زنگ هشدار به صد در آمد؛ تراژدی بوسنی در اوکراین تکرار خواهد شد؟

به نوشته اکوایران، اوکراین در چند ماه گذشته با تکیه بر ضد حمله های متقابل و بازپس گیری مناطق وسیعی از خاک خود، توانسته ثابت کند که بسیاری از منتقدان درباره پایان این نبرد درگیر اشتباه محاسباتی شده اند. اما موفقیت های نظامی اوکراین همزمان با عقب نشینی روس ها برای متقاعد کردن متحدان غربی کی یف جهت افزایش حمایت های نظامی کافی نیست بالاخص در شرایط کنونی که فشارها بر دولت اوکراین جهت تعامل با کرملین افزایش یافته است.

به نوشته خبرگزاری الجزیره، مارک میلی، رئیس ستاد مشترک ارتش آمریکا بیش از همه بر گزینه دیپلماسی تاکید و اصرار دارد که اوکراین قادر نیست سایر سرزمین هایی که در اختیار روس ها قرار دارد را آزاد کند. هرچند دیگر چهر های دولت جو بایدن به شکلی علنی از خواست میلی مبنی بر کلید خوردن رایزنی ها حمایت نکردند اما زلنسکی تصور می کند که برای انجام گفتگوهای صلح تحت فشار قرار دارد.

زنگ خطر به صدا درآمده است

شواهد نشان می دهد زنگ های هشدار به صدا درآمده و این احتمال بالا است که اوکراین به سرنوشت بوسنی دچار شود؛ دولتی که به  با توافق صلح عمیقا ناقص تعریف شد. با این همه نمی توان میان اوکراین و بوسنی خط مستقیم ترسیم کرد. سال 1992، زمانی که بوسنی هدف حمله قرار گرفت، سازمان ملل تحریم های تسلیحاتی را اعمال کرد تا بدین طریق توانایی این بازیگر برای دفاع از خود را کاهش دهد. بدین طریق بوسنی سرزمین های بسیاری را از دست داد و نتوانست مانع از نسل کشی شود.

جامعه اروپا، سلف اتحادیه اروپا و سازمان ملل دیپلمات هایی را اعزام کردند که سیاست تقسیم را در پوشش زبان صلح دنبال می کردند. دیودید آرون، میانجی بریتانیایی در لحظه ای نادر صراحتا به بوسنیایی ها گفت، رویا را رویا نبینید. در مقابل اوکراین از زمان حمله روس ها از حمایت های دیپلماتیک و نظامی برخوردار بوده بالاخص در عرصه تسلیحات. به همین دلیل کی یف  نه تنها فرصت یافت تا طرح های روسیه برای تصرف کامل این کشور را خنثی کند، بلکه یک ضد حمله موفقیت آمیز را هم کلید زد.

هراس از تکرار سناریوی بوسنی!

همانگونه که نیروهای دولتی بوسنی در تابستان و پاییز 1995 درگیری ها را تحت فشار غرب متوقف کردند، از اوکراینی ها نیز به شکل ضمنی خواسته شده تا سلاح هایشان را زمین بگذارند. در ارتباط با بوسنی، فشار برای رایزنی ها موجب شد تا سارایوو در موقعیت شکننده ای قرار بگیرد. این کشور به نیروهای خود اجازه نداد تا سرزمین های بیشتری را آزاد به همین دلیل صربستان و نیروهای شورشی وابسته به این کشور در جریان رایزنی ها اهرم های فشار قدرتمندتری داشتند.

با توجه به این حققیت که هنوز منطقه دونباس و بخش هایی از خرسون و زاپروزیا در اختیار روس ها قرار دارد، اوکراین نیز ممکن است به سرنوشت مشابهی دچار شود. اگر فشارهای غرب ادامه یابد، زلنسکی برای انتخاب در شرایط دشواری قرار خواهد گرفت؛ همان شرایطی که علی عزت ‌بیگوویچ، رئیس‌جمهور بوسنی، به واسطه فشارهای ریچارد هالبروک، دیپلمات آمریکایی و مذاکره کننده ارشد در مذاکرات صلح دیتون در سال 1995 در آن قرار داشت.

هالبروک در همان بازه زمانی به رهبر بوسنی گفته بود، آیا شما می خواهید در قاب یک دولت واحد مذاکره کنید یا ساختاری تجزیه و تقسیم شده؟رئیس جمهوری بوسنی بعد از آن چاره ای نداشت تا برای حفظ تمامیت ارضی سرزمینش رایزنی ها را اغاز کند. رایزنی هایی که به واسطه آن به دشمن این امکان داده شد تا با استفاده از حق وتوی که در اختیارش قرار گرفته بود مانع از هرگونه اقدام اجرایی یا قانونگذاری توسط نهادهای دولتی شود.

سرنوشت اوکراین در دستان زلنسکی

حال اگر زلنسکی با آغاز مذاکرات صلح موافقت کند ناچار است به طرح پیشنهادی مبنی بر واگذاری بخشی از خاک اوکراین به روسیه و پذیرش مناطق خودمختار وفادار به کرملین تن بدهد. رئیس جمهوری اوکراین وعده آزادی سرزمین هایی که در اختیار روس ها قرار دارد از جمله کریمه را داده است. حال اگر او در باب تمامیت ارضی سرزمینش مصالحه کند، شرایط دولت و روحیه نظامیانش را تضعیف خواهد کرد. علاوه بر این رایزنی ها عدم تکرار حملات روس ها به خاک اوکراین را تضمین نخواهد کرد.در صورتی که زلنسکی ناچار شود خودمختاری شرق اوکراین را بپذیرد خطر نظارت بر ایجاد یک نهاد از نوع جمهوری صربسکا در کمین است.

چنین فعلی عملا به شورشی های حامی روسیه اجازه خواهد داد تا در اداره امور اوکراین مداخله کرده و اظهار نظر کنند. چنین رویکردی نه تنها توسعه در اوکراین را مختل خواهد کرد بلکه مانع ادغام این کشور در اتحادیه اروپا و ناتو خواهد شد. اوکراین می تواند از تجربه بوسنی درس گرفته تا اشتباه های مشابه را تکرار نکند. کی یف می بابیست در برابر فشارها جهت آغاز مذاکرات صلح زودهنگام مقاومت کند.

اوکراین باید واقعیت های میدان نبرد را به نفع خود تغییر دهد هرچند این احتمال وجود دارد که آزادی کامل از طریق نبرد ممکن نباشد. پیروزی بزرگ علیه روس ها، اهرم قدرتمندی است در اختیار اوکراینی ها تا دست بالا را داشته باشند. بر روی میز مذاکره وضعیت نظامی در میدان مهم ترین عامل شکل دهنده به یک راه حل صلح امیز است. در ماجرای بوسنی، این کشور مرزهای جمهوری صربستان را تعیین کرد و همزمان اجازه داد تا بر سرزمین هایی که به لحاظ قومی پاکسازی شده بودند، حکمرانی شود. کی یف نباید اجازه دهد این تراژدی برایش تکرار شود. صلح ناقص بوسنی را را ناکارامد کرد و امنیت و توسعه این بازیگر را به شکلی منفی تحت تاثیر قرار داد. زلنسکی بهتر است تراژدی بوسنی را به متحدان غربی اش یادآوری کرده و از آنها بخواهد درخواست های غیر منطقی شان برای مذاکره اولیه صلح کنار بگذارند.