد تسهیلات پرداختی به بخش‌های اقتصادی را تشکیل داده و ارزش آن به یک هزار و 573 همت می‌رسد.

تسهیلات «سرمایه در گردش» به طور کلی برای رفع نیازهای کوتاه‌مدت بنگاه‌ها اعطا می‌شود. برای مثال زمانی که بنگاه نقدینگی لازم برای پرداخت حقوق و دستمزد کارکنان و یا خرید مواد اولیه خط تولید را ندارد از این نوع اعتبار استفاده می‌کند؛ به همین دلیل همواره سهم این تسهیلات از سبد تامین مالی بنگاه‌ها رقم قابل توجهی است.

از میان تسهیلات پرداخت‌شده به بخش «بازرگانی»، «سرمایه در گردش» با ثبت 87.7 درصد، بیشترین سهم را به خود اختصاص داده است. سهم این اعتبار از تسهیلات پرداخت‌شده به بخش «صنعت و معدن» نیز به بیش از 83 درصد می‌رسد. در مقابل، این نوع وام تنها 30.2 درصد از تسهیلات پرداخت‌شده به بخش «مسکن و ساختمان»‌ را تشکیل می‌دهد.

تسهیلات «ایجاد»؛ 62.6 درصد از سبد تسهیلات مسکن و ساختمان

تسهیلات «ایجاد» زمانی اعطا می‌شود که یک بنگاه برای شروع به کار و تجهیز خود نیاز به نقدینگی داشته باشد. آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد که سهم اعتبار «ایجاد» از کل تسهیلات پرداخت شده به گروه‌های اقتصادی، در بخش «مسکن و ساختمان» بیشتر است و در شهریور به سطح 62.6 درصد رسیده است. 

سهم این وام از کل تسهیلات در سال 1400 نیز در بخش «ساختمان و مسکن» بالاتر از سایر بخش‌ها بود. می‌توان گفت چنین رخدادی حاکی از آن است که سایر بخش‌های اقتصادی بیشتر برای تامین نیازهای جاری نیاز به نقدینگی دارند، در حالی که در بخش «مسکن و ساختمان» بیشترین نیاز به نقدینگی در ابتدای شروع کار و برای تامین تجهیزات است.

سهم ثابت تسهیلات «توسعه» در بخش‌های اقتصادی

از دیگر تسهیلات پرمتقاضی در بخش‌های اقتصادی، تسهیلات «توسعه» است. این نوع از وام برای ارتقای بنگاه و فعالیت‌های توسعه‌ای مثل احداث خط تولید جدید یا ارتقای ابزار و تجهیزات آن اعطا می‌شود.

شواهد آماری حاکی از آن است که سهم این اعتبار از کل تسهیلات اعطایی در بخش‌های مختلف اقتصاد بین 4 تا 7 درصد است. این در حالی است که سهم این وام از سبد تسهیلات بخش‌های اقتصادی در سال 1400 بین 6 تا 10 درصد در حال نوسان بوده است.

برای مثال، 4 درصد از تسهیلاتی که بخش «صنعت و معدن» در شش ماه نخست امسال دریافت کرده به این وام اختصاص داشته در حالی که این نسبت در سال 1400 برابر با 6 درصد بوده است. بالاترین سهم تسهیلات «توسعه» در بخش «کشاورزی» دیده شده که سطح آن به 6.8 درصد می‌رسد.