به گزارش اکو ایران، آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده به آسیای میانه آمد تا ادعای خود مبنی بر این که منطقه باید در برابر تلاش های روسیه جهت دریافت کمک های اقتصادی موضع بگیرد را اجرایی کند آن هم در شرایطی که مسکو با تحریم های غرب دست و پنجه نرم می کند. این سفر در حالی انجام شد که قاسم جومارت توقایف و رهبران چهار کشور دیگر آسیای مرکزی که جزو جمهوری های شوروی از هم پاشیده بودند، به واسطه رابطه چندین دهه ای شان با مسکو به جنگ در اوکراین انتقادی جدی وارد نکرده اند.

هراس متحدان مسکو از جاه طلبی های پوتین

توقایف نگران آن است که پس از حمله روسیه به اوکراین، پوتین سودای تصرف بخش هایی از این سرزمین را در سرداشته باشد و بدین بهانه تجزیه طلبان را تحریک کند. در شرایط کنونی قومیت های روس در بخش هایی از شمال قزاقستان زندگی می کنند و ملی گرایان روسی این جغرافیا را سرزمینی می دانند که می بایست متعلق به روسیه باشد. از همین رو ناظران می گویند این نگرانی وجود دارد که ساکنان قزاقستان قربانی منطق و جاه طلبی های پوتین شوند. بلینکتن فعلا در باب حراست از تمامیت ارضی این گروه از کشورها تضمین داده و در کنفرانس خبری اش تاکید کرد که ایالات متحده، متحد کشورهای آسیای مرکزی است.

به نوشته نیویورک تایمز، سفر بلینکن به قزاقستان اولین سفر یکی از مقام های کابینه دولت بایدن به یکی از کشورهای آسیای مرکزی است آن در هم در میانه نبرد در اوکراین و خیز غرب برای ارائه کمک های بیشتر نظامی به کی یف.با این همه ناظران می گویند که سفر با اهمیت بلینکن به اسیای مرکزی و دیدارش با رهبران پنج کشور این منطقه تحت شعاع نبرد در شرق اوکراین در باخموت قرار گرفت؛ منطقه ای که به لحاظ نمادین برای مسکو با اهمیت است.دیدارهای بلینکن در قزاقستان و سفرش به ازبکستان که به دنبال سفرهای اخیر بایدن و جانت ال یلن، وزیر خزانه داری به کی یف انجام شد، بخش مهمی از تلاش های دیپلماتیک آمریکا در زمستان سال جاری قلمداد می شود.

حمله به قلب کرملین

ژنرال مارک میلی، مقام ارشد نظامی ایالات متحده روز سه شنبه در کنفرانس رم، کنفرانسی با حضور روسای ارتش آفریقا، جایی که روس ها تعدادی متحد دارند، سخنرانی کرد. مقام های پنتاگون گفتند که ژنرال میلی بعد از آن راهی آلمان خواهد شد و در انجا با نیروهای اوکراینی دیدار خواهد داشت.به عقیده تحلیلگران سفر به آسیای مرکزی حمله ای یه مسکو در قلب منطقه ای است که آن را حوزه نفوذش می داند.یبسیاری بر این باورند که واشنگتن در باب دیپلماسی خود در آسیای مرکزی رویکردی واقع بینانه دارد بالاخص آن که پنج کشور این منطقه یعنی قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان، روابط نزدیک دیپلماتیک، امنیتی و اقتصادی هم با روسیه دارند و هم با چین، دو قدرتی که رقیب ایالات متحده هستند.از همین رو ایالات متحده امیدوار است تا این گروه از کشورها را تشویق کند تا در برابر فشارهای روسیه مقاومت کنند آن هم در شرایطی که مسکو در میدان نبرد با چالش های بسیاری روبرو است و متحدان غربی کی یف محموله های تسلیحاتی را قرار است در اختیار کی یف قرار دهند؛رخدادی که می تواند دستاوردهای جدیدی را برای اوکراین به همراه داشته باشد.

با این همه نکته قابل تامل آن است که کشورهای آسیایی می گویند که ایالات متحده اگر به برقراری تعادلی در روابط مسکو، پکن و خود در منطقه امید دارد، باید روابط تجاری و کمک های اقتصادی اش به این گروه از بازیگران را افزایش دهد.پس لرزه های تحریم های اعمالی غرب علیه روسیه در سراسر قزاقستان دیده می شود، زمانی که ایالات متحده و متحدان اروپایی اش برای نخستین بار در فوریه 2022 تحریم ها را اعمال کردند، واحد پول قزاقستان به میزان 20 درصد ارزش خود را از دست داد، هرچند امروز ارزش آن به میزان پیش از آغاز نبرد در اوکراین بازگشته است.فعلا وزیر امور خارجه ایالات متحده پس از دیدار با وزرای خارجه پنج کشور آسیای مرکزی از ارائه 20 میلیون دلار بیشتر از بودجه اعلامی واشنگتن برای برنامه های اقتصادی در منطقه خبر داد و گفت که آمریکا در سال جاری 5 میلیون دلار برای ارتقای اتصال منطقه ای از طریق برنامه های اقتصادی و انرژی اختصاص خواهد داد.

پوتین از متحدانش ناامید است

مقام های آمریکایی می گویند که کشورها آسیای مرکزی را برای انتخاب گزینه ای تحت فشار قرار نمی دهند، چرا که هدفشان تضعیف نفوذ روسیه در منطقه ای است که امروز به واسطه جنگ در اوکراین تضعیف شده است. در همین راستا مقام های آسیای مرکزی بر این باورند که از میان رفتن قدرت مسکو هم می تواند برایشان فرصت باشد و هم تهدید.امیل جوریف، محقق گروه تحقیقاتی فعال در حوزه اسیای مرکزی در این باب به نیویورک تایمز گفت که پوتین در ماه های اخیر برای تقویت نفوذ مسکو در آسیای مرکزی سخت تلاش کرده و حداقل یک بار از هرکدام از پنج کشور دیدار داشته است. با این همه به باور او، چنین رویکردی نشان از ناامیدی پوتین دارد، به نظر می رسد او به خوبی دریافته که متحدانش در اسیا را از دست داده  یا به بیانی بهتر دیگر قدرت جادو ندارد. با این همه به باورش نمی توان منکر این حقیقت شد که رهبر کرملین در قیاس با واشنگتن در آسیای مرکزی اهرم های بیشتری برای مانور دارد.

پوتین به درستی دریافته، رهبران کشورهای آسیای مرکزی نسبت به سیاست هایش به شدت تردید دارند. بی دلیل بود که تابستان سال گذشته توقایف در حالی که با پوتین در سن پترزبورگ کنفرانس خبری داشت صراحتا گفت که حاکمیت روسیه بر سرزمین های شرق اوکراین را به رسمیت نمی شناسد. این موضع گیری ناظران را شگفت زده کرد چرا که پوتین ماه ها قبل از آن، یعنی زمانی که اعتراض های خیابانی به تنشی جدی در قزاقستان تبدیل شده بود و می توانست زمینه را برای سقوط توقایف هموار کند، از رهبر قزاقستان حمایت نظامی کرد.

خیز برای دوری از پس لرزه های ماجراجویی کرملین

پس لرزه های ژئوپلتیکی و تلفات نبرد در اوکراین به شدت در قزاقستان احساس می شود. سال گذشته حدود 200 هزار روس وارد آستانه، پایتخت قزاقستان شدند.آرکادی دوبنوف، کارشناس آسیای مرکزی در مسکو گفت که قزاقستان نمی تواند سیاست روسیه در ارتباط با اوکراین لحاظ نکند، بالاخص آن که موفقیت مسکو در این نبرد می تواند تهدیدی  علیه آستانه هم باشد.با این همه نمی توان انتظار داشت که قزاقستان در آغوش آمریکایی ها هم آرام بگیرد. دولت قزاقستان پس از سال ها رایزنی هنوز توافقنامه همکاری با امریکا را امضا نکرده، چرایی اش را باید در هراس آستانه از اقدام تلافی جویانه روس ها جستجو کرد.از همین رو رهبر این کشور تاکید دارد که رابطه قزاقستان باید با آمریکا، روسیه و چین بر مدار تعادل تعریف شود.

قزاقستان بزرگ ترین کشور محصور در خشکی است و عمدتا به مسیرهای صادرات زمینی از طریق روسیه و چین برای تحویل کالا به بازارهای خارجی متکی است. نفت نیز بیش از 60 درصد صادرات این بازیگر را تشکیل می دهد و این صنعتی است که شرکت های انرژی آمریکایی عمیقا در ان مشارکت دارند و مشتاقانه خواهان توسعه اش هستند.پیتر لئونارد، سردبیر بخش اسیای مرکزی « اوراسیا نت» در این باب به نیویورک تایمز گفته که شوک حمله روسه به اوکراین، تلاش قزاقستان برای توسعه مسیرهای حمل و نقل نفت و بار در دریای خزر، با دور زدن روسیه را تسریع کرده است. از طرفی دیگر قزاقستان سال گذشته طرحش برای راه آهن جدید از طریق خاک خود به ازبکستان و اروپا را که سال ها متوقف شده بود را احیا کرد، تا بدین طریق وابستگی اش به شبکه راه اهن و ریلی روسیه را کاهش دهد.