سیاستمداران لبنان درگیر «بازی انتظار»؛ حیات لبنان در گرو رقابت های داخلی و منطقه‌ای

به گزارش اکوایران، لبنان بیش از یک ماه است که در مسیر برگزیدن رئیس جمهوری به بن بست رسیده و قانونگذاران این کشور قادر به توافق در باب انتخاب رئیس دولت جدید نیستند. طبیعتا بن بست حاکم، طیف وسیعی از ابتکار عمل ها را متوقف کرده و اصلاحات ساختاری را به شکل منفی تحت شعاع قرار داده است؛ اصلاحاتی که فرصتی است که برنامه صندوق بین المللی پول در اختیار لبنان قرار داده تا با اجرایی کردنش و به دست آوردن سرمایه به بحران اقتصادی حاکم پایان دهد.

نمایش مضحک پارلمان لبنان

میشل عون، رئیس جمهوری پیشین لبنان و از متحدان حزب الله، 30 اکتبر دوره شش ساله ریاستش را به پایان رساند.کنار رفتن او از قدرت همزمانی داشت با چند صدایی در پارلمان لبنان؛ چند صدایی و افتراقی که موجب شده تا مجلس این کشور برای انتخاب جانشین عون بیش از نه بار تشکیل جلسه داده و هر بار با پذیرفتن شکستی تلخ به نشست پایان دهد.

 طبیعتا تداوم چنین وضعیتی موجب شده تا لبنان به لحاظ سیاسی فلج شود. این مقوله در کنار بحران اقتصادی حاکم که سه چهارم لبنانی ها را در مرز فقر مطلق قرار داده، به بحران حاکم دامن زده است. ناظران می گویند جلسه های هفتگی مجلس با انداختن آرای سفید به سیرک شباهت پیدا کرده تا نشست هفتگی پارلمانی. این عبارت دقیقا همان عبارتی است که نلسون ماندلا، رئیس چمهوری آفریقای جنوبی و سالوادور النده دیکتاتور شیلی بر زبان آورده بوده اند. امروز غالبا نمایندگان جلسه های پارلمان لبنان را نیمه کاره رها کرده و بدین طریق مانع از آن می شوند تا نشست ها به حد نصاب لازم برسد.

تقلا برای هیچ

آخرین شرایطی که نشان از فلج شدن این کشور کوچک دارد تقلای بیروت برای بهبود روابطش با عربستان سعودی و دیگر کشورهای حاشیه خلیج فارس است تا بتواند با تکیه بر حمایت های مالی این گروه از بازیگران زمینه را برای بهبود شرایط هموار کند. با این همه این کشورها حمایت های حزب الله لبنان از انصار الله یمن - که هدف ائتلاف نظامی تحت رهبری ریاض قرار دارند- را مانع از بهبود روابط لبنان و پادشاهی های خلیج فارس تلقی می‌کنند.

سال 2021 عربستان سعودی صادرات محصولات کشاورزی از لبنان را ممنوع اعلام کرد. اواخر همان سال هم پس از موضع گیری مضحک وزیر جنگ عربستان در باره جنگ یمن، صادرات تمامی محصولات از لبنان متوقف شد. کارشناسان مدعی اند که بن بست حاکم تا حدودی به مذاکرات جاری میان ایران و عربستان در عراق بازمی گردد؛ رایزنی هایی که هدف از آن احیای روابط دیپلماتیک میان دو قدرت برتر منطقه است. به باور مهنت علی، عضو ارشد بنیاد کارنگی، ریاض به روشنی پرونده های مرتبط با جنگ در یمن و لبنان را در دستور مذاکراتش با ایران قرار داده و تلاش می کند به واسطه نزدیکی و حمایت ایران از حزب الله لبنان و انصار الله یمن، از این دو گزاره به عنوان اهرمی جهت گرفتن امتیاز استفاده کرده و نتایج مثبت بالقوه ای را به دست آورد. با این همه ایران هیچگاه درباره متحدانش در منطقه قمار نمی کند و این واقعیتی است که ریاض باید بداند.

گذشته دوباره تکرار می شود؟

کریم امیل بیطار؛ استاد روابط بین الملل فعال در دانشگاه بیروت بر این باور است که برای انتخاب رئیس جمهوری جدید در لبنان ابتدا باید چهره ها و احزاب برجسته تعریف شده در پارلمان در باب شخصیتی واحد به اجماع دست یابند و بدانند که این چهره توسط رقبا وتو نمی شود. علاوه بر این، رئیس جمهوری تازه این کشور می بایست توسط قدرت های منطقه ای نیز تایید شود. این استاد دانشگاه در ادامه خاطر نشان کرد.

تا به امروز در عرصه منطقه شاهد رقابتی جدی میان ایران با ائتلاف تحت رهبری آمریکا و عربستان بوده ایم، رقابتی که به ادعای این تحلیلگر سیاست لبنان را هم تحت تاثیر قرار داده است. لبنان در تاریخ کوتاه سیاسی اش دائما درگیر چالش های سیاسی بوده و هست. پیش از انتخاب میشل عون در سال 2016، این کشور به مدت دو سال نتوانست رئیس جمهوری برگزیند  به همین دلیل درگیر خلاء سیاسی بود. پیشتر در سال 2008 نیز لبنان به میدان درگیری های مسلحانه تبدیل شد، درگیری ها ادامه یافت تا سیاستمداران در دوحه قطر گردهم جمع شدند و با اجماع در باب نامزد ریاست جمهوری به تنش ها پایان دادند. ابراهیم منیمه، قانونگذار اصلاح طلب مستقل در پارلمان لبنان با اشاره به بن بست حاکم بر این باور است که احزاب سیاسی برای حل و فصل تنش ها در انتظار همراهی قدرت های منطقه هستند.

رقبا در صف

 براساس ساختار تقسیم قدرت در لبنان از زمانی که این کشور در سال 1943 از فرانسه مستقل شد، رئیس جمهوری باید عضو فرقه کاتولیک مارونی باشد. نخست وزیر سنی و رئیس مجلس چهره ای شیعی.در شرایط کنونی حزب الله که به شکلی علنی از نامزدی چهره ای حمایت نکرده به نظر می رسد با نامزدی سلیمان فرنجیه برای تصدی پست ریاست جمهوری مشکلی نداشته باشد اما گزارش ها نشان از آن دارد که اردوگاه رقیب،ازمیشل معوض نماینده پارلمان حمایت می کند. معوض بیش از هر کدام از نامزدهای دیگر رای  مثبت به دست آورده اما نتوانسته اکثریت آرا را از آن خود کند. از طرفی دیگر از منظر ناظران او بیش از همه به عنوان چهره ای تفرقه برانگیز نیز شناخته شده است. همزمان گفته می شود که جوزف عون، فرمانده ارتش لبنان نیز در قامت نامزد احتمالی برای تصدی این پست لحاظ شده هرچند نامش در برگه های رای نیامده است. جبران بسیل، نماینده پارلمان و دامادعون نیز مدت ها است به عنوان جاشین پدر همسرش لحاظ شده هرچند به واسطه حمایت اندک مردمی و به دلیل آن که هدف تحریم های آمریکا قرار دارد فعلا مانور قدرت نمی دهد.

تداوم بازی صبر

 بسیاری از کارشناسان بر این باورند که جناح های سیاسی در تلاش برای به دست آوردن حداکثر امتیازهار سیاسی از جمله تقسیم مناصب و پست های وزارتی و ارشد دولتی هستند. یک دیپلمات غربی که با بسیاری از جناح های سیاسی لبنان دیدار کرده بود نیز می گوید که سیاستمداران لبنانی در حال انجام بازی انتظار هستند.

یکی از ناظران بن بست فعلی را به به بازی پوکر تشبیه کرده و بر این باور است که آنها کارت های مخفی شان را نگاه داشته، پلک نمی زنند، تکان هم نمی خورند و منتظر می مانند تا طرف مقابل دستش را رو کند. او در ادامه تاکید کرد که همه در این مرحله مانور می دهند و  با یک برگه سفید در دست دور تسلسلی را رقم زده اند.

در چنین شرایطی لبنان درگیر دو سناریو است؛ نخست در باب نامزدی چهره ای به اجماع برسند یا خلاء قدرت را عمیق تر کنند. با این همه در شرایط کنونی این نگرانی وجود دارد که تداوم انفعال سیاسی حاکم توافق احتمالی با صندوق بین المللی پول را برای بهبود وضعیت اقتصاد و احیای اعتماد سرمایه گذاران به تاخیر بیاندازد. آوریل گذشته، صندوق بین المللی پول به دنبال توافق آزمایشی با لبنان بود و از همین رو شرایطی را تعریف کرد، از جمله اصلاح قانون بانکی، تجدید ساختار بانک ها و رسمی کردن کنترل سرمایه. لبنان برای تصویب نهایی هر قانونی به رئیس جمهوری نیاز دارد. این کشور در سال 2022 بالاترین نرخ تورم را تجربه کرده از همین رو کارشاسان بر این باورند که لبنان در آستانه فروپاشی دولت قرار دارد و اگر فلج سیاسی حاکم بدین شکل ادامه یابد می تواند زمینه را برای فروپاشی کامل هموار شود.