گام بعدی چین برای میانجی‌گری در خاورمیانه موفق از آب در می‌آید؟

به گزارش اکوایران، به نظر ناظران اگر پکن در مورد تعامل عمیق‌تر با خاورمیانه و حل برخی از مشکلات دیرینه منطقه جدی است، باید تعهدات سیاسی و امنیتی بیش‌تری را بپذیرد.

بنابر گزارش سوث‌چاینا‌ مورنیگ‌پست، در یک گفتگوی آنلاین  در روز پنجشنبه که توسط اندیشکده بنیاد کارنگی برای صلح بین‌المللی برگزار شد، تحلیلگران گفتند که در حالی که کشورهای منطقه به تعامل اخیر چین پاسخ مثبت داده‌اند، هنوز یک علامت سوال در مورد میزان نقش‌آفرینی پکن وجود دارد.

در ماه مارس، چین به میانجی‌گری یک توافق صلح تاریخی بین رقبای منطقه‌ای عربستان سعودی و ایران کمک کرد و تهران و ریاض برای اولین بار در هفت سال گذشته روابط دیپلماتیک خود را از سر گرفتند. ظاهراً رئیس جمهور چین، شی جین پینگ به طور مستقیم در تحقق این توافق نقش داشته است.

یک ماه بعد، چین گانگ، وزیر خارجه چین گفت که پکن آماده کمک به مذاکرات بین اسرائیل و فلسطین است. این تعاملات در پی شرکت شی در دو اجلاس با کشورهای عربی و شورای همکاری خلیج فارس در اواخر سال گذشته در عربستان سعودی، صورت گرفت.

برای بسیاری، این توافق نشانه آشکاری از نفوذ فزاینده چین در منطقه‌ای بود که ایالات متحده بازیگر خارجی اصلی آن بوده است. اما تحلیلگران در پانل گفتگوی کارنگی گفتند که هنوز مشخص نیست که پکن چقدر متعهد به رسیدگی به مسائل امنیتی است و آیا منابع مورد نیاز برای نقش‌آفرینی در خاورمیانه را در اختیار دارد یا خیر.

یو جی، محقق ارشد برنامه آسیا-اقیانوسیه در اندیشکده چتم هاوس، گفت که مجموعه تخصص چین در مسائل خاورمیانه کمتر از ذخایر متخصصان این کشور در حوزه سیاست خارجی آمریکا یا مطالعات اروپایی است. یو گفت: «بنابراین، اگرچه چین قصد دارد نقش بسیار بزرگ‌تری ایفا کند، اما شما همچنان به توانایی و ظرفیت لازم برای ادامه چنین سطحی از جاه‌طلبی نیاز دارید».

توافق غیر الزام‌آور

این پنل همچنین این سوال را مطرح کردند که چین چقدر به اجرای مفاد توافق عربستان و ایران متعهد است. یکی از شروط اصلی این بود که همه طرفین بر روی اصل عدم مداخله در امور یکدیگر توافق کنند. اما عربستان سعودی و ایران از نیروهای نیابتی علیه یکدیگر استفاده می‌کنند، مانند جنگ داخلی در یمن.

ماها یحیی، مدیر مرکز خاورمیانه مالکوم اچ. کر کارنگی، گفت: «اگر هر یک از طرفین زیر قول خود بزنند... چین چه خواهد کرد؟ چندان روشن نیست.» او گفت: «من نمی‌توانم تصور کنم که چین در این مرحله برای تضمین امنیتی توافق وارد عمل شود. این شبیه عملکرد معمول پکن نیست و علیرغم تغییر در سیاست خارجی آن، چین سخت افزار لازم برای انجام این کار در منطقه را ندارد.»

شرکت‌کنندگان همچنین درباره اینکه چین چقدر می‌تواند در میانجیگری یک راه حل قابل قبول بین اسرائیلی‌ها و فلسطینی‌ها موثر باشد، تردیدهایی را مطرح کردند.

یحیی گفت که بر خلاف رقابت بین عربستان سعودی و ایران، توازن قوا بین اسرائیلی‌ها و فلسطینی‌ها «نامتقارن» است و نیازمند آن است که چین «سرمایه سیاسی قابل توجهی» را برای وادار کردن دو طرف به مذاکره به کار گیرد. او گفت: «من هیچ تحرکی از سوی چین برای حرکت در این مسیر ندیده‌ام.»

با این حال به گفته بنجامین هو، استادیار مطالعات چین در سنگاپور، چین از نداشتن «بار اضافه تاریخی» در خاورمیانه بهره می‌برد. هو گفت که چین هیچ گونه اختلاف نظری مانند اختلافات ارضی در منطقه ندارد و این به پکن یک «زمین بازی بی‌طرف» برای برقراری تعامل می‌دهد. هو گفت: «[اما] آن‌ها می‌دانند که خاورمیانه منطقه‌ای بسیار پیچیده‌تر است، با تاریخی پر فراز و نشیب که هزاران سال را در بر می‌گیرد.» او افزود: «بنابراین من فکر نمی‌کنم چینی‌ها دچار این توهم باشند که می‌توانند به راحتی به آنجا بروند و معماری منطقه یا وضعیت آن را تغییر دهند».