طلوع عصر تنش‌زدایی در خاورمیانه؛ نیرو محرکه صلح منطقه کدام کشور است؟

به گزارش اکوایران، تحولات اخیر در خاورمیانه حتی برای خوش‌بین‌ترین ناظران هم شگفت‌انگیز است. جایی که به نظر می‌رسد دشمنان قسم‌خورده به یک باره تصمیم به کنار گذاشتن خصومت‌ها کرده و با شتاب فراوان در حال باز کردن درهای آشتی به روی یکدیگرند.

دیوید ایگناتیوس، ستون‌نویس مشهور روزنامه واشنگتن‌پست با انتشار یادداشتی با عنوان «طلوع عصر تنش‌زدایی در خاورمیانه»  تحولات اخیر، از جمله عادی‌سازی روابط کشورهای عربی با سوریه و روند صلح در یمن را از دیدگاه آمریکا مورد بررسی قرار داده است. 

پایان جنگ‌ها، البته نه در اوکراین!

بیایید در مورد پایان دادن به جنگ‌ها صحبت کنیم. البته درباره اوکراین نه -حداقل هنوز نه. بلکه آن‌هایی که در خاورمیانه جریان دارند. در اینجا فهرستی مختصر آمده و نشان می‌دهد که دیپلماسی آمریکایی در این بخش آشفته جهان لنگ می‌زند.

به نظر می‌رسد جنگ داخلی یمن، یکی از سبعانه‌ترین جنگ‌های قرن حاضر، به سمت یک راه‌حل برون‌رفت باثبات پیش می‌رود -به لطف میانجی‌گری خستگی‌ناپذیر تیم لندرکینگ، فرستاده ویژه آمریکا و امتیازات عربستان سعودی، کشوری که آمریکایی‌ها (اغلب به دلایل درستی) دوست دارند از آن متنفر باشند. آتش جنگ در یمن هم‌چنان می‌تواند دوباره شعله‌ور شود، اما پس از یک سال شبه آتش‌بس، سعودی‌ها مستحق اعتبار هستند.

به گفته کاخ سفید، جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی، پس از تماس تلفنی هفته گذشته خود با محمد بن سلمان، ولیعهد، «از تلاش‌های خارق‌العاده عربستان سعودی برای پیگیری نقشه راه جامع‌تر برای پایان دادن به جنگ استقبال کرد و حمایت کامل ایالات متحده را از این تلاش‌ها ابراز کرد». بالاخره وقتش بود که این اتفاق بیافتد. در اواخر سال 2021، سازمان ملل تخمین زد که این جنگ که توسط رهبر عربستان و با حمایت آمریکا آغاز شد، 377،000 نفر را کشته یا گرسنه نگه داشته است.

جنگ داخلی سوریه حتی از آن هم غم انگیزتر است. به گفته دیده‌بان حقوق بشر سوریه، از سال 2011، این درگیری بیش از 500،000 کشته برجای گذاشته و حدود 6 میلیون نفر از این کشور رانده شده‌اند. اما این درگیری اسفبار فاقد میانجی آمریکایی یا نقشه راه است. بنابراین کشورهای عربی به تنهایی در حال انجام معاملات جداگانه برای برقراری مجدد روابط هستند. وزیر خارجه عربستان هفته گذشته برای اولین بار از سال 2011 در دمشق حضور یافت.

خستگی از جنگ داخلی سوریه گریبان‌گیر سیاستگذاران آمریکایی نیز شده، که پس از تلاش‌های دیپلماتیک ناموفق بی‌شمار قابل درک است. آمریکا به جای یک سیاست مشخص، تحریم‌هایی را علیه رئیس جمهور سوریه، بشار اسد وضع کرده و از هر گونه عادی سازی روابط با او خودداری می‌کند. تحریم‌ها ممکن است باعث شود اعضای کنگره احساس بهتری داشته باشند، و کمی اهرم فشار به واشنگتن می‌دهند، اما هیچ کاری برای کاهش رنج سوریه انجام نمی‌دهند. این رویکرد فرد را به یاد بی‌سیاستی آمریکا در قبال عراق صدام حسین می‌اندازد.

تلاش برای بازسازی

توصیف نقش مناسب ایالات‌متحده در سوریه آسان است، اما اجرای آن بسیار دشوار. اول از همه، آمریکا یک تعهد اخلاقی دارد که به کردهای سوریه -که نجیبانه برای نابودی داعش جنگیدند و جان باختند– کمک کند تا جایی در سوریه  آینده پیدا کنند. آسیب پذیری متحدان کرد آمریکا زمانی نشان داده شد که این ماه یک حمله هواپیمای بدون سرنشین در سلیمانیه عراق، احتمالاً از ترکیه، ژنرال مظلوم عبدی، فرمانده نیروهای دموکراتیک  تحت رهبری کردها را  تقریباً ترور کرد.

جهان به نیروهای دموکراتیک سوریه بدهکار است. پس از غلبه بر داعش، شبه‌نظامیان کرد مسئولیت اسکان زندانیان، از جمله جنگجویان خارجی را بر عهده گرفتند که در صورت آزاد شدن، هر کشوری در اروپا و جهان عرب را تهدید خواهند کرد. رها کردن نیروهای کرد پس از از دست دادن 12000 نفر در نبرد با دولت اسلامی بسیار غیر شرافتمندانه خواهد بود.

دستور کار آمریکا در سوریه بیش از متحدان کرد را شامل می‌شود. ترکیه در مورد امنیت مرزهای جنوبی خود به اطمینان خاطر نیاز دارد. پناهندگان به راه خانه نیاز دارند و سوریه نیازمند کمک است. 

وقتی به جنگ‌های زشت در منطقه فکر می‌کنیم، بیایید لحظه‌ای مکث کنیم تا لبنان فقیر و ویران را به یاد بیاوریم. این کشور پنج دهه است که توسط جنگ داخلی و فساد ویران شده است. نظام سیاسی آن چنان مسموم است که نمی‌تواند بر سر یک رئیس جمهور توافق کند. ایالات متحده می‌تواند با حمایت از نامزدی ریاست جمهوری ژنرال جوزف عون، فرمانده نیروهای مسلح لبنان، که نماد پاک و غیرسیاسی ملت و آرمان‌های آن است، کمک کند. برخی نیرهای سیاسی از او خوششان نمی‌آید، اما بسیاری از مردم لبنان او را دوست دارند. بالاخره باید دکمه ریست لبنان را بزنیم.

دوست پیدا کنید، پول درآورید!

خاورمیانه برای بیشتر عمر ما یک منطقه درگیری بوده است. در حال حاضر، ممکن است عصر تنش زدایی در حال طلوع باشد - با استثنای غم‌انگیز درگیری پایان ناپذیر اسرائیل و فلسطین. سیستم عامل جدید خاورمیانه را می‌توان در چهار کلمه خلاصه کرد: دوست پیدا کنید، پول درآورید. الان زمان حل و فصل مشاجرات است.

سعودی‌ها با کمک چین در حال عادی سازی روابط با ایران هستند. امارات خصومت با ترکیه و قطر را متوقف کرده است. اعراب (هرچند با بغض) در حال احیای روابط با اسد هستند. چین برای میانجیگری توافق عربستان و ایران اعتبار دریافت می‌کند. اما، در واقع، نیروی محرکه در منطقه، امارات متحده عربی است، معمار سیاست خارجی «بدون مشکل».

دولت بایدن نیز پس از دهه‌ها جنگیدن آمریکا در منطقه، دیپلماسی را دوباره کشف می‌کند. آمریکا با عراقی‌ها، لبنانی‌ها، اماراتی‌ها، کردها، سعودی‌ها و شاید در نهایت با برخی از سوری‌ها نیز معامله خواهد کرد. برخی از شرکای ما ناپسند هستند، اما این بخشی از دیپلماسی است. ما چندین دهه جنگ‌های زشت داشته‌ایم. وقت آن است که آرامشی زشت داشته باشیم.