اکوایران: هـر چنـد ایـران از نخسـتین کشـورهایی بـود کـه استقلال تاجیکسـتان را بـه رسـمیت شـناخت و نخسـتین کشـوری بود که سفارت خود در دوشنبه را افتتاح کرد، با این حال به رغم مشترکات تاریخی، زبانی و فرهنگی بی‌مانند، روابط اقتصادی دو کشور تنها در سال‌های اخیر رو به افزایش بوده است. البته هنوز سطح مبادلات تجاری دو کشور بسیار محدود است و فاصله زیادی با پتانسیل‌های آنها دارد.

در حال حاضر، از مجموع 53.16 میلیارد دلار صادرات ایران در سال ،1401 تاجیکستان 0.32درصد (17.4 میلیـون دلار) را بـه خـود اختصـاص داده اسـت و از ایـن نظـر در جایـگاه بیسـت و سـوم در میـان شـرکای تجـاری ایران قرار گرفته است.

درحوزه واردات نیز این کشور از مجموع 59.65 میلیارد واردات ایران، با اختصاص 0.13 درصد ( 79.6 میلیون دلار) به خود، در جایگاه چهلم قرار گرفته است.

مبادلات تجاری ایران- تاجیکستان

همچنیـن در شـش ماهـه نخسـت سـال 1402 مجمـوع صـادرات ایـران بـه تاجیکسـتان برابـر بـا ۱۳۵ هـزار تـن بـه ارزش بیـش از 116.6 میلیـون دلار و مجمـوع واردات ایـران از تاجیکسـتان بیـش از 12.1 میلیـون تـن بـه ارزش کمتـر به ارزش کمتر از 32 میلیون دلار بوده است.

در بازه ،1395-1401 تجارت ایران و تاجیکستان با فراز و نشیب همراه بوده است. چنان که از ۲۳۱ میلیون دلار در سال ۱۳۹۶ به ۱۰۵ میلیون دلار در سال ۱۳۹۷ رسـیده اسـت؛ سـپس بـا کاهـش شـدید و متوالـی در دو سـال ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ بـه 23.7 میلیـون دلار سـقوط کرده اسـت و مجـددا در دو سـال متوالـی بـا افزایـش شـدید بـه ۲۵۰ میلیـون دلار، یعنـی بالاتر از ۱۳۹۶ رسـیده اسـت. بنابرایـن می‌توان گفت هر چند تجارت میان دو کشور، در مقطعی دو ساله، با خروج ایالات متحده از برجام به شـدت کاهـش یافتـه اسـت، بـا در نظـر گرفتـن دوره شـش سـاله تأثیـری از آن نپذیرفتـه اسـت.  

ارزش دلاری صادرات ایران و تاجیکستان در واحد وزن

در سـال ،1401 انـواع پنبـه حلاجی‌نشـده با 77.5 میلیـون دلار و پیلـه کـرم ابریشـم ۸۸۲ هـزار دلار عمـده اقلام وارداتـی ایـران از تاجیکسـتان را تشـکیل داده‌انـد.

الزامات توسعه تجارت تهران - دوشنبه

اما الزامـات توسـعه روابـط تجـاری و اقتصـادی دو کشـور چیست؟ طبق پژوهش اتاق بازرگانی ایران، تلاش برای شکل‌دهی به توافقنامه تجارت ترجیحی و ارتقاء آن به موافقتنامه تجارت آزاد به عنـوان ضـرورت توسـعه روابـط تجـاری میـان دو کشـوراولین گام است.

همکاری در بخش معدن با توجه به اهمیت روزافزون این بخش در اقتصاد تاجیکستان و توانمندی‌های شرکت‌های ایرانی در زمینه اکتشاف، استخراج و فراوری در کنار اسـتفاده از ظرفیـت بنـدر چابهـار بـرای تخفیـف محدودیـت هـای سـرزمینی تاجیکسـتان در دسترسـی بـه بازارهای بین‌المللی از دیگر نکات مهم است.

برگزاری نمایشگاه‌ها و کنفرانس‌های تخصصی برای بازرگانان دو طرف با هدف آشنایی بیشتر از پتانسیل‌های تجاری میان دو کشور، فعـال کـردن بخـش اقتصـادی سـفارت‌های دو کشـور بـا هـدف کمـک بـه بخـش خصوصـی بـرای توسـعه حضـور خـود در بازارهـای هـدف از دیگر نکاتی است که کارشناسان مرکز پژوهشهای اتاق ایران پیشنهاد داده‌اند. امکان سنجی بهره‌گیری از بانک‌های روسیه مستقر در تاجیکستان با هدف کاهش آسیب‌های ناشی از عدم حضور بانک‌های ایرانی در تاجیکستان به واسطه تحریم‌های آمریکا علیه ایران متحده علیه ایـران راهکار دیگری است که پژوهشگران پیشنهاد می‌دهند.

همـکاری در زمینـه کشـاورزی فراسـرزمینی در تاجیکسـتان بـا توجـه بـه منابـع آبـی بـزرگ ایـن کشـور از یـک سـو و محدودیـت شـدید آب در ایـران ، ورود شـرکت‌های ایرانـی فعـال در زمینـه سـاخت نیروگاه‌هـای بـرق آبـی بـه ایـن صنعـت در تاجیکسـتان بـا توجـه بـه ظرفیـت عظیـم ایـن کشور از نکات مهم دیگر است. همکاری در زمینه تولید محصولات شیشه، سرامیک و مصالح ساختمانی و تلاش برای اختصاص سهم بیشتری از بازار تاجیکستان در زمینه نفت و فراورده‌های سوختی به ایـران را می‌توان راهکارهای بعدی خواند. در این بین همکاری در زمینه صنایع نساجی با توجه به سهم بالای پنبه در سبد صادراتی تاجیکستان نکته قابل تامل دیگر است.