کتاب راهنمای ایران پیش روی روسیه؛ چگونه مسکو در حال الگوبرداری از تهران است؟

به گزارش اکوایران، به رغم انتظار کشورهای غربی، اعمال تحریم‌های بی‌سابقه علیه مسکو به واسطه جنگ اوکراین، انتظار تحریم کنندگان را برآورده نکرده است.  موسسه خدمات سلطنتی بریتانیا (RUSI) با انتشار گزارشی استدلال کرده روسیه برای دور زدن تحریم ها در حال تقلید از تاکتیک‌هایی است که ایران سال‌ها در حال به کار بردن آن‌ها است.

تحریم‌های روسیه

این اقدامات پس از تهاجم تمام عیار مسکو به اوکراین به‌طور قابل توجهی تشدید شده است، به طوری که بانک مرکزی روسیه، بخش‌های مالی و صنعتی-نظامی آن را در کنار بخش عمده‌ای از صادرات نفت و گاز این کشور هدف قرار داده است. همچنین افراد نزدیک به ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه و ارتش این کشور با مسدود شدن دارایی‌ها و ممنوعیت‌های سفر مواجه شده‌اند.

گزارش RUSI مدعی‌ست  که «شواهدی از انطباق‌های روسیه در استراتژی مالی و تجاری آن در حال نمایان شدن است». این گزارش می‌گوید: «به عنوان مثال می‌توان به انتقال مالکیت شرکت‌ها و املاک به اعضای خانواده یا شرکت‌های وابسته، استفاده از شرکت‌های تجاری برای تامین ارز جهت اجتناب از تحریم‌های اعمال شده بر بانک مرکزی روسیه و جایگزینی منابع واردات اشاره کرد. در کنار این گام‌ها، روسیه اکنون در حال متمایل شدن بیشتر به سمت کشورهای دیگری است که با اقدامات محدودکننده مشابه مواجه شده‌اند یا گریز از تحریم‌ها را تسهیل می‌کنند، تا بهترین شیوه‌ها را بیاموزد، خدمات مورد نیازش را تضمین کند و روابط تجاری برقرار کند».

موشک‌ها

ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین در یک سخنرانی تلویزیونی در 4 ژوئن هشدار داد که روسیه از شبکه‌ای از تامین کنندگان برای دور زدن تحریم‌هایی استفاده می کند که برای جلوگیری از ساخت موشک و سایر سلاح‌ها توسط این کشور طراحی شده‌اند.

زلنسکی گفت: «متأسفانه دولت تروریستی از طریق شبکه‌ای از تامین کنندگان، فناوری‌های جهان را به دست می‌آورد و تحریم‌های بین المللی را دور می‌زند. و ما باید - همراه با شرکایمان- همه این مسیرها را ببندیم تا دیگر هیچ محصولی از جهان آزاد در موشک‌ها و سلاح‌های روسی وجود نداشته باشد.» وی افزود: «اقدامات لازم انجام خواهد شد.»

در گزارش RUSI آمده است: «در پاسخ – و با هدف نشان دادن جدیت متحدان اوکراین در برخورد با این روابط رو به رشد - متحدان غربی به طور فزاینده‌ای نهادهای ایرانی را هدف تحریم قرار می‌دهند.»

انطباق

تام کیتینگی، یکی از نویسندگان این گزارش گفت که روسیه به سرعت در حال یادگیری سازگاری با تحریم‌ها است. او گفته: «به طور خاص، تأمین قطعات الکترونیکی مورد نیاز برای حمایت از ارتش، اولین اولویت آن‌ها است. اولویت دوم و بدیهی این است که آنها باید به دنبال بازارهای جدید برای هیدروکربن‌ها و صادرات نفت خود باشند. این یک فاکتور کلیدی درآمدزایی برای کشور است.»

روسیه اعلام کرد در سال 2022 اقتصاد این کشور 2.1 درصد کوچک شد - کمتر از آنچه بسیاری انتظار داشتند - اگرچه برخی از تحلیلگران قابل اعتماد بودن ارقام ارائه شده توسط دولت را زیر سوال می‌برند.

نفت روسیه

در همین حال، واردات نفت خام روسیه توسط چین و هند در ماه می به بالاترین حد خود رسید. تحلیلگران می‌گویند که خریداران از قیمت‌های تخفیف‌دار استفاده کرده‌اند. در ماه دسامبر، کشورهای غربی سقف قیمتی 60 دلار در هر بشکه را برای نفت خام روسیه وضع کردند. وزارت خزانه داری آمریکا اعلام کرد که این امر منجر به کاهش بیش از 40 درصدی درآمد نفتی کرملین در سه ماهه اول سال 2023 شده است.

البته این تحریم‌ها فقط شامل دولت‌ها و شرکت‌های غربی است که با روسیه تجارت می‌کنند. کیتینگی گفت: «و بنابراین، اگر شما یک بانک در هند هستید، می‌توانید به راحتی با یک بانک روسی ارتباط مالی داشته باشید.» با این وجود، بیشتر تجارت جهانی هنوز با دلار آمریکا انجام می‌شود. بنابراین، روسیه چگونه تلاش‌ها برای خفه کردن اقتصاد خود را دور زده است؟

کتاب راهنمای ایران

گفت کرملین به طور فزاینده‌ای به ایران به عنوان الگویی برای فرار از تحریم‌ها نگاه می‌کند. ایران از سال 1979 به دلیل برنامه‌های هسته‌ای و موشکی و حمایت از گروه‌های مورد حمایت‌ش، تحت تحریم‌های مختلف غرب قرار گرفته است، ادعایی که تهران آن را رد می‌کند.

به گفته کیتینگی: «ایران - به عنوان یک اقتصاد هیدروکربنی که تلاش می‌کند نفت صادر کند- در سال‌های اخیر ترفندهای زیادی را آموخته است که ما شاهد آن هستیم که روسیه شروع به استفاده از آنها کرده است. برای مثال، ناوگان تانکرهای شبح – که در نیمه‌شب، با خاموش کردن دستگاه‌های مکان‌یابی نفت را بین تانکرها جابجا می‌کنند، یا از شرکت‌های سوری در مکان‌هایی مانند ترکیه یا امارات برای پنهان کردن مبدا تجارت استفاده می‌کند.

ماه گذشته، دومین بانک بزرگ روسیه، وی‌تی‌بی، دفتر خود را در تهران افتتاح کرد. دو کشور اتصال سیستم‌های مالی خود برای تسهیل تراکنش، خارج از سیستم جهانی پرداخت سوئیفت را آغاز کرده‌اند. بانک‌های روسی در پی حمله مسکو به اوکراین در سال گذشته از شبکه سوئیفت خارج شدند، در حالی که بانک‌های ایرانی برای اولین بار در سال 2012 از شبکه سوئیفت خارج شدند و چهار سال بعد به عنوان بخشی از توافق هسته‌ای برجام مجددا پذیرش شدند. ایران بار دیگر در سال 2019 پس از اعمال مجدد تحریم‌ها توسط دونالد ترامپ، از سوئیفت خارج شد.

وادار کردن به پیروی

متحدان اوکراین چگونه می‌توانند از دور زدن تحریم‌ها توسط روسیه جلوگیری کنند؟ کیتینگی خاطرنشان کرد که بخش خصوصی در خط مقدم پیروی است. کیتینگی گفت: «بخش خصوصی باید تلاش کند تا خود را در موقعیتی قرار دهد که مطمئن شود مشتریانش چه کسانی هستند، بداند به چه کسانی کالا صادر می‌کند، بداند چه چیزی مجاز است و چه چیزی مجاز نیست. و بنابراین، نتیجه‌ای که می‌گیریم این است که شکاف‌های بزرگی در سیستم وجود دارد.»

او گفت: «ما می‌بینیم که شرکت‌ها همچنان لوازم الکترونیکی را به مکان‌هایی مانند قزاقستان صادر می‌کنند و این واقعیت را جشن می‌گیرند که صادراتشان افزایش یافته است، بدون اینکه فکر کنند شاید قزاقستان فقط یک بریدگی در راه روسیه باشد.

درس‌ها

این گزارش از غرب می‌خواهد که بخش خصوصی را در زمینه شناسایی تجارت غیرقانونی آموزش دهد. RUSI هشدار می‌دهد که در حالی که مسکو تلاش می‌کند تحریم ها را دور بزند، به طور فزاینده‌ای به دنبال استفاده از «کتاب راهنمای ایران» خواهد بود.

کیتینگی گفت: «ما باید به کشورهایی مانند ایران نگاه کنیم تا متوجه شویم که چگونه تغییر کردند، (تا) پیش بینی کنیم که روسیه چه خواهد کرد. در سال‌های گذشته، رویکرد سستی نسبت به تحریم‌ها، به ویژه در اروپا، وجود داشته است و این باید تغییر کند.»