راه دشوار نتانیاهو برای رابطه دیپلماتیک با ریاض؛ عبور از کابینه وحشت؟

به گزارش اکوایران، کابینه تازه اسرائیل مهلت چندانی برای پایان دادن به چالش‌های پیش رو ندارد؛ از همین رو به باور ناظران، «بی بی» یا همان بنیامین نتانیاهو، پیش از آنکه وزرای کابینه‌اش را در دفاتر خود مستقر کند، احتمالاً باید مقوله‌های امنیتی را در اولویت برنامه‌هایش قرار دهد.

در شرایط کنونی درگیری میان نیروهای امنیتی اسرائیل و فلسطینی‌ها افزایش یافته و تشدید تنش‌ها موجب شده نهادهای حقوق‌بشری بیش از همیشه بر روزهای خونین کرانه باختری و شرق بیت‌المقدس متمرکز شوند و بر ضرورت پایان افراط‌گرایی در سرزمین‌های اشغالی تاکید کنند. طبیعتا با آغاز به کار کابینه‌ای که به‌واسطه حضور احتمالی چهره‌ای رادیکال در پست‌های کلیدی از آن تحت عنوان «کابینه وحشت» یاد می‌شود، خشونت‌ها تشدید خواهند شد. به همین دلیل کابینه جدید احتمالا جهت بقا و برای مقابله با سناریوهای احتمالی و جلوگیری از اوج‌گیری خشونت‌ها به سرعت تصمیم‌های سیاسی را اتخاذ خواهد کرد.

چالش «بی بی» در جامعه چند قطبی

آنگونه که تحلیلگران می‌گویند، اولویت کلیدی کابینه جدید «بی بی» می‌تواند تدوین سیاستی در باب چگونگی مقابله با رادیکالیسم در کرانه باختری باشد؛ تندروهایی که شهرک‌نشین‌ها و چهره‌های نزدیک به گروه‌های راست افراطی که در کابینه تازه تعریف شدند، بدان دامن زده و خواهند زد. در همین چارچوب کابینه اسرائیل در نخستین گام قادر است با خارج کردن کنترل سلاح گرم در جامعه دوقطبی‌شده حاکم به‌گونه‌ای به تنش‌ها میان فلسطینی‌ها و رادیکالی اسرائیلی پایان دهد.

از منظری دیگر نتانیاهو شاید ناچار شود رویکرد کابینه‌اش در ارتباط با تشکیلات خودگردان فلسطین مستقر در کرانه باختری را بازتعریف کند؛ ساختاری که در حال از دست دادن کنترل سیستماتیک و حاکمیتش بر اراضی اشغالی تحت اختیارش است. در شرایط کنونی سرزمین‌های اشغالی به‌واسطه مانور گروه‌های رادیکال و شهرک‌نشینان‌های افراطی درگیر خلاء قدرت است؛ گروه‌هایی که فارغ از وابستگی‌های احتمالی سازمانی، بر اساس موقعیت جغرافیایی با یکدیگر علیه فلسطینی‌های ساکن همصدا شده‌اند. ماحصل این همصدایی صحنه‌های تلخی است که در جنین و نابلس ترسیم شده و می‌تواند الخلیل را هم قربانی کند.

توافق با ریاض در سایه سیاست شهرک‌نشین‌ها

امروز ایالات متحده در قامت رهبر نظام بین‌الملل خطاب به کابینه جدید اسرائیل از از قصد خود مبنی بر مشارکت بیشتر در کرانه باختری خبر داده است؛ منطقه‌ای که در اختیار تشکلات خودگردان است و از بحران اقتصادی رو به رشد رنج می‌برد. طبیعتا حضور فعالانه آمریکا در کرانه باختری راه را برای مشارکت اروپا هموار خواهد. این گزاره برای کابینه جدید اسرائیل طبیعتا با اهمیت خواهد بود، چراکه امروز بیش از هر زمان دیگر کشورهای عرب همسایه، بازیگرانی چون اردن و مصر، از نزدیک تحولات مرتبط با تشکیلات خودگردان را برای ارزیابی روابطشان با تل‌آویو رصد خواهند کرد.

به باور ناظران تحولات کرانه باختری و سایر بخش‌های سرزمین‌های اشغالی چون جنین و نابلس می‌تواند روابط دیپلماتیک میان اسرائیل و گروهی از کشورهای عرب را که به‌تازگی کلید خورده، به شکل منفی تحت تاثیر قرار دهد. بنیامین نتانیاهو، رهبر حزب لیکود و نخست‌وزیر آینده اسرائیل، امروز برقراری رابطه دیپلماتیک با عربستان سعودی را در اولویت برنامه‌های سیاست خارجی خود تعریف کرده و به دنبال دستیابی توافق با ریاض جهت برقراری روابط دیپلماتیک با این کشور عربی در نخستین سال قدرت‌نمایی‌اش بعد از چند سال انزواست؛ اما این هدف تحت‌الشعاع اهداف متحدان راست‌گرای نتانیاهو قرار دارد؛ همان‌هایی که می‌خواهند وضعیت کرانه باختری را به نفع رادیکال‌ها تغییر دهند. آنها تمایل دارند فلسطین را وادار کنند تا از سرزمین‌ها و خانه‌های خود دست بکشد و با کلید زدن گزاره خروج، زمینه را برای گسترش شهرک‌سازی‌ها، که با انتقادهای جدی بین‌المللی روبرو است، هموار کنند.

«بی بی» چگونه قادر به توقف رادیکالیسم است؟

رادیکال‌ها خواهان آن هستند که مناطق فلسطینی‌نشین به بخشی از اسرائیل تبدیل شده، سازمان‌های مدنی فلسطینی حذف و فعالیت پاسگاه‌های غیرقانونی متوقف شود و قوانین حاکم بر جمعیت یهود ساکن در منطقه «C» در کرانه باختری تغییر کند. حال سوال این است که با لحاظ کردن رویکرد تند چهره‌های تعریف‌شده در کابینه اسرائیل، «بی بی» چگونه قادر است از هرگونه رویارویی احتمالی میان غزه، تحت رهبری حماس، جلوگیری و رادیکالیسم را در داخل متوقف کند.

اسرائیل هم در دوران ریاست یائیر لاپید، نخست‌وزیر مستعفی، و هم در کابینه‌های تحت رهبری نتانیاهو به دنبال برقراری آتش‌بس در نوار غزه و ارائه حمایت‌های انسانی و اقتصادی به این باریکه اشغال‌شده بود. حالا شرایط به‌گونه‌ای تعریف شده که روزانه 17 هزار فلسطینی می‌توانند برای به دست آوردن فرصت‌های شغلی از نوار غزه وارد سرزمین‌های اشغالی شوند. چنین فعل و انفعالی با لحاظ کردن رویکرد تند رادیکال‌های کابینه، احتمال رویارویی میان تل‌آویو و حماس را بیش از هر زمان تقویت خواهد کرد و تهدیدی جدی علیه صلح است.

عبور از کابینه وحشت!

فعلا نتانیاهو با استناد به مستندات قدیمی که از دوران ریاستش در اختیار دارد، از سیاست‌های فعلی اسرائیل در ارتباط با کرانه باختری و غزه حمایت می‌کند. از همین رو آنگونه که نشنال اینترست نوشته، شاهدی وجود ندارد تا با تکیه بر آن باور کنیم که «بی بی» رویکردی متفاوت از آنچه توسط نهادهای دفاعی در دو سال گذشته توصیه و اجرا شده، انتخاب کرده باشد. اگر نتانیاهو رهبر کابینه‌ای متعادل و مرکزگرا را بر عهده داشت با لحاظ کردن گزاره‌هایی همچون مبارزه با رادیکایسم در کرانه باختری، تلاش برای جلوگیری از فوپاشی تشیکلات خود گردان فلسطین و حفظ وضعیت حاکم بر غزه می‌توانست وضعیت موجود را حداقل در شش ماه آینده حفظ کند.

شواهد نشان می‌دهد نخست‌وزیر اسرائیل حتی اگر بخواهد تن به چنین سیاست‌هایی دهد، از سوی برخی از چهره‌های رادیکال کابینه‌اش هو شده و به چالش کشیده می‌شود. در عصری که جهان درگیر تجربه بحران انرژی به‌واسطه جنگ در اوکراین و تشدید تنش‌های ابرقدرت‌ها است، تهدیدهای مرتبط با موجودیت رژیم اسرائیل و آزادی مانور این بازیگر بخشی از چالش‌هایی خواهد بود که «بی بی» با آن دست به گریبان خواهد شد.

امروز اختلاف‌های حاکم میان دموکرات‌ها و نتانیاهو به خوبی مستند شده است؛ چالش‌هایی که به دوران ریاست باراک اوباما بازمی‌گردد. در شرایطی که به نظر می‌رسد نتانیاهو و جو بایدن ظاهرا روابط خوبی دارند، پویایی درونی حزب دموکرات بایدن، اسرائیل را ملزم می‌کند تا تعادل خاصی را در باب مسأله فلسطین تعریف کند. اسرائیل به نوبه خود در راستای حراست از اتحاد استراتژیک و همکاری با واشنگتن برای مقابله با چالش‌های امنیتی پیش رو، باید مطالبات متحدش را هم لحاظ کند. شاید این وضعیت به نتانیاهو فرصت توجیه مانور چهره‌های رادیکال کابینه‌اش در کوتاه‌مدت را بدهد، اما در بلندمدت رویکرد رادیکال‌های کابینه «بی بی» قادر است منافع استراتژیک اسرائیل را به شکل منفی تحت تاثیر قرار دهد و تل‌آویو را منزوی کند.