به گزارش اکوایران؛ از سوی دیگر کاهش فعالیت کسب‌وکارها در خردادماه، در بخش صنعت به شدت مشهود بوده و این شاخص مدیران خرید بخش صنعت در این ماه بیشترین کاهش خود را طی 35 دوره گذشته ثبت کرده است. این موضوع نشان‌دهنده رکود عمیق در این بخش از اقتصاد است. بررسی گزارش شامخ مرکز پژوهش‌های اتاق ایران نشان می‌دهد، «قطعی برق روزانه» به‌ویژه در بخش صنعت و «مشکلات زنجیره تامین مواد اولیه» همچنین «کاهش تقاضای مشتریان داخلی» به دلیل نوسانات قیمتی و «نااطمینانی در خصوص نتیجه انتخابات» میزان فعالیت کسب‌وکارها را با کاهش قابل‌توجهی روبرو کرده است.

شامخ 1

عدد شاخص کل در خرداد

شاخص مدیران خرید کل اقتصاد در خرداد 1403، معادل 45.1 محاسبه شده که نشان می‌دهد سطح فعالیت‌های اقتصادی در این ماه نسبت به ماه قبل از آن کاهش یافته است. همچنین بر اساس نتایج پس از تعدیل فصلی، این شاخص برای خرداد معادل 44.9 برآورد شده است که برای دومین ماه پیاپی کاهشی است و در سری تعدیل شده به پایین‌ترین رقم در 44 ماه رسیده که بیانگر نامناسب بودن شرایط کسب‌وکارهای کشور در خرداد 1403 است.

از سوی دیگر بر اساس داده‌های به دست آمده از بنگاه‌های بخش صنعت، شاخص مدیران خرید بخش صنعت در خرداد 1403، معادل 49.8 محاسبه شده است. پس از تعدیل فصلی، این شاخص برای ماه خرداد معادل 46.3 برآورد شده است که بیانگر بدتر شدن محسوس وضعیت کل بخش صنعت نسبت به اردیبهشت است به‌طوری‌که در سری 57 دوره‌ای تعدیل شده سومین کمترین مقدار را ثبت کرده و طی 35 ماه اخیر کمترین مقدار بوده است. در خرداد 11 رشته فعالیت صنعتی (از 12 رشته فعالیت صنعتی)‌ با کاهش شاخص روبرو بوده‌اند.

 بر اساس این گزارش، در خصوص اختلال در زنجیره تامین مواد اولیه طبق پیش‌بینی ماه گذشته، سیاست جدید وزارت صمت در خصوص سامانه جامع تجارت و ثبت سفارشات مواد اولیه، شرکت‌ها را با موانعی روبرو کرده است و از طرفی عدم تخصیص ارز و مشکلات ترخیص کالا مرتبط با بانک مرکزی و گمرک نیز بر مشکلات تأمین مواد اولیه افزوده است.

در همین حال به دلیل برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در خردادماه و نااطمینانی در مورد تصمیمات و سیاست‌های دولت آتی، تقاضای مشتریان به‌واسطه نگرانی نسبت به آینده، افت کرده است.

تعدیل فصلی یا قصل زدایی یک روش آماری برای حذف مولفه‌های فصلی یک سری زمانی است و معمولا زمانی صورت می‌گیرد که بخواهیم روند و انحرافات چرخه‌ای از روند یک سری زمانی را مستقل از مولفه‌های فصلی آن تحلیل کنیم. مولفه فصلی بخشی از یک سری زمانی است که در آن داده‌ها تغییرات منظم و قابل پیش‌بینی را که منطبق بر فواصل زمانی تقویمی منظم و الگوی تکراری (مانند ماه‌ها یا سال مالی) است، تجربه می کنند.

شامخ 2

شاخص مدیران خرید کل اقتصاد

بررسی‌های آخرین نظرسنجی انجام شده از فعالان اقتصادی کشور، نشان می‌دهد که شاخص مدیران خرید کل اقتصاد (PMI) در خرداد 1403، معادل 45.1 محاسبه شده است. این شاخص نشان می‌دهد که سطح فعالیت‌های اقتصادی در این ماه نسبت به ماه گذشته کاهش یافته است و همچنین پس از تعدیل فصلی، این شاخص برای خرداد معادل 44.9 برآورد شده است که برای دومین ماه پیاپی کاهشی است و در سری تعدیل شده به پایین‌ترین مقدار 44 ماهه از مهر 1399 کاهش پیدا کرده است که بیانگر نامناسب شدن شرایط کسب‌وکارهای کشور در خرداد است.

براساس ارزیابی‌های صورت گرفته،‌ شاخص «میزان تولید محصول یا ارائه خدمات» پس از حذف اثر فصلی، 40.7 به دست آمده که برای سومین ماه پیاپی کاهشی است و کمترین مقدار را در سری تعدیل شده به ثبت رسانده است. علاوه بر تقاضای ضعیف مشتریان، مشکلاتی ازجمله دشواری در تأمین مواد اولیه و قطعی برق، باعث کاهش زیاد تولید در خردادماه شده است.

از سوی دیگر شاخص «میزان سفارشات جدید مشتریان» در خرداد هم پس از حذف اثر فصلی، معادل 42.1 برآورد شده است که مؤید افزایش نرخ کاهش تقاضا نسبت به اردیبهشت است و کمترین مقدار 35 ماهه از تیر 1400 را به ثبت رسانده است. نوسانات قیمتی و نااطمینانی در خصوص نتیجه انتخابات و تصمیمات اقتصادی ماه‌های آتی تقاضای داخلی را تحت تأثیر قرار داده است.

شاخص «موجودی مواد اولیه یا لوازم خریداری شده» یکی از معیارهای اثرگذار در بخش‌های مختلف اقتصادی محسوب می‌شود که عدد به دست آمده برای آن در خردادماه، معادل 45.6 برآورد شده است و برای چهارمین ماه پیاپی کاهشی بوده است و کمترین میزان 16 ماه اخیر از بهمن 1401 را ثبت کرده است. به نظر می‌رسد همان‌طور که پیش‌بینی شده بود سیاست جدید وزارت صمت در خصوص سامانه جامع تجارت و ثبت سفارشات مواد اولیه و همچنین عدم تخصیص ارز و مشکلات ترخیص کالا مرتبط با بانک مرکزی و گمرک، بر مشکلات زنجیره تأمین مواد اولیه افزوده است. این در حالی است که علی‌رغم کاهش در رشد قیمت خرید مواد اولیه یا لوازم موردنیاز شرکت‌ها، مشکلات در تأمین مواد اولیه شدت بیشتری داشته‌اند.

در این میان شاخص «موجودی محصول نهایی در انبار»، 46.2 به پایین‌ترین مقدار 37 ماهه خود از اردیبهشت 1400 رسیده است. با کاهش تولید و کمبود مواد اولیه، بنگاه‌ها عمدتاً از موجودی انبار برای تأمین تقاضای بازار استفاده کرده‌اند.

اما روند شاخص «میزان صادرات کالاها یا خدمات» در خردادماه، پس از حذف اثر فصلی (تعدیل فصلی)، 43.2 برآورد شده، که برای دومین ماه پیاپی کاهشی بوده است و کمترین میزان 37 ماهه از اردیبهشت 1400 را به ثبت رسانده است.

شاخص «میزان فروش کالاها یا خدمات» در خردادماه، 43.7 برای دومین ماه پیاپی کاهشی است و به کمترین مقدار 20 ماهه کاهش یافته است. در این میان علاوه بر کاهش سطح تقاضای داخلی و بلاتکلیفی طرف تقاضا در خرید به دلیل شرایط سیاسی-اقتصادی ماه‌های آتی بعد از انتخابات و تأثیر آن در سیاست‌گذاری، تقاضای صادراتی نیز متأثر از نوسانات قیمتی تحت تأثیر قرار گرفته است.

از سوی دیگر در میان شاخص‌‌های مورد ارزیابی، شاخص «انتظارات در مورد میزان فعالیت اقتصادی» هم در خردادماه شکل کاهشی به خود گرفت، این شاخص در غالب ما‌ه‌ها روند خوش‌بینانه دارد، اما در خرداد ماه شاخص «انتظارات در مورد میزان فعالیت اقتصادی» برای ماه آینده عدد 59.1 بوده که کمترین رشد را در سه ماه اخیر را ثبت کرده است. با این شرایط می‌توان گفت خوش‌بینی فعالان اقتصادی به پایین‌ترین مقدار 3 ماهه اخیر رسیده است و تولیدکنندگان به نگرانی‌های مربوط به محیط تقاضا در ماه‌های آینده و برگزاری انتخابات، به‌ویژه در رابطه با چگونگی سیاست‌گذاری‌های پیش‌رو اشاره کرده‌اند.

شامخ 3

شاخص مدیران خرید بخش صنعت

بر اساس داده‌های به دست آمده وضعیت بنگاه‌های بخش صنعت، هم در بازه زمانی مورد بررسی نامساعد گزارش شده است. ارزیابی‌های صورت گرفته نشان می‌دهد، در خصوص اختلال در زنجیره تامین مواد اولیه طبق پیش‌بینی ماه گذشته، سیاست جدید وزارت صمت در خصوص سامانه جامع تجارت و ثبت سفارشات مواد اولیه، شرکت‌ها را با موانعی روبرو کرده است و از طرفی عدم تخصیص ارز و مشکلات ترخیص کالا مرتبط با بانک مرکزی و گمرک نیز بر مشکلات تأمین مواد اولیه افزوده است.

 براساس ارزیابی‌ها می‌توان گفت شاخص «مقدار تولید محصولات» پس از تعدیل فصلی عدد 45.4 محاسبه شده که  کمترین میزان در 17 ماهه از دی 1401 را ثبت کرده است. به نظر می‌رسد با توجه به مشکلات در زنجیره تأمین مواد اولیه، قطعی برق در بخش تولید و همچنین کاهش تقاضای مشتریان، بنگاه‌ها نیز در سطوح پایین تولید خود فعالیت می‌کنند.

از سوی دیگر شاخص «میزان سفارشات جدید مشتریان» در ماه خرداد پس از تعدیل فصلی، معادل 42.2، برآورد شده است و کمترین مقدار 28 ماهه اخیر را به ثبت رسانده است. بر این اساس تقاضای مشتریان در این ماه برای سومین ماه پیاپی کاهشی بوده است. به دنبال نوسانات نرخ ارز طی ماه‌های گذشته و نااطمینانی سیاسی-اقتصادی، تقاضای مشتریان با کاهش روبرو شده است.

در میان شاخص‌های مورد بررسی شاخص «موجودی مواد اولیه» در خردادماه، پس از تعدیل فصلی، معادل 43.8 برآورد شده است، که برای چهارمین ماه پیاپی کاهشی بوده و کمترین مقدار در 16 ماهه اخیر را به ثبت رسانده است. علی‌رغم کاهش نرخ رشد قیمت مواد اولیه، همچنان به دلیل عدم تخصیص ارز به واردات مواد اولیه و سیاست جدید وزارت صمت در خصوص ثبت سفارشات و موانع بانک مرکزی در ترخیص کالا از گمرک، تولیدکنندگان را در تأمین مواد اولیه با محدودیت مواجه کرده است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد شاخص «موجودی محصول نهایی در انبار» هم در خردادماه، پس از تعدیل فصلی، معادل 49.4 برآورد شده است که بیانگر کاهش در موجودی انبار به کمترین مقدار 16 ماهه اخیر است. با توجه به مشکلات تامین مواد اولیه و کاهش تولید و قطعی برق، شرکت‌ها برای تأمین تقاضا از موجودی انبار به میزان بیشتری استفاده کرده‌اند.

شاخص «میزان فروش محصولات» یکی دیگر از شاخص‌های اثرگذار در بخش صنعت محسوب می‌شود که در خرداد، پس از حذف اثر فصلی، معادل 40.8 برآورد شده است و برای چهارمین ماه متوالی کمتر از محدوده مرزی 50 قرار گرفته است. این شاخص با شدت بیشتری در مقایسه با ماه قبل کاهش داشته و در سری تعدیل شده 69 دوره در صنعت سومین کمترین مقدار را داشته و کمترین مقدار 35 ماهه را ثبت کرده است. میزان فروش در این ماه در همه رشته فعالیت‌های صنعت با کاهش زیادی روبرو بوده است.

شامخ 4