به گزارش اکوایران، در حالی که حمله روسیه به اوکراین در 24 فوریه سال گذشته زمینه صعود بهای کالاهای پایه با محوریت نفت‌خام، گاز طبیعی، زغال حرارتی و در ادامه سایر کامودیتی‌ها را فراهم کرد؛ اما به مرور نرخ این محصولات رو به کاهش گذاشت و بهای اغلب آن‌ها به نرخی در سطح قبل از جنگ یا نرخی کمتر از آغاز جنگ رسیده است.

درواقع دنیای تجارت در زمان نسبتا کوتاهی توانست مسیر صادرات نفت خام، زغال سنگ روسیه و سایر کامودیتی‌ها را تغییر دهد و همچنین با از دست دادن عرضه گاز روسیه به اروپا از طریق خط لوله سازگار شود.

درحالی یک سال از آغاز جنگ روسیه و اوکراین می‌گذرد که در ساعات ابتدایی روز جمعه 24 فوریه نفت خام برنت با نرخ 82.8 دلار به ازای هر بشکه در معاملات آتی معامله می‌شود؛ این رقم 3.9 درصد کمتر از بهای فروش آن در زمان مشابه در سال قبل است.

براساس ارزیابی آرگوس سنگ‌آهن با نرخی در مرز 130 دلار معامله می‌شود که این رقم حدود 7 دلار کمتر از بهای فروش آن در زمان مشابه سال قبل است.

زغال سنگ حرارتی استرالیا در بندر نیوکاسل هفته گذشته با قیمت 195.13 دلار در هر تن معامله شد؛ در حالی بهای این محصول در هفته پیش از آغاز جنگ برابر 249 دلار و 25 سنت بود.

فلز سرخ در معاملات آتی کامکس آمریکا در ساعات ابتدایی روز جمعه با نرخ 4.05 دلار به ازای هر پوند به فروش رفت که این رقم 9.18 درصد کمتر از بهای فروش آن در زمان مشابه سال قبل بود.

تمامی این محصولات در پی حمله روسیه به اوکراین وارد مسیر رشد نرخ شدند و در برخی از آن‌ها رکوردهای جدید قیمتی به ثبت رسید. ترس از بروز بحران انرژی در دنیا و افزایش هزینه تولید محصولات صنعتی، واهمه از عدم عرضه کالاهای صنعتی به بازار با تحریم روسیه و عدم تمایل روسیه به فروش برای تحت فشار قرار دادن سایر کشورها عامل این رشد نرخ بود.

اما این ترس ها هرگز به طور کامل محقق نشدند، چرا که کالاهای روسیه به سمت خریداران جدید هدایت شدند و برخی از کشورهای مصرف کننده مصرف کالا مانند گاز طبیعی را کاهش دادند.

اروپا، به‌عنوان قاره‌ای که بیش از سایر نقاط دنیا به انرژی روسیه متکی بود، توانست تا حد زیادی وابستگی خود به گاز طبیعی روسیه را کاهش داده و به سمت جایگزین‌هایی برای نفت خام روسیه، زغال‌سنگ این کشورها و سایر محصولات حوزه انرژی وارداتی از سویه روسیه برود.

البته پیامدهای رشد بهای کامودیتی‌ها برای مقطعی از زمان همچنان به قوت وجود دارد؛ هزینه‌ها خرده‌فروی سوخت و برق در بسیاری از کشورها همچنان بسیار بالاتر از پیش از حمله روسیه است. در عین حال نرخ بالای انرژی نیز عامل مهمی در تورم فعلی جهانی و حرکت بانک‌های مرکزی جهانی با محوریت فدرال رزرو بر تشدید سیاست پولی است.

چین برنده جنگ در اروپای شرقی

در این شرایط سوال بزرگ حاکم بر بازارهای کالایی آن است که آیا روند تغییر مسیر صادرات روسیه از اروپا و سایر کشورهای غربی به کشورهای عمدتا آسیایی تکمیل شده و بنابراین قیمت‌ها در سطوح فعلی باقی می‌مانند؟

به طور قطع نرخ اغلب کامودیتی‌ها در کوتاه مدت همچنان تا حد زیادی تحت تاثیر عوامل سنتی همانند چشم‌انداز اقتصاد چین و تحقق یا عدم تحقق بازگشت این اقتصاد به مسیر رشد خواهند بود.

ظرف هفته‌های اخیر خوش‌بینی به بازگشت احتمالی اقتصاد چین به مسیر رشد زمینه رشد بهای کامودیتی‌ها و فاصله گرفتن از کف نرخ ثبت شده در سال گذشته میلادی را مهیا کرد. سنگ‌آهن در 31 اکتبر تا 79 دلار به ازای هر تن عقب نشسته بود، اما امروز با نرخ 130 دلار به فروش می‌رود و درواقع رشدی 65 درصدی را در بازارهای جهانی به ثبت رسانده است.

سنگ‌آهن از جمله اولین کالاهایی است که به خوش‌بینی نسبت به بهود رشد اقتصادی چین پاسخ مثبت می‌دهد؛ فولادسازان چینی با برآورد رشد تقاضا نسبت به خرید و ذخیره‌سازی مواد اولیه خطوط تولید حود و در ادامه تولید محصول به امید بهبود تقاضا اقدام می‌کنند.

در عین حال چین یکی از ذینفعان اصلی جنگ در اوکراین از منظر کالایی است؛ این جنگ و تبعات اقتصادی آن باعث شده تا چینی‌ها به نفت‌ خام و زغال حرارتی روسیه با تخفیف بسیار بالایی دسترسی داشته باشند و به این ترتیب امکان پالایش این سوخت ارزان و تبدیل آن به محصولات پتروشیمی و ارسال به بازارهای آسیایی را نیز حفظ کنند.

به این ترتیب می‌توان گفت استمرار این جنک و بن‌بست مداوم جنگ در اوکراین در شرایطی که هیچ یک از طرفین توان شکست دیگری را نداشته و در عین حال عزمی برای صلح نیز وجود ندارد، بیش از هر کشوری، مصالح اقتصادی چین را به همراه دارد. در این زمان چین به کالاهای ارزان روسی دسترسی داد و در عین حال وابستگی مسکو به پک افزایش پیدا می‌کند.

هند از دیگر ذینفعان فروش نفت خام و زغال سنگ ارزان از سوی روسیه است؛ کشورهای خاورمیانه نیز ظرف ماه‌های اخیر اقدام به خرید محصولات پالایش شده روسیه با نرخی ارزان شده‌اند و این موضوع فرصتی را برای آن‌ها فراهم کرده تا انرژی خود را با نرخی بالاتر به کشورهای غربی فروخته و از این تفاوت نرخ منتفع شوند.

استرالیا از دیگر منتفعان اقتصادی این جنگ است؛ اوکراین برای تامین بخشی از نیاز خود به مواد اولیه که پیش از آن از طریق روسیه تامین می‌شد به سراغ این کشور رفته و به این ترتیب استرالیا با بهبود بازار صادراتی مواجه شده است؛ هرچند تضعیف نرخ کامودیتی‌ها در بازه سالانه از میزان سودآوری تولیدکنندگان استرالیایی کاسته است.

کاهش درآمدهای صادراتی روسیه، علی‌رغم رشد حجمی

ظرف ماه‌های ابتدایی شروع این جنگ، بسیاری از تحلیلگران با پیش‌بینی رشد نرخ در بازارهای کالایی، احتمال رشد درآمد صادراتی روسیه را داشتند. اما وضعیت به نحو دیگری پیش رفت. در شرایط کنونی اگرچه روسیه به میزان قبل از آغاز جنگ و حتی بیشتر محصولات مختلف را صادر می‌کند، اما استمرار این صادرات براساس ارائه تخفیف انجام می‌شود. تخفیف‌های صادراتی روسیه در حوزه انرژی به میزانی افزایش یافته است که بسیاری بر این باورند که درآمد این کشور از این محل در سال 2023 کاهش قابل توجهی خواهد داشت.

به این ترتیب باید اذعان کرد که هدف تحریم‌های غربی از کاهش درآمد روسیه از محل صادرات به میزان قابل توجهی تحقق یافته است.