سودای هسته‌ای شدن بن سلمان، از رویا تا واقعیت

به گزارش اکوایران، بسیاری ادعای جدید وزیر خارجه عربستان را به چالش کشیده و گفتند که یک قاعده اساسی در خبر این است: پاسخ به یک سوال، ارائه سیاست های تازه دولت نیست. اخیرا فیصل بن فرحان آل سعود مدعی شده که اگر ایران به سلاح هسته‌ای عملیاتی دست یابد، همه شروط بی‌نتیجه خواهد ماند، پس چه باید کرد؟ این چهره سعودی در ادامه کنفرانس و در پاسخ به سوال دیگری در همین باره ادعای دیگری را مطرح کرد و گفت که ما (عربستان و کشورهای عرب) در منطقه خطرناکی قرار داریم، شما می توانید انتظار داشته باشید که کشورهای منطقه مطمئنا به این فکر خواهند کرد که چگونه قادرند امنیت خود را تضمین کنند.

سودای پادشاهی

 ادعاهای وزیر خارجه عربستان به اندازه‌ای خبرساز شد که به سرعت توسط خبرگزاری‌هایی چون رویترز و سایر رسانه‌ها بازنشر شد. حال سوالی که بیش از هر زمان دیگر ذهن ناظران را درگیر کرده آن است که در شرایط کنونی که رایزنی ها درباره برنامه هسته ای ایران متوقف شده، عربستان سعودی چه در سر دارد؟ آیا همانگونه که بن سلمان، ولیعهد ریاض در مصاحبه با سی بی اس نیوز گفته، پادشاهی قرار است با تکیه بر این بهانه، به سلاح هسته ای مجهز شود؟

از منظری دیگر، آنچه عبارات فیصل بن فرحان را برای تحلیلگران سیاسی پیچیده تر کرده به کار بردن عباراتی چون برنامه هسته ای عملیاتی ایران و شرط هایی که خنثی می شوند، هست. برخی از ناظران مدعی اند که چنین موضع گیری نشان از آن دارد که همه چیز غیر قابل پیش بینی است و به قطعیت تبدیل نشده است. با این همه، عوامل دیگر چون داده های تاریخ حکایت از آن دارد که سیاست های هسته ای کشورهای خلیج فارس- حداقل به واسطه منابع نفت و گاز تعریف شده در خاک این گروه از بازیگران، در نوسان است و همین گزاره نوعی عدم قطعیت را رقم زده و به بحران حاکم و چالش های انرژی جهانی می افزاید.

جهان در حالت آماده‌باش

آنگونه که نشریه هیل نوشته، انتظار می رفت که مسئله هسته ای یکی از مقوله های تعریف شده در دستور کار رهبران چین واعراب خلیج فارس باشد. آگوست 2020، وال استریت ژورنال با انتشار گزارشی نوشت که عربستان سعودی با کمک چین تاسیساتی برای استخراج کیک زرد اورانیوم از سنگ معدن اروانیوم ساخته است؛ خبری که نگرانی ایالات متحده و متحدانش را در باب پیشرفت برنامه هسته ای پادشاهی برانگیخت و موجب شد تا تصورهای منفی در باب این که ریاض خود را برای دستیابی به سلاح هسته ای آماده می کند، افزایش یابد.حالا به واسطه اظهارات ادعایی اخیر وزیر خارجه پادشاهی و همچنین به دلیل پیشینه فعالیت های تحریک آمیز ریاض در حوزه هسته ای، جهان درباره تلاش عربستان برای دستیابی به سلاح هسته ای به حالت آماده باش درآمده است.

چرایی نزدیکی پادشاهی به چین و پاکستان

موشک هایی که چین بیش از 30 سال پیش به عربستان فروخت، توانایی حمل سلاح هسته ای را داشتند. علاوه بر این پادشاهی رابطه نزدیکی را با پاکستان تعریف کرده، بازیگری که 40 سال پیش فن اوری غنی سازی سانترفیوز را با طرح های تسلیحاتی چینی و چند کلاهک جنگی به ارزش بالا مبادله کرد.حال سوال این است که چین در این حوزه چقدر به عربستان کمک خواهد کرد؟ پاسخش نامشخص است.

پکن به دلیل معاملاتش با پاکستان به شدت از جانب واشنگتن هدف قرار گرفت با این همه در دهه 1980 با بی میلی مواد هسته ای انتقال یافته از اسلام آباد را بازیابی کرد. اما این بار چین می تواند تماشاگر باشد آن هم در شرایطی که پاکستان نقش برجسته تری را ایفا می کند. گروهی به خوبی می دانند ریاض احتمالا چهارمین مشتری میراث دکتر عبدالقادرخان است؛ همانی که مقصر اصلی انتقال فن آوری هسته ای به کشورهایی چون لیبی و کره شمالی بود.

ارتش پاکستان همدست خان بود که به تازگی فرمانده اش تغییر کرده و ژنرال عاصم منیر بر کرسی رهبری اش تکیه زده است. رسانه های پاکستانی می گویند که منیر به زودی به عربستان سعودی سفر خواهد کرد. این کشور همچنین به دنبال وام 4.2 میلیارد دلاری از پادشاهی برای تقویت ذخایر ارزشی اش است؛ ذخایری که شرایط خوبی ندارند.

رویکرد مبهم امارات

برخی از ناظران با استناد به شرایط حاکم می گویند که امروز تنها عربستان نیست که باید موضع دیپلماتیک خود را بازتعریف کند. انور قرقاش، مشاور دیپلماتیک شیخ محمد بن زاید، رهبر امارات متحده عربی در همان کنفرانسی که وزیر خارجه عربستان سخنرانی کرد، به کشورهای اروپایی که برای تامین انرژی اضطراری به خلیج فارس می آیند، هشدار داد و گفت که کشورهای این قاره نباید برای تامین انرژی مورد نیاز خود تن به هر معامله ای بدهند. او با لحنی مبهم تر از ریاض به برنامه هسته ای ایران اشاره کردو مدعی شد این فرصتی است برای ما تا بیاییم و و کل مفهوم را دوباره بررسی کنیم. امارات برخلاف متحدش، عربستان با توافق به اصطلاح هسته ای  123 با واشنگتن موافقت کرده؛ توافقی که در چارچوبش غنی سازی و بازفراوری هسته ای نادیده گرفته می شود، هرچند چنین توافقی دارای بندهای فرار نیز هست.

شیخ عبدالله بن زاید، وزیر امور خارجه امارات روز یکشبنه روابط کشورش با عربستان را استراتژیک، قوی و پایدار توصیف کرد. با این همه معما امروز بیشتر نقش ایالات متحده و رویکرد این بازیگر نسبت به کشورهای پادشاهی خلیج فارس است. برخی از ناظران می گویند، واشنگتن انتخاب کرده تا نقش تماشاگر را ایفا کند.