چرا انتخابات ریاست جمهوری ترکیه برای جهان مهم است؟

به گزارش اکوایران، رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه در ماه جاری با سخت‌ترین چالش سیاسی خود مواجه خواهد شد، در حالی که اپوزیسیون بهترین شانس خود را برای پایان دادن به دو دهه قدرت او و تغییر سیاست‌هایش دارد.

رای‌گیری‌های ریاست‌جمهوری و پارلمانی که قرار است در 14 ماه مه با دور دوم احتمالی در 28 ماه مه برگزار شود، نه تنها در مورد این است که چه کسی ترکیه را رهبری می‌کند، بلکه نحوه اداره، اقتصاد و شکل سیاست خارجی آن را نیز تعیین خواهد کرد.

به گفته رویترز، اردوغان، رهبر باسابقه ترکیه مدرن، در داخل از تقوای مذهبی و نرخ بهره پایین دفاع کرده و در عین حال سعی در افزایش نفوذ آنکارا در منطقه و سست کردن روابط این کشور عضو ناتو با غرب را داشته است.

این انتخابات سه ماه پس از وقوع زلزله‌ای در جنوب شرقی ترکیه برگزار می‌شود که جان بیش از 50،000 نفر را گرفت.

رقیب اصلی اردوغان کمال قلیچداراوغلو، رهبر حزب سکولاریست جمهوری خواه خلق (CHP) است که از حمایت ائتلافی از شش حزب مخالف برخوردار است.

چه چیزی برای ترکیه در خطر است ؟

به عنوان قدرتمندترین رهبر از زمانی که مصطفی کمال آتاتورک جمهوری مدرن ترکیه را یک قرن پیش تأسیس کرد، اردوغان و حزب عدالت و توسعه او، نزدیک به اسلامگرایان، ترکیه را از طرح سکولار آتاتورک دور کرده‌اند.

اردوغان همچنین قدرت را حول یک ریاست اجرایی متمرکز کرده است که در یک کاخ 1000 اتاقه در حاشیه آنکارا مستقر است و سیاست‌های اقتصادی، امنیتی، داخلی و بین‌المللی ترکیه را تعیین می‌کند.

منتقدان اردوغان می‌گویند که دولت او مخالفان را خفه کرده، حقوق گروه‌ها را از بین برده و سیستم قضایی را تحت سیطره خود قرار داده است، اتهامی که توسط مقامات رد شده است که می‌گویند از شهروندان در برابر تهدیدات امنیتی از جمله کودتای 2016 محافظت کرده است.

اقتصاددانان می‌گویند که درخواست اردوغان برای نرخ‌های بهره پایین باعث شد تورم در سال گذشته به بالاترین حد 24 سال گذشته یعنی 85 درصد افزایش یابد و لیر طی دهه گذشته به یک دهم ارزش خود در برابر دلار سقوط کند.

... و بقیه دنیا؟

در دوران اردوغان، ترکیه قدرت نظامی خود را در خاورمیانه و فراتر از آن افزایش داده است؛ چهار حمله به سوریه انجام داده، تهاجمی را علیه شبه نظامیان کرد در داخل عراق انجام داده و به لیبی و آذربایجان پشتیبانی نظامی ارسال کرده است.

ترکیه همچنین در این دوران شاهد یک سری درگیری‌های دیپلماتیک با قدرت‌های منطقه‌ای شامل عربستان سعودی، مصر، امارات متحده عربی و اسرائیل، و همچنین بن‌بست با یونان و قبرس بر سر مرزهای دریایی مدیترانه شرقی بوده است؛ تا اینکه دو سال پیش تغییر مسیر داد و به دنبال نزدیک‌شدن با برخی از رقبای خود رفت.

خرید پدافند هوایی روسیه توسط اردوغان باعث تحریم‌های صنعت تسلیحات ایالات متحده علیه آنکارا شد، در حالی که نزدیکی او به رئیس‌جمهور روسیه، ولادیمیر پوتین، منتقدان را بر آن داشت که تعهد ترکیه به ائتلاف دفاعی غربی ناتو را زیر سوال ببرند. مخالفت آنکارا با درخواست‌های سوئد و فنلاند برای عضویت در ناتو نیز تنش‌ها را افزایش داده است.

با این حال، ترکیه همچنین میانجی یک معامله برای صادرات گندم اوکراین شد و بر نقش بالقوه اردوغان در تلاش‌ها برای پایان دادن به جنگ اوکراین تاکید کرد. مشخص نیست که جانشین او از جایگاهی که اردوغان در صحنه جهانی ایجاد کرده است برخوردار باشد، نکته‌ای که احتمالاً در مبارزات انتخاباتی بر آن تاکید می‌کند.

اپوزیسیون نوید چه چیزهایی را می‌دهد؟

دو حزب اصلی اپوزیسیون،CHP  سکولاریست و حزب ملی گرای راست میانه  IYI، با چهار حزب کوچکتر تحت این چارچوب متحد شده‌اند که بسیاری از سیاست‌های بنیادی اردوغان را معکوس کنند.

آنها متعهد شده‌اند که استقلال را به بانک مرکزی بازگردانند و سیاست‌های اقتصادی غیرمتعارف اردوغان را معکوس کنند. آن‌ها همچنین ریاست اجرایی او را به نفع نظام پارلمانی قبلی برچیده و پناهندگان سوری را باز خواهند گرداند.

ائتلاف مخالفان همچنین قصد دارد روابط با متحدان غربی و از جمله ایالات متحده را بهبود بخشند و ترکیه را به برنامه جت‌های جنگنده F-35 بازگردانند که پس از خرید سامانه دفاع موشکی از روسیه، از آن حذف شده بود.

تحلیلگران معتقدند سیاست‌های وعده داده شده توسط اپوزیسیون می‌تواند سرمایه‌گذاری خارجی را تحریک کند.

اردوغان از تلاش‌های ناموفق برای سرنگونی بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه حمایت کرد و میزبانی حداقل 3.6 میلیون پناهجوی سوری را بر عهده گرفت که در زمان سختی اقتصادی در ترکیه به طور فزاینده‌ای به مهمان ناخوانده تبدیل شده‌اند.

اپوزیسیون برنامه‌های اردوغان برای بازگرداندن برخی از پناهجویان به سوریه را تکرار کرده‌اند، اما هیچ کدام مشخص نکرده‌اند که چگونه می‌توانند این کار را با حفظ امنیت آن‌ها انجام دهند

رقابت چقدر نزدیک است؟

آخرین نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد که قلیچداراوغلو از اردوغان پیشی گرفته است، رئیس‌جمهوری که محبوبیت او به دلیل بحران هزینه‌های زندگی ناشی از تورم افسارگسیخته آسیب دیده است. تحلیلگران می‌گویند چهره متحدی که توسط اپوزیسیون ارائه شده، شانس موفقیت آن‌ها را افزایش داده است.

اما اردوغان همچنان در رقابت است و رقابت ریاست جمهوری ممکن است به دور دوم بین او و قلیچداراوغلو کشیده شود.

علیرغم اتهاماتی علیه دولت مبنی بر این که در پاسخ به این حادثه کند بوده و مقررات ساخت و ساز را به درستی اجرا نکرده است، نظرسنجی‌ها پس از زلزله 6 فوریه حاکی از آن بود که او توانسته تا حد زیادی حامیان خود را حفظ کند.

میزان جلب حمایت توسط اپوزیسیون در میان رای دهندگان کرد، که 15 درصد از رای دهندگان را تشکیل می‌دهند، همچنان کلیدی است.

حزب دموکراتیک خلق‌ها (HDP) طرفدار کردها بخشی از ائتلاف اصلی اپوزیسیون نیست، اما پس از سرکوب اعضای آن در سال‌های اخیر، به شدت با اردوغان مخالف است.