پایان رویای پوتین با ضدحمله حیرت آور اوکراین؛ در انتظار تصمیم سخت کرملین

به گزارش اکوایران، سرعت ضدحمله اخیر نیروهای اوکراینی و آزادسازی بخش قابل توجهی از سرزمین های اشغالی در روزهای اخیر مایه شگقتی بسیاری از ناظران شده است. روز گذشته ولودیمیر زلنسکی، رئدس جمهور اوکراین ادعا کرد رزم آوران کشورش بیش از 6000 کیلومتر از خاک سرزمین را از اشغال متجاوزان روس آزاد کرده اند. این مسئله باعث شده برخی پیش بینی کنند که جریان جنگ در اوکراین در حال چرخش علیه روسهاست.

مارک چمپین، تحلیلگر بلومبرگ، با انتشار یادداشتی با عنوان «پیروزی های اوکراین، شکست روسیه را پیش می اندازد؟» تلاش داشته از طریق گفتگو با تحلیلگران امور نظامی اعتبار چنین ارزیابی ها و گمانه زنی ها را بسنجد.

ضدحمله ای حیرت آور

سرعت و موفقیت حیرت آور ضدحمله اوکراین در شمال شرق ممکن است به تحقق سناریو ای بیانجامد که از زمان حمله روسیه به اوکراین در ماه فوریه کمتر کسی احتمال آن را می‌دادند: شکست ارتش روسیه یا حتی فروپاشی آن.  در وضعیتی که تحولات روز به روز میدان نامشخص است، سخت است بتوان پیش بینی ای از نتیجه ی جنگ کرد. اما چیزی که مشخص است این است که روسیه حتی با در نظر گرفتن 6000 کیلومتری که اوکراین به تازگی پس گرفته همچنان یک پنجم خاک این کشور را در اختیار دارد.

به هرحال بین تحلیلگران غربی و روسی شک کمی وجود دارد که تهاجم اخیر اوکراین نشانه ای از برگشتن ورق جنگ است که در دست کم می تواند نقشه پوتین برای اشغال کامل منطقه دونباس، در شرق، را با اختلال مواجه کند.

هم فرصت، هم تهدید

لئون پانتا، رئیس سابق سیا و وزیر دفاع ایالات متحده در دوران دونالد ترامپ، در گفتگو با تلویزیون بلومبرگ گفته این تحولات می تواند هم فرصت باشد و هم یک تهدید خطرناک. این نگرانی وجود دارد که روسیه از ترس شکست، سطح درگیری را -مثلا با حمله تاکتیکی اتمی- بالا ببرد. اگر پوتین در تنگنا قرار بگیرد احتمال چنین اقداماتی وجود خواهد داشت.

به نوشته لارنس فریدمن، مورخ نظامی و استاد مطالعات جنگ کالج سلطنتی لندن: «حمله اخیر اوکراین بیشتر پیش بینی ها از روند جنگ را تغییر داد، تا حدی که این تصور که جنگ قرار است در طول زمستان گره بخورد تغییر کرده، و به طور ناگهانی احتمال شکست یکباره  روسیه نیز قوی شده است -هم به دلیل ورشکستگی اقتصادی و هم شکست نظامی».

از دست رفتن چشم انداز تسلط کامل بر دونباس

تخلیه شهر ایزیوم از سوی روسیه، که منطقه ای حیاتی برای پشتیبانی از نیروها و ارسال تسلیحات محسوب می شود، مسئله ای کلیدی تفسیر می شود. مؤسسه مطالعات جنگ مستقر در واشنگتن، در گزارش خود پیرامون این مسئله اعلام کرد: «بازپس گیری ایزیوم توسط اوکراین به این چشم انداز خاتمه داد که روسیه بتواند به اهداف اعلام شده خود در استان دونتسک دست یابد».

باید در نظر داشت تأثیر موفقیت های اوکراین بر جریان جنگ بستگی به پاسخ روسیه به آنها نیز دارد و این در حالی است که ابتدا تلاش برای تصرف کیف، و اکنون هدف بعدی -تصرف کل منطقه دونباس- خنثی شده است. تا کنون، پوتین تمایلی به اعلام رسمی جنگ و بسیج عمومی، حمله به متحدان اوکراین یا پاسخ هسته ای احتمالی نداشته است.

سایه زمستان بر سر اوکراینی ها

تا روز دوشنبه نشانه ای از اینکه روسیه آمادگی پس گرفتن سریع ایزیوم را دارد وجود نداشت. به جای آن روسها روزهای یکشنبه و دوشنبه با موشک های دوربرد تأسیسات برق شهروندان خارکیف، دنیپرو و چند شهر دیگر اوکراین را مورد حمله قرار دادند و موجب خاموشی های گسترده شدند و چشم انداز زمستانی طولانی و سرد را برای غیرنظامیان اوکراینی به تصویر کشید. در تلویزیون ملی روسیه مفسران از این حمله ها استقبال کردند و درخواست ادامه ی آنها را داشتند.

دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین، گفته که «عملیات ویژه نظامی» در اوکراین تا رسیدن به اهدافش ادامه خواهد داشت. پوتین هم در ظاهر هیچ نگرانی از بابت این شکست ها بروز نداد و در یک نشست اقتصادی در روز دوشنبه گفت که صبح را صرف کار روی بودجه سال آینده کرده است.

در انتظار تصمیم کرملین

به عقیده جک واتلینگ، محقق ارشد جنگ های زمینی در موسسه رویال یونایتد سرویس، این جنگ هنوز هم قرار است تا سال آینده ادامه داشته باشد مگر آنکه روسیه طی یک تصمیم سیاسی از اوکراین خارج شود. دلیل عمده ی آن این است که اوکراین منابع و تدارکات کافی برای استفاده از این موقعیت و تمام کردن کار را ندارد.

مایکل کافمن، محقق نظامی روسی در اندیشکده امنیتی سی ان ای،  می گوید سرعت ضدحمله در منطقه خارکیف نشان داد اوکراین از لحاظ کیفیت نیروی انسانی موقعیت بهتری دارد، چراکه می تواند به سرعت نیروهایش را حرکت دهد و به میدان بفرستد، درحالی که روسیه از نظر توان فردی نیروهایش ضعیف است چراکه نیروهایشان کیفیت و کفایت ندارند. به گفته کافمن: «از این ها می توان نتیجه گرفت که ارتش روسیه شرایطی پایدار در جنگ ندارد«.با این حال به اعتقاد او، جزئیات نبرد روزهای اخیر هنوز آنقدر مبهم است که نمی توان فهمید پیروزی گسترده اوکراین در استان خارکیف تا چه حد به برای روسها سنگین بوده است.

طبق گزارش رسانه ها، در نتیجه ضدحملات اخیر، کرملین همه‌پرسی برنامه‌ریزی شده در ماه‌های آینده برای الحاق سرزمینهای اوکراینی در مناطق شرقی دونباس در لوهانسک و دونتسک و استان‌های جنوبی خرسون و زاپوروژژیا را به تعویق انداخته است.

خوشحالی محتاطانه

وزیر دفاع اوکراین، الکسی رزنیکوف، در مصاحبه با فایننشال تایمز گفته که با وجود خوشحالی شان با احتیاط عمل خواهند کرد: فاز پیروزی، پیشروی و طوفان جای خود را به فاز تثبیت و ایجاد سکوی پرش برای پیشروی های آینده داده است.  

در عین حال ناامیدی و عصبانیت از جریان جنگ بین فعالان ملی گرای روسی گسترش یافته و حتی به تلویزیون ملی روسیه نیز رسیده است، جایی که نماینده سابق پارلمان روسیه گفته که پوتین روسیه را  به اشتباه وارد یک جنگ استعماری کرده که پیروزی در آن از اول غیرممکن بود. با این حال سایر مهمانان از پوتین خواستند تا ظرفیت کامل نظامی خود را برای جنگ در اوکراین بسیج کند.