خیز واشنگتن برای دور زدن محور ایروان-مسکو-تهران در قره‌باغ

به گزارش اکوایران، آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا میزبان مذاکرات وزرای خارجه ارمنستان و آذربایجان در واشنگتن بود؛ آخرین تلاش دیپلمات ارشد امریکایی برای توافق صلح میان دو کشور.

این فعل نشان از برجسته شدن نقش واشنگتن به عنوان میانجی صلح است. بلینکن ماه نوامبر نیز میزبان وزرای خارجه دو کشور بود اما در آن بازه زمانی جزء استقبال از مهمانان و تشویقشان برای تعامل، کاری نکرد. اما امروز دریافته که در صورت عدم مشارکت فعالانه آمریکا، روسیه و ایران با ارمنستان همکاری خواهند کرد.

جنگ قره‌باغ در سال 2020 با میانجی‌گری روسیه به پایان رسید. پوتین میزبانی مذاکرات صلح میان اذربایجان و ارمنستان را عهده دار شد و ظاهرا در قامت بازیگری صلج جو ظاهر شد و تلاش داشت تا اختلاف ها را کم رنگ جلوه دهد.

به نوشته وال استریت ژورنال، روسیه در ارمنستان موقعیت نظامی ویژه‌ای دارد و حداقل سه پایگاه خود را در این کشور جای داده است. فرماندهان ارتش روسیه هم حریم هوایی این کشور را در اختیار دارند.

در مقابل الهام علی‌اف در قیاس با رهبران جمهوری های پیشین شوروی  به خوبی توانسته خود را از کنترل روس ها دور نگاه دارد.رئیس جمهوری اذربایجان در حالی که به لحاظ اقتصادی و انرژی رابطه قدرتمندی با اروپا دارد، همزمان با ترکیه و اسرائیل نیز روابط خود را تقویت کرده است.

در یک دهه گذشته، چنین تعاملاتی به ارتش آذربایجان فرصت داد تا قدرت خود را بی سر و صدا اما با سرعتی بالا افزایش دهد؛ قدرتی که در جنگ قره باغ اشکار شد.

آذربایجان تنها کشوری است که هم مرز با روسیه و ایران است. هم‌سویی سه وجهی این کشور با ترکیه و اسرائیل طبیعا موجب شده تا روابطش با تهران پر تنش شود. در نتیجه آنگونه که وال استریت ژورنال نوشته تهران در کنار مسکو و ایروان در یک محور سه جانبه فعالیت دارند که به ادعای این نشریه برای مقابله با هم‌سویی ترکیه، اسرائیل و آذربایجان طراحی شده است.

وال استریت ژورنال نه تنها مدعی است که محور مسکو، ایروان و تهران برهم زننده مذاکرات صلح با محوریت غرب هستند، بلکه مدعی است که رویکرد امانوئل مکرون که انرژی بسیاری را صرف دیپلماسی در قفقاز جنوبی کرد نیز به شکلی غیر مستقیم به حامی این محور است، بالاخص آن که فرانسه ارمنستان را بر آذربایجان ترجیح می دهد. فرانسه جامعه بزرگ ارامنه را در خود جای داده، از همین رو به واسطه این گزاره و تمایل رئیس جمهوری فرانسه به توسل به ابتکارهای خاص در صحنه بین الملل، این کشور مواضعی اتخاذ کرده که به ادعای وال استریت ژورنال در شرایط متعادل، بازی روسیه و ایران در قفقاز جنوبی را تقویت می کند.

در شرایط کنونی بلینکن دریافته که مسیر مورد نظر آمریکا تشویق ارمنستان برای برقراری صلح با ابتکار غربی و محدود کردن همکاری با اتحاد روسیه و ایران است. تعاملی که برای منافع ایالات متحده تهدید است. مهم‌ترین مانع در مسیر رایزنی ها، وضعیت منطقه قره‌باغ است.

طبیعتا درگیری‌ها تا مادامی که ارمنستان این جغرافیا را به عنوان بخشی از آذربایجان به رسمیت بشناسد، پایان نخواهد یافت. نیکول پاشینیان، به نظر نمی رسد که تن به چنین فعلی دهد. او اخیرا به نوار زمینی که ارمنستان را به قره باغ متصل می کندف اشاره کرد و گفت نیروهای حافظ صلح روس باید کریدور لاچین را در اختیار داشته باشند و از عملکرد این کریدور اطمینان حاصل کنند. او افزود، هیچ کشوری به غیر از روسیه حق کنترل این کریدور را ندارد.

اما قره‌باغ برای روسیه به‌سان اوستیای جنوبی و ابخازیا در گرجستان است. بینکن خطرات ژئواستراتژیک طرح خود را درک می‌کند و سعی می‌کند از این مخمصه بیرون بیاید. با این حال هم‌حزبی‌های حامی ارمنستان او چالش دیگری در برابر اوست.