چرایی به بن بست رسیدن گفتگوهای برجامی به روایت رابرت مالی؛ تلاش برای برائت از اتهام!

به گزارش اکو ایران، جو بایدن دو سال پیش و در جریان رقابت های انتخاباتی اش وعده داده بود که احیای برنامه اقدام جامع مشترک( برجام) را در اولویت های خود قرار دارد؛ توافقی که ایالات متحده می 2018 به واسطه خواست دونالد ترامپ، رئیس جمهوری وقت این کشور از آن خارج شده بود. حالا دو سال از زمان وعده های بایدن می گذرد اما رایزنی ها برای احیای توافق هسته ای به بن بست رسیده یا به ادعای گروهی از ناظران شکست خورده است. ایران در واکنش به دومین قطعنامه شورای حکام غنی سازی اورانیوم خود را به 60 درصد رسانده است. گروهی از ناظران با اشاره به مواضع سرسختانه ایران و آمریکا و تصمیم اخیر تهران برای افزایش غنای اورانیوم مدعی اند که امکان از سرگیری گفتگوهای سازنده با غرب حالا گزینه ای محال قلمداد می شود. اما گروهی دیگر باور متفاوتی دارند.

تلاش برای برائت از اتهام

 نشریه فارین پالسی با اشاره به مواضع متفاوت ایران و غرب درباره توافق هسته ای با ایران؛ مواضعی که زمینه ساز توقف رایزنی ها شد در این باره مدعی است که اگر ابتدا تصور می شد که گفتگوهای برجامی صرفا به دلیل اختلاف ها حداقل تا بعد از انتخابات میان دوره ای کنگره متوقف خواهد شد، امروز( به ادعای این نشریه) مقوله هایی چون پرنده های ادعایی ارسالی ایران به روسیه؛ موضوعی که تهران بارها حاشیه های مرتبط بدان را رد کرده و می کند همچنین ناآرامی ها در ایران، به چالش های مضاعفی در مسیر گفتگوها تبدیل شده اند. به همین بهانه نشریه فارین پالسی  با رابرت مالی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران مصاحبه ای داشته است.

مالی در جریان این گفتگو در پاسخ به سوال فارین پالسی مبنی بر این که زمان عبور ایران از گریز هسته ای چه زمان است مدعی شد که پاسخ بدین سوال دشوار است چرا که ایالات متحده جزئیاتی از برنامه هسته ایران در اختیار ندارد. با این همه به ادعای نماینده آمریکایی در امور ایران با افزایش غنی سازی اورانیوم، تهران گزینه خطرناکی را برگزیده هرچند به گفته او واکنش های ایران پاسخ به سیاست نادرست دونالد ترامپ و خروج ایالات متحده از برجام است.

 مالی درباره ادعای مرتبط با شکست خوردن رایزنی های هسته ای هم گفت که بایدن در کارزار انتخاباتی اش گفته بود که در صورت پاسخ مثبت تهران حاضر به بازگشت برجام خواهد بود. او در ادامه با اشاره به حسن نیت (ادعایی) آمریکایی ها در جریان رایزنی ها گفت که ایران و آمریکا در جریان رایزنی های غیر مستقیم بارها به توافق جهت احیای برجام نزدیک شدند، اخرین بار ماه اوت بود که امکان احیای برجام افزایش یافت. با این همه به ادعای مالی ایران هر بار با طرح خواسته ها و مطالبه های جدید که به شکلی مستقیم به مذاکرات هسته ای ارتباطی نداشت این حس را به نمایندگان آمریکایی القا می کرد که ایران درباره توافق هسته ای درگیر چند صدایی است. این ادعا در حالی مطرح شد که رهبران ایران بارها تاکید کرده اند که خواسته هایشان مطابق با مفاد مندرج در برجام بوده و برمبنای خط قرمزهای ایران ارائه شده است.

چرا ایران متن پیش نویس را مشروط کرد؟

 مالی در ادامه با طرح این ادعا که آمریکا و تروئیکای اروپای همگی پیش نویس متن نهایی برای احیای برجام را منصفانه می خواندند ادعا کرد که باید از ایران پرسید چرا با مفاد آن موافقت نکرده است.مالی در پاسخ به سوال دیگر فارین پالسی مبنی بر این که آیا تیم آمریکایی آماده بود که همه خواسته های تهران را برای احیای توافق هسته ای محقق کند یا نه نیز توپ را در زمین ایران انداخت و مدعی شد که ایران توافقی را که که به همه خواسته هایش پرداخته بود را نپذیرفت.

به ادعای او ایالات متحده در صدد بود تا تحریم هایی را که به واسطه برنامه هسته ای ایران بر این کشور در زمان ریاست ترامپ تحمیل شده بود را بردارد.اما ایران نپذیرفت. این ادعا در حالی مطرح شد که مقام های ایران در میانه گفتگوهای برجامی در ازای برداشته شدن تحریم ها از واشنگتن ضمانت می خواستند( یکی از شروط اصلی تهران برای بازگشت به توافق) تا اطمینان حاصل کنند که در صورت خروج بایدن از کاخ سفید، سناریوی سال 2018 تکرار نشود؛ تضمینی که ایالات متحده ارائه نکرد.

خط قرمز واشنگتن به ادعای مالی

مالی در پاسخ به این سوال فارین پالسی که نقطه ای که بازگشت به برجام دیگر قابل قبول نمی باشد، کدام نقطه است گفت که این سوال بیش از آن که فنی باشد سیاسی است. به ادعای او زمانی که ایران فارغ از تحریم ها از مرز گریز هسته ای عبور کند،آن زمان نقطه ای است که می توان گفت که معامله از دست رفته است. مالی در ادامه مدعی شد که امروز توافق با ایران دیگر در اولویت های سیاسی ایالات متحده قرار ندارد و بلکه مسئله ارسال ادعایی پرنده ایرانی به روسیه مورد توجه قرار گرفته است.

 مالی در ادامه گفت که طبیعتا مذاکره های کلیدی باید انجام شود با این همه در گام نخست ایران باید این نکته را روشن کند که تمایلی به توافق دارد یا نه. چرا که به ادعای مالی شواهد نشان می دهد گروهی در ایران خواهان توافق نیستند و این مقوله مالی موجب به بن بست رسیدن مذاکرات شده است. مالی در پاسخ به انتقادها مبنی بر این که بایدن در باب احیای برجام تعلل کرد نیز گفت که یک ماه پس از به قدرت رسیدن بایدن، ایالات متحده رایزنی ها با اروپا را آغاز کرد تا روشن کند که آماده توافق با ایران است. با این همه به گفته مالی تهران حاضر نبود با آمریکایی ها به طور مستقیم رایزنی ها را آغاز کند و( به ادعای او) همین مسئله موجب ایجاد وقفه در شروع رایزنی ها شد.

اذعان به دشواری ها در مسیر احیای برجام

نماینده آمریکا در امور ایران در ادامه تاکید کرد که درباره برنامه هسته ای تهران اولویت اصلی دولت بایدن گزینه دیپلماسی است هرچند به ادعای او واشنگتن اهرم های دیگری هم برای تحت فشار قرار دادن ایران در اختیار دارد. مالی در ادامه گفت، در زمان ریاست ترامپ، بسیاری از جمله تروئیکای اروپایی ایالات متحده را به واسطه سیاست های وقت آمریکا مقصر توقف برجام می دانستند اما امروز شرایط متفاوت است و آمریکا و سه کشور اروپایی( فرانسه، آلمان .و بریتانیا) هم صدا هستند.

مالی در ادامه این اظهارات ادعا کرد که اگر گزینه دیپلماسی و سایر گزینه های مشابه کارساز نباشد شاید واشنگتن گزینه سخت گیرانه تری را برگزیند. گزینه ای که به باور کارشناسان هزینه های سنگینی را هم بر آمریکا و هم بر متحدانش در منطقه و خارج از منطقه تحمیل خواهد کرد. مالی در پاسخ به سوال فارین پالسی مبنی بر این که آیا نتایج انتخابات میان دوره ای کنگره آمریکا، سیاست های این کشور در ارتباط با ایران را تحت تاثیر قرار خواهد یا نه نیز گفت که ممکن است رویکرد واشنگتن اندکی تغییر کند. هرچند آمریکا در تلاش است تا حد امکان سیاست دو حزبی اش را حفظ کند با این همه ممکن است به واسطه شرایط متفاوت، ادامه این مسیر اندکی دشوار باشد با این همه اعضای دولت بایدن کماکان با اعضای جمهوری خواه و دموکرات کنگره مشورت و رایزنی خواهند داشت تا درباره برنامه هسته ای ایران اجماع نظر حاصل شود.

تحریم ها درباره ایران کارساز نبود

مالی همچنین در واکنش به انتقادها درباره فشارهای اعمالی علیه ایران و کارساز نبودن تحریم ها و سیاست فشار حداکثری  اذعان کرد که تحریم ها علیه ایران به دشواری نتیجه خواهد داد. او گفت، باید اعتراف کنم که تحریم های آمریکا علیه ایران نتیجه نداده و تهران برنامه هسته ای اش را فارغ از فشارها گسترش داده است. این در حالی است که در دیگر کشورها ما شاهد نتایج متفاوتی بودیم. اما ایران در برابر فشارها مقاومتی جدی کرده و می کند.

مالی گفت اگر نخواهیم نگاهی نوستالژیک داشته باشیم باید بگوییم که برجام ماحصل دیپلماسی بود تحت حمایت تحریم ها؛ بدین معنا که در مفاد این توافق تحریم ها( به ادعای مالی) به گونه ای هدف گذاری شده بودند که ایران قادر بود گام های واقع بینانه ای در راستای برنامه هسته ای اش بردارد تا بتواند فارغ از فشارها تجارت کند.او ابراز امیدواری کرد که در آینده زمینه برای احیای چنین توافقی حاصل شود.

امید به آغاز خوب!

مالی در پاسخ به آخرین سوال فارین پالسی دربار نقش اسرائیل به رهبری نتانیاهو در تغییر سیاست های برجامی واشنگتن نیز گفت که اظهار نظر در این باره زود است. بالاخص در شرایط کنونی که نخست وزیر جدید هنوز کابینه ای تعریف نکرده است.

 مالی در ادامه گفت که آمریکا از زمان پیروزی بایدن یا پیشتر صراحتا به اسرائیل موضع خود را در باب توافق با ایران اعلام کرده ایم. به گفته مالی آمریکا و اسرائیل باید از انچه در سال های 2015 و 2016 رخ داد درس بگیرند تا برخی از تراژدی ها تکرار نشود. امروز نتانیاهو بازگشته و من انتظار دارم بتوانیم با او رایزنی های خوبی داشته باشیم. به گفته مالی آمریکا به خوبی می داند که در ارتباط با احیای برجام با رهبران اسرائیل اختلاف نظرهایی وجود داشته و دارد اما طبیعتا دو بازیگر در باب جلوگیری از گریز هسته ای ایران تفاهم دارند، این  هدف ادعایی مشترک به گفته مالی آغاز خوبی است.